شتێكی بەڵگەنەویستە، ئاكامەكانی هەڵبژاردنەوەی پەرلەمانی كوردستان، چۆن دەبن و بەچ بارێكدا دەكەونەوە، ئەوا لە دوا شیكردنەوەدا بۆ ئیرادەو خواستی ئازادانەی دەنگدەران دەگەڕێنەوە، بەڵام بە پێی خوێندنەوەی واقیعی بەرچاو و راپرسییەكان بێ، لە كۆتای (مەسیحی) و (توركمان) و ئەرمەنەكان، هاوپەیمانێتییەكانی (كوردستانی- پارتی و یەكێتی)، (خزمەتگوزاری و چاكسازیی- چوار حزبەكە) و (ئازادی و دادپەروەری كۆمەڵایەتی- شیوعی و چەپەكانی تر) و لیستی (گۆڕان) بەرێژەی جیا-جیا بچنە ناو پەرلەمان و دوور نییە لیستی (بزووتنەوەی ئیسلامی)یش كورسییەك بهێنێ.
راستە، هێشتا ئەو لیستانە، بەرنامەی خۆیان بۆ داهاتوو ئاشكرا نەكردووەو چۆن باس لە كێشەو ئاریشە سەرەكییەكانی ئەمڕۆی كوردستان و رێگەچارەكان دەكەن، بەڵام لەناوخۆماندا هێڵە گشتییەكانی هەر لایەنێ لەو لایەنانە دیار و خویان.
هەروا هەمووشمان ئەوە دەزانین، هەڵبژاردن بەتەنێ، پرۆسەیەكی (مجرد)ی ناوەكیی هەرێمی كوردستان نییە. بە پلەی سەرەكی ئەمریكا، توركیا و ئێران چاوەدێریی پرۆسەكەو لایەنە بەشداربووەكان و ئەنجامەكانی دەكەن. لایەنەكانی ناو عێراق-یش لە (دەعوەی مالیكی-یەوە بگرە تا مەجلیسی ئەعلا، مەجلیسی حیواری وەتەنی، حزبی ئیسلامی، كیتلەی عەرەبیی موستەقیلە و رەوتی صەدر و جەماعەتی ئوسامە نجێفی و بەرەی توركمانی) بە وردی سایەدیی بەرنامە، كەسایەتیی لیستەكان و ئاخاوتن و بەرنامە سیاسییەكانیان و ئەنجامەكان دەكەن.
وڵاتانی دی، هەر یەكەیان لە چاویلكەی بەرژەوەندی و ئەولەویاتەكانی لە عێراق و ناوچەكە، سەیری هەڵبژاردنی 25/7ی كوردستان دەكەن. لێرەدا، من ناچمە سەر ئەوەی بەرژەوەندی هەر یەك لەو سێ وڵاتە سەرێ ناوم بردن، چ دەخوازێ و چۆن دەجولێنەوە. لێ بەبڕوای من، سەقامگیریی سیاسیی هەرێمی كوردستان، بەرادەی جیا-جیا بۆ ئەمەریكا و وڵاتانی دەوروبەر گرنگە و لەسەرێنی ئەمەشەوە تا ئەو رادەیە چاوەدێریی رەوت و رەوتاری لایەنەكان و ئەنجامەكان دەكەن و بەلایانەوە گرنگە كە كار لەو سەقامگیرییە بەدیهاتووە نەكەن و ئەوەش دەزانن كە ئەوە پارتی و یەكێتیین، ئەو رەوشەیان دەستەبەركردووەو دەكارن بە حوكمی زۆر هۆكار كە لێرەدا لەبەر بێ جێگەیی، ناپڕژێمە سەریان، بیپارێزن. كەواتە پێموانییە، وڵاتانی تر گرەو لەسەر ئەجێندای هێزیكی تاقی نەكراوە بكەن و پشتەوانی لە هێزیكی دیاریكراو بكەن لەو هەڵبژاردنەدا، بەڵام رەنگە دوای دەرچوونی ئەنجامەكان، هاوكێشەی تر بێتەگۆڕێ و مامەڵەكردنیش گۆڕانی بەسەردا بێت.
لێ ئەوەی كە زێتر سەرنج رادەكێشی، هەڵوێست و بۆچوونی لایەنە عێراقییە عەرەبییەكانە بە شیعەو سوننەیانەوە، چ ئەوانەی هاوپەیمانیی كوردن لە پرۆسەی سیاسیی عێراقدا، چ ئەوانەش كە لەناو پرۆسە سیاسییەكەدان، لێ هەمیشە خۆیان لەبەرانبەر كورددا دانووساندووە، كە چۆن سەیری تابلۆی سیاسیی هەرێمی كوردستان و بۆچوونەكان دەكەن.
كورد لەرووی سیاسییەوە ویستویەتی و دەیەوێ عێراق وەكو دەوڵەتێكی ئیتیحادی لەسەر بنەمای شەراكەت و تەوافووقی هەر سێ پێكهاتە سەرەكییەكە بەڕێوەبچێ و هیچكام لەو سێ پێكهاتەیە هەست بە مەغدوری و پشتەپێدانی خۆی نەكات. لەرووی دابەشكردنی سەروەت و سامانیشەوە، دەیەوێ لەسەر بنەمای وەكیەكبوون و رێژەی دانیشتوان بێ و مەرجەعیش بۆ ئەو دابەشكردنی دەسەڵات و سەروەت و سامانە، دەستووری ئێستای عێراق بێت. ئەو روانگەیە بۆ عێراقی ئێستا و ئایندە، روانگەی پارتی و یەكێتی بووە بە پلەی یەكەم و هەر لەم گۆشە نیگایەشەوە، هەردوو حزب بەشدارییان لە بنیاتنانەوەی دەوڵەتی رووخاوی عێراقدا كردەوە. لە ئاكامی ئەو پرۆسەیەدا، سەركردایەتی ئەو دوو حزبە، لە گفتوگۆ و كێشە و ململانەدابوونە لەگەڵ سەرجەم لایەنە عێراقییەكاندا، لە سەردەمی پۆل بلیمەر و مەجلیسی حوكمەوە بگرە و تا نووسینەوەی (قانوونی ئیدارەی دەوڵەتی عێراق بۆ ماوەی گواستنەوە) و گەڵاڵەكردنی دەستووری هەمیشەیی عێراق. لە دوای پەسندكردنی دەستووریش هەتا ئێستا، بۆ چەسپاندنی ئەو پرەنسیپانە لە كێشەو ململانەدا بووە.
بەگشتی كێشەكان لەسەر ئەم خاڵانەن:
- ناسنامەی دەوڵەتی عێراق، كە بەپێداگیریی كورد لە ماددەی (3)ی دەستووردا عێراق وەكو دەوڵەتێكی فرە نەتەوەو ئایین و مەزهەب ناسێنراوە. ئێستا هەوڵی دەسكاریكردنی دەدرێ بەلای جەختكردنەوە لەسەر "عارەبایەتیی" عێراق.
- لەسەر كەركووك و ئەو ناوچانەی كە كورد بە بەشێكی دانەبڕاویان لە كوردستان دەزانێ و بوونی پێشمەرگە لەو ناوچە جێ ناكۆكانەدا و چۆنیەتی بەڕێوەبردنی ئەو ناوچانە تا ئەو دەمەی ساغ دەبنەوەو بەلایەكدا دەكەون.
- لەسەر ئەو رێژەیەی كە بەر هەرێمی كوردستان دەكەوێ لە بودجەی عێراق تا سەرژمێرییەكی پاك و گشتی لە عێراقدا دەكرێ.
- لەسەر وەبەرهێنانی نەوت و گازو ماف و دەسەڵاتی حكوومەتی هەرێمی كوردستان لە ئیمزاكردنی كۆنتراكت لەگەڵ كۆمپانیا بیانییەكاندا.
- سیستەمی سیاسیی حوكمڕانیی عێراق كە داخوا (پەرلەمانی بێ) یان (سەرۆكایەتی)، لەسەر بنەمای زۆرینەی پەرلەمانی (دیموكراسیی بە ستایلی رۆژئاوایی وێست مینیستەر) یان لەسەر بنەمای (تەوافووقی هەر سێ پێكهاتەكە) بەرێوەبچێ.
- پێوەندیی لەگەڵ دنیای دەرەوەو چەندین خاڵی تر.

سەرجەم لایەنە عێراقییەكان، بەپلەی خواروو ژوور، هەندێكیان بە ئاشكراو هەندێكیشیان بەشێوەیەكی (پەنامەكی)، (3) تۆمەتی ناڕەوا دەدەنە پاڵ سەركردایەتیی سیاسیی كوردستان، 1- پابەندنەبوون بە یەكپارچەیی خاكی عێراق یان بەشێوەیەكی تر كزی و لاوازی ئینتیما بۆ عێراق 2- كێشە دروست نەكردن لەگەڵ حكوومەتی ناوەندی 3- نەسازان لەسەر كەركووك و ناوچە جێ ناكۆكەكانی تر.

بەداخەوە، هەندێ رۆژنامەو گۆڤارو بڵاوكراوەی بەناو "ئەهلی" و غەیرە ئەهلیی كوردیش، بەهەمان نەزمی ئەوانەی سەرێ، سەركردایەتیی كوردستان بە كێشە دروستكردن لەگەڵ "ناوەند" تۆمەتبار دەكەن و گرفت و ئاریشە لەئارادابووەكان دەخەنە قالبی "شەخصی" و "ئەم یان ئەو حزب" و ئەدائی خراپی حكوومەتی كوردستانەوە لە ئیدارەدانی ئەو ململانێیانەدا و لایەنی بەرانبەر "واتە لایەنی عێراقی"ی لێ بێ بەری دەكەن و خزمەتێكی بە خۆڕایی دەكەن!

لایەنە عێراقییەكان، چیان لە پارتی و یەكێتی و ئەوانەش دەوێ كە بەناوی "ئیسلاح" و "گۆڕان" و نازانم چی و چیدیكە وەكو ئۆپۆزیسیۆن و ركابەر خۆیان خستۆتەروو. پارتی و یەكێتی لە لای عێراقییەكان، چ ئەوانەی ئەمڕۆ لە حوكمدان و چ ئەوانەیش كە لە دەرەوەی حوكمدان ناسراون و هەڵویست و تێڕوانینی ئەو دوو حزبە سەبارەت بە چارەسەركردنی كێشەكانی نێوان هەرێم و "ناوەند" روون و ئاشكرایەو هەندێكیان نایشانەرنەوە كە پارتی و یەكێتیی توندڕەون و زیادەڕۆیی لە داخوازی و مافەكاندا دەكەن، لە بەرئەوەش حەز بەهاتنە گۆڕێی تەرزێكی تری سەركردایەتی لە كوردستاندا دەكەن. لێ ئەوەی بۆ تەوژمە سەرەكییەكانی شیعەو سوننەی عێراقی ئاشكرا نییە هەڵوێست و تێڕوانینی هەندێ لە كەسایەتی و هێزەكانی دەرەوەی پارتی و یەكێتییە لەبەرانبەر ئەو كێشانەی لەسەرەوە ئاماژەم پێدان. ئەوەتا پیاوێكی وەكو ئوسامە نجێفی لە دیمانەیەكدا لەگەڵ گۆڤاری (لڤین)دا، ئاماژە بۆ ئەوە دەكات ئەوان شتێك لە بارەی بۆچوونەكانی نوشێروان مستەفا دەربارەی (سیاسەتی حكوومەتی هەرێمی كوردستان لەگەڵ ناوچە كێشە لەسەرەكان و پەیوەندییەكانی لەگەڵ حكوومەتی ناوەندی) نازانن.
لە سۆنگەی ئەمەوە، هەقە هەموو لایەنە بەشداربووەكانی پرۆسەی هەڵبژاردن، بە روونی و بێ هیچ تەمومژێك، بۆ هەموو لایەك، هەڵوێست و بۆچوونی خۆیان لەسەر كێشەو پرسە چارەنووسسازەكان ئاشكرا بكەن.