ئەگەر هەڵوەستەیەكی مێژوویی لە سەر خەباتی و تێكۆشان و مامەڵەی رژێمە یەك لە دوای یەكەكان لەگەڵ بزافی رزگاریخوازی كوردستان بكەین رووی گفتگۆ و دانوستانەكان لەگەڵ پارتی و بارزانی بووە ، بەڵام ئەوەی توانیویێتی شكۆ و پارێزگاری و داكۆكیی لە مافە رەواكانی كورد و كوردستان بكات و سازشیان لە سەر نەكات هەر قوتابخانەی كوردایەتیی بووە تا بە ئەمرۆ ..
هەر ئەوەشە وایكردووە كە بەردەوام هەوڵی لە ناوبردن و تێكشكانی بكەنەوە .. بەڵام عەقڵییەتی رژێمەكان عێراقە كە بەرانبەر بە ڵێنەكان یان بەردەوام پەشیمان بوونەتەوە و هەر كاتێك دەرفەتیان هەبوو بێ‌ ئەوا هەوڵی لەناوبردنی كورد و دۆزە رەواكەیان داوە .
عێراقی دوای رووخانی رژێمی بەعس 2003و، شپرزەیی حوكمڕانی و گرتنە دەستی دەسەڵات لە لایەن سەرانی لایەنە سیاسییەكانی ئەو كاتەوە و تێپەڕین بە ماوەی گواستنەوەی قۆناغەكە بۆ هێنانە كایەی حكوومەتێكی فیدراڵی و نووسینەوەی دەستوورێك كە لە ٪80ی خەڵكی عێراق، دەنگی بۆدا. بەو ئومێدەی ببێتە مایەی سەقامگیریی و هەوێنی پێكەوە ژیانی ئاشتییانە و هاتنە پێشەوەی قۆناغێكی نوێ لە ژیانی سیاسی و كۆمەڵایەتی و ئابووری و بنەماكانی یەكتر قبووڵ كردن لە عێراقی نوێدا.
ئەگەر، سەرنج بدەینە ساتە وەختی دەستبەكاربوونی یەكەم سەرۆكوەزیرانی متمانە پێكراو لە لایەن پەرلەمانی عێراقەوە، تا بەوەی ئەمرۆ دەگات، كە پێشنیار كراوە بۆ ئەو پۆستە، هیچ كام لەوانەی كە ئەگەر لە سەردەمی ئۆپۆزسیۆنی عێراقی پەیوەندییەكی دێرین و جۆرێك لە هاوسۆزیشی هەبووبێ بۆ دۆزی نەتەوایەتیمان، لە گرتنە دەستی دەسەڵات خۆی لەو ماددە دەستوورییانەی پەیوەندیی بە دۆزی كورد و گەڕانەوەی متمانە و نیازپاكیی دەسەڵات هەیە دزیوەتەوە؛ هەر لە دۆسییەی نەوت و پێشمەرگە و ماددەی 140 و چەندین ماددەی تر، كە پەیوەندی بە رۆحی بنەما سەرەكییەكانی دەستوورەكەوەیە.
تا كار گەیشتە ئەوەی، لە بەغدا و دەوروبەرەوە كار لەسەر تێكدانی ماڵی كورد بكەن و، لە دوای ریفراندۆم، هێزی سەربازی بجووڵێنن بۆ داگیركردنی ئەو ناوچە كوردستانییانەی كەوتوونەتە دەرەوەی هەرێم، كە بە دڵنیاییەوە نیازگڵاوی ئەو كاتە تەواوی هەرێمی كوردستانیشی بە ئامانج كردبوو.
لێرەدا، تەنها قسە لەسەر ئەوە نییە تا چەند دەستووری ئێستای عێراق زامنی پێكەوە ژیانی ئاشتییانە و پارێزگاری كردنە لە مافەكانی كورد و دانیشتووانی هەرێمی كوردستان، وەك قەوارەیەكی دەستووری. بەڵكو، ئاماژەكان ئەوەمان نیشان دەدەن كە لە سەردەمی مالیكییەوە، چۆن كار لەسەر بچووككردنەوەی بەشداری و رۆڵی كورد دەكرێت لە عێراقی دوای 2003 ەوە.
واتا، پاشەكشەی ئەقڵی سیاسی سەر شانۆی سیاسی عێراقی لە بەرامبەر بنەماكانی دەستوور و خواستی خەڵكی كوردستان ئەو راستییە دەردەخەن، كە چیتر دەستووریش جێگەی متمانە و دڵنیایی نییە بۆ كورد.
لە ڕووی سیاسەتی ناوچەیی و نێو دەوڵەتییشەوە، ئەگەر داكۆكیكردنی سەرۆك بارزانی نەبووایە و پلان و بەرنامەی دروست و هۆشمەندانەی حكوومەتی هەرێم نەبووایە، دەكرا بڵێین لەو رووەشەوە نا ئومێدییەكی گەورە باڵی بەسەر هەست و نەستی تاكی كورد و دۆزە رەواكەیدا دەكێشا؛ كە ناكرێ ئەو راستییە نەدركێنین تا ئەمڕۆش لە شەقامی كوردستانی، ئەو دڵە راوكێیە نەڕەویوەتەوە و متمانە بە زلهێزەكان و ڕاگەیاندراو و پەیامەكانیان زۆر لاوازە و، ناتوانرێت پشتی پێ ببەسترێت.
هەلومەرجی ئەمرۆ، ئەوەمان لێ دەخوازێت دوای ئەو هەموو ئاماژانە لە ماوەی ١٧ ساڵی رابردوو ئەزموونمان لەگەڵ دەسەڵاتی بە ناو فیدراڵی عێراق و، مامەڵە لەگەڵ ئەو عەقڵییەتەی بە قوورمیشی دەرەكی و هەناسەی نەتەوەچێتی وڵات بەڕێوە دەبات، لە پێش هەموو هەنگاوێك، ریزەكانی خۆمان رێك بخەین و ماڵی كورد لە پەرتەوازەیی رزگار بكەین؛ جا چ بە ئەگەری پێكەوە ژیان و چ لێكرازان.
بۆ قۆناغی ئێستامان ، ئەوەی گرنگە ئەوەیە، كە هەموو هێز و لایەنە نیشتیمانپەوەرەكان نێوماڵی كورد یەكبخەن و پێداگری لە سەر مافە رەواكانیان بكەن و بەتایبەت كە لە بەغدا دەستوورێكە هەیە و لە كوردستانیش كارتێك هەیە بەناوی بەڵێ‌ بۆ سەربەخۆیی كوردستان و هەروەها جێبەجێكردنی پرۆژەی چاكسازی و پێداچوونەوە بە گشت داهاتەكان لە پێناو بەدەسهێنانی سەربەخۆیی ئابووری .ئەوەش دەبێتە هۆی بەهێزبوونی زیاتر پێگەی كوردستان و كەمكردنەوەی گوشارەكانی عێراق بە پاساویی بودجە و مووچەی كوردستان ..