تا ئێستا بەغدا لەوە نەگەیشتووە كە مامەڵەكردن لەگەڵ هەرێمی كوردستان بریتی نییە لە پێوانەی كورسیی ئەنجومەنی نوێنەران، كاتی خۆی لە داڕشتنەوەی دەستووری عێراقدا سێ پۆستە سیادییەكە (سەرۆك كۆمار، سەرۆك وەزیران و سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەران) لەسەر بنەمای هەرسێ پێكهاتەی عێراق (شیعە و سوننە و كورد) دابەشكاریی كورسییەكانی پەرلەمانیان بۆ كراوە، بەڵام جگە لەوەی بەغدا مامەڵەی واقعیی لەگەڵ كوردستان نەكردووە، لە خوارەوەی ئەو سێ پۆستە سیادییەش، بەپێی واقیعی شەراكەت و بەشداریی حكومەت لە بەغدا پۆست بە كورد نەدراوە، باشترین نموونە رێژەی كورد لە سوپای عێراقە كە بە پێی دەستوور لە 17%ـە، كەچی ئێستا 0%ـە، خۆ ناشكرێت لە دەرەوەی دەستوور حكومەتی نوێ بە سەرۆكایەتیی (محەمەد تۆفیق عەللاوی) مامەڵەمان لەگەڵ بكات، وەك ئەوەی لە سەردەمی (نووری مالیكی و حەیدەر عەبادی) بە بێ گەڕانەوە بۆ بنەماكانی شەراكەت و پێوەرە دەستووری و رێككەوتنەكان بودجە و مووچەی خەڵكی كوردستانیان بڕی، بەوەشەوە نەوەستان و بە ناوی سوپای عێراقەوە لە ژێر ئاڵای عێراقەوە هێرشیان كردە سەر كەركووك و پیلانی داگیركردنی هەولێر و لەناوبردنی تەواوی دەستكەوتەكانی خەڵكی كوردستانیان دانا. گرفتی هەرێمی كوردستان لە عێراقدا ئەوەندەی مامەڵەكردنە لەگەڵ واقیعی كوردستانە، ئەوەندە بریتی نییە لە پرسی وەزارەتێك، یان پۆستێك، لە سەروبەندی رادەستكردنی حكومەتی عێراق بە (تۆفیق عەلاوی) وەك پارێزگایەك رەفتار لەگەڵ كوردستان كرا، لە رابردووش وا رەفتار لەگەڵ كوردستان كراوە و، بەشداریپێكردنی لە حكومەت وەك خێر و سەدەقە تەماشا كراوە، ئێستاش هەوڵێك هەیە كە بڕیاری سیاسیی كوردستان ببرێتەوە بەغدا، ئەو هەوڵەی بینیمان بۆ ئەوەی لە دەرەوەی سەركردایەتیی كوردستان بەغدا خۆی وەزیرە كوردەكان دابنێت، بەڵام مێژووی عێراق هاوەژوو بكەینەوە، دەردەكەوێت كە هیچ كات بەغدا لەم تاقیكردنەوەیە سەركەوتووە نەبووە. كاتی خۆی (سەدام حوسەین) سەرۆكی پێشووی عێراق (تەها موحێدین مەعرووف)ی كردە جێگری سەرۆك كۆمار، دەیگوت ئەوە نوێنەری كوردە، كەچی رای یەك كوردیشی وەرنەگرت، بۆیە كوردیش قبووڵیان نەكرد، بۆ؟ چونكە سەپاندنی بڕیاری سیاسی بە سەر ئیرادەی كوردستاندا جۆرێكە لە پەراوێزخستنی شەرعییەتی دەنگدەر و خەباتی شۆڕشگێڕی و سیاسیی كوردستان.
دوای گەلەكۆمەی نوخبەی سیاسیی شیعە بەسەر ئیرادەی عێراقدا بۆ دەركردنی هێزی بیانی لە عێراق، بە بێ گەڕانەوە بۆ كورد و سوننە، رەنگ بێت ئەگەر كوردستان بیەوێت سەركەوتووبێت لەو گەلەكۆمەی نوخبەی سیاسیی بەغدا داوای دروستكردنی ئەنجومەنی فیدڕاڵیی ئیتیحادی بكات، واتە لەپاڵ ئەنجومەنی نوێنەران ئەنجومەنی ئیتحادییش دانرێت، كە لە دەستووریش بە روونی ئاماژەی پێ دراوە، كاتێك ئەم ئەنجومەنە دامەزرا، ئەوا بڕیاری گەورە و حەساس تا لە ئەنجومەنی نوێنەران تێپەڕ نەبێت، لەوەشدا ئەم ئەنجومەنە دەتوانێت رۆڵ ببینێت، بەڵام لێرەش گرفتێك هەیە، ئەویش ئەوەیە كە لە رابردوودا سوننە هاوكار نەبوون و رۆڵی بەهێزیان نەبووە لەوەی لەپاڵ كوردا داوا بكەن بە فیعلی فیدڕاڵی لە عێراقدا بچەسپێنن، هەر بۆیە ئەنجومەنی ئیتیحادی، یان فیدڕاڵی كاتێك دەتواندرێت دابمەزرێندرێت، كە دەوڵەتی عێراق بە كردەیی ببێتە فیدڕاڵی، واتە كاتێك كە عێراق بوو بە چەند هەرێمێكی فیدڕاڵی. بەڵام بەداخەوە فیدڕاڵییەت شكستی هێنا لە عێراق، واتە فاشیل بوو، چونكە ١٥ ساڵە دەستوور پەسەند كراوە، كەچی چونكە نوێنەرانی عەرەبی سوننە و عەرەبی شیعە و بگرە حكومەتی مەركەزی هێشتا ویستی كردنی عێراق بە دەوڵەتێكی فیدڕاڵییان نییە، هێشتا تەنیا یەك هەرێم هەیە، هیچ وڵاتێكی دنیاش بە یەك هەرێم نابێتە فیدڕاڵی.
گرفتی گەورە ئەوەیە كە تەنیا كوردستانە بە كردەیی هەنگاوی بۆ فیدڕاڵییەت نابێ، یان مومارەسەی بكات، ئەوی دیكە، یان بە سیاسەت، یان بە وێرانكاری خەونی فیدڕاڵییەتیان لەناو بردووە، وەك ئەوەی داعش لە 2014 ناوچەی سوننەنشینی وێران كرد، پارێزگای بەسراش كە خەونی فیدڕاڵیی هەیە، بەڵام ویستی كەمینەی سیاسیی شیعە بڕیار لەسەر چارەنووسیان دەدەن، نەك ئیرادەی خەڵك، بەشی دووەمی گرفتەكان ئەوەیە كە رێگا بە ویستی ئیرادەی خەڵك نادرێت، خۆ ئەگەر عەرەبەكان قەناعەتیش بهێنن بە فیدڕاڵیزم و، دەوڵەتی عێراق ببێتە بەلانی كەم چوار هەرێم، ئەوا هەرێمی كوردستان لە كۆی هەشت كورسی لەو ئەنجومەنە، تەنیا دوو كورسیی دەبێت، واتە لە وێش كەمینە دەبێت و، دەنگی نوێنەرانی هەرێم لەوێش سەنگی یەكلاكەرەوەی نابێت، تا ئەو كاتەی دەبێت نوخبەی سیاسیی شیعە رێگە بدەن بە ئیدارەی عێراقییەكان بۆ ویستی بەڕێوەبردن.
باشترین دەرفەت و داواكاریی كورد لە بەغدا ئەوەیە كە بە كردەیی كاربكرێت بۆ ئەوەی سنووری مادەی 140 چارەسەر بكرێت و ئەو تەعریب و وێرانكارییەی لەو ناوچانە دەكرێت، رابوەستێندرێت و سەرژمێریی دروست لە عێراق بكرێت و دووبارە پێناسەی بەڕێوەبردنی عێراق دابڕێژدرێتەوە، لە دەرەوەی ئەم هەوڵانە مامەڵەكردن لەگەڵ بەغدا نامانگەیەنێتە دەرئەنجام، پێشتریش سەرۆك مسعود بارزانی هەموو ئەم مەترسییانەی بە بەغدا گوتووە، دەرئەنجامەكەش هەر ئەوە بوو كە سەرۆك پێشبینیی كردبوو، عێراقییەكان باجەكەیان دا.