دوژمنە دێرینەکانی گەلی کورد، هەر لە دێر زەمانەوە، کاوتونەتە پیلانگێری لە دژی بوونی گەلی کورد، بەردەوام لە هەوڵی بوژاندنەوەی ناسنامەی نەتەوەیی کورد بوونە، لە هەوڵی بەردەوام دا بوونە بۆ سرینەوەی هزری نەتەوایەتی لە مێشکی تاکی کورد.
لە هەر قۆناغێکیش بە شێوازێکی جیاواز کە گونجاو بۆبێت لەگەل سیاسەت و بەرژەوەندیێەکانیان، ئەو دژایەتی یان کرووە.
گەلی کورد لە باشوری کوردستان بە تایبەتی لە چوارچێوەی دەوڵەتی عیراق، لەو دژایەتیە بێ بەش نەبووە، بەلکو زیاتر لە ناوچەکانی تری کوردستان کەوتۆتە ژێر فشار، بە هۆی تایبەتمەندی ناوچەکە، لە رووی جیوپۆلۆتیک و سامانە سروشتیەکان و بە تایبەت پتڕۆلی کەرکوک.
پرۆسەی تەعریب، کە سیاسەتی کەم کردنەوەی رێژەی کورد ودورخستنەوەیان بووە، یەکێک بووە لەو سیاسەتانەی کە حکومەتەکانی عیراق هەر لە ساڵانی حەفتاکان پەیرەویان کردووە و،تا ئێستاش بەردەوامە، کە چەند مەبەستێکی پێ هەبووە..
یەکەمیان : کەم کردنەوەی رێژەی کورد لە هەندێک ناوچە.
دووەم : دور خستنەوەی کورد لەو ناوچانەی کە گرنگی ئابوری یان هەبووە، وەکو شاری کەرکوک.
بێ گومان کورد بەوە ناسراوە کە بە ئاسانی دەستبەرداری خاکی خۆی نابێت، بۆیە فشار و تۆقاندن بە زەبری هێز، لەو سیاسەتانە بووە کە کاریان پێ کراوە.
تا ئێستاش لەو ناوچانەی کە دەکەونە دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی کوردستان، مەترسی تەعریب و توقاندنیان لەسەرە.
لە پاش خیانەتی ١٦ی ئوکتۆبەر، قوناغی دووەمی تەعریب و دور خستنەوە دەستی پێکرد، کە ئەویش لە دەستبەسەرداگرتنی زەوی و زاری گشت و کالی جوتیارانی کورد بوو، تا گەیشتە رفاندن و شەهید کردنی ڕۆڵەی کورد، کە ئەمەش ئاراستەیەکی تری مەترسێدار بو لە بابەتی تەعریب.
بە پێی رووداوەکانی ئەم دواییە، دەبینین پەیرەوی جۆرێکی تری پیلان دەکرێت لە دژی کوردانی ئەو ناوچانە، بە مەبەستی تۆقاندنیان و دور خستنەوەیان، کە ئەوەش هەر لە چوار چێوەی پرۆسەی تەعریب بووە، بەڵام بە شێوازێکی تر.
ئاگر بەردان لە دەخل و دانی چوتیارانی ناوچە کوردستانیەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم، وە بڕینی قوتی خەلک، دەکاوێتە چوارچێوەی پرۆسەی تەعریب، بە شێوازێکی جیاواز و گونجاو لەگەل مەرامەکانی ئەو لاینانەی دەستیان تێدا هەیە، وە بە شێوەیەکی ناراستەوخۆ دەکرێت و بە بێ ئەوەی بتوانرێت تومەتبار دەست نیشان بکرێت، یان بتوانرێت پەنجەی تومەت بۆ هیچ کەس و لایەن درێژ بکرێت.
کە واتا، لەعیراقە کاولە پرۆسەی، بە هەر رەنگ و شێوازێک بێت، لە سەردەمی هەر حکومەت و حوکمرانیێک بێت، پرۆسەی تەعریب و داگیرکرنی خاکی کوردان بەردەوام دەبیت.
هیچ ئومێدیش بە دی ناکرێت کە رۆژێک لە رۆژان و لە جوارچیوەی عیراقو الحبیب ئەم کێشەیە چارەسەر بکرێت و بە بەرژەوەندی کورد بێت.
دەبێ سەرکردایەتی سیاسی کورد، بیر لەو بابەتە مەترسیدارە بکاتەوە، وە لە دەرەوەی چوارچێوەی دەوڵەتی عیراق هەول بدات چارەسەری بکات.