دناڤبەرا سیستەمێ سەرۆکایەتیێ و پەرلەمانى سیستەمێ هەرێمى باشترینە بۆ رۆژهەلاتا ناڤەراست ، دەسهەلاتا جێبەجێکرنێ دەسهەلاتەکا گرنکە هێزا چەکدار و دارایى وجێبەجێکرنا یاسا و بریارا یا هەى ئەگەر ئەو دەسهەلات د دەستێ دوو کەسا دەبیت باشترە نەک د دەستێ ئێک کەسى ئەگەر سیستەمێ هەرێمێ کو نزیکە ل یێ فەرەنسا ل وەلاتێن دى یێن رۆژهەلاتا ناڤەراست بهێتە جێبەجێکرن دێ ل دکتاتۆریەتێ و شەر وکاول کاریێ رزگاربن بۆ نمونە ئەگەر ئەو دەسهەلاتا سەرۆک وەزیرێن عیراقێ هەی کو بدەستێ ئێک کەسێ شیعە بویە لدژی کورد و سونا بکارئینایە بویە هۆکارێ شەر و کاڤلکاریێ ل دەڤەرێن سونە نشین و هەرێمێ لێ ئەگەر بەشەک ژوى دەسهەلاتێ یێ سەرک کۆمارى بایە ئەو دکتاتۆریە ل بریاردانێ چێنەدبوو ، و ئەگەرێ باشیا سیستەمى؟ دزڤرت بۆ ئەو ئیرادەیا کەسێن لسەر وێ دەسهەلاتێ هەى، دەسهەلاتدارێن هەرێمێ وەک ئەو دەسهەلاتا سەرۆک (مەسعود بارزانى) هەبو لدیف یاسایا تایبەت ب سەرۆکایەتیا هەرێمێ ژمارە(1) یا سالا (2005) هەر وەسا ئەو دەسهەلا سەرۆکێ حکومەتێ( نیچیرڤان بارزانى) هەبو سیاسەتمدارێن ژێهاتى بون لسەر ئاستێ نێڤخۆی و نێڤدەولەتى هەر وەسا بەردەوامیا وى سیستەمى لداهاتى لژێر رێڤەبریا (نێچیرڤان بارزانى) وەک سەرۆکێ هەرێمێ و (مەسرور بارزانى) وەک سەرۆکێ حکومەتێ دێ تەمامکەر و بەرەڤ پێشچونا هەرێمێ بیت لسەر ئاستێ نێڤخۆ و نێڤدەولەتى، (نێچیرڤان بارزانى ) وەک سەرۆکێ حکومەتێ رۆلەکێ بەرچاڤ هەبوو ل پێشخستنا هەرێمێ لسەر ئاستێ نێڤخۆیى هەر وەسا دگەل بەغدا و لەسەر ئاستێ نێڤدەولەتیش کاریگەریەکا باش هەبو د رێکا سیاسەتا ئابورى بوە ئەگەرێ پاراستنا قەوارا هەرێما کوردستانێ ب وێ دەسهەلاتا بۆ سەرۆکێ هەرێمى هاتیە دیارکرن دێ شێت کوردستانێ بەرەڤ کەنارێ ئارامیێ خۆشگوزەرانى ببەت ل ئایندەدا، وەک یا دیارە ل جیهانێ چەندین سیستەمێت هەین بەلێ یا گرنگ ئیرادەیا دیموکراسى و ئارامى ئێکسانیێ و خزمەت گوزاریێ یە نەک ئەوا تنێ دهێتە نڤیسین ...
وەک وەلاتێن رۆژئاڤایى و ئۆرپا بۆ نمونە وەلاتێ (ئەمریکا) سیستەم سەرۆکایەتیە تایبەت مەندیێن وى (1- دەسهەلاتا جێبەجێکرنێ ئێک سەرۆک یێ هەى و هەمى دەسهەلات یێ وینە 2- سەرۆک دهێتە هەلبژاردن ژلایێ هاولاتیان ڤە نەک پەرلەمان 3- وەزیر دهێنە دامەزارندن و لادان ژلایێ سەرۆکى نەک پەرلەمان) ، (ئەلمانیا) سیستەم پەرلەمانیە تایبەت مەندیێن وى (1- دەسهەلاتا جێبەجێکرنێ دوو سەرۆکێت هەین سەرۆکێ وەلاتى و سەرۆکێ حکومەتێ دبێژنێ ( مستەشار) بەلێ سەرۆک کۆمارى چ دەسهەلاتێن جێبەجێکرنێ نینە تنێ دەسهەلاتێن تەشریفاتینە 2- هەردوو سەرۆک دهێنە هەلبژاردن ژلایێ پەرلەمانى ڤە 3- وەزیر دهێنە دامەزارندن و لادان ب رەزامەندی پەرلەمانى، لێ (فەرنسا) ل دەستورێ سالا (1958) سیستەمێ تێکەل بو تایبەت مەندێت وى ( 1- دوو سەرۆک بۆ دەسهەلاتا جێبەجێکرنێ هەنە وە دەسهەلاتێن کارا بۆ هەردووکا یێت هاتینە دیارکرن د دستوریدا نەک تەشریفاتى 2- .سەرۆکێ وەلاتى دهێتە هەلبژاردن ژلایێ گەلى و سەرۆکێ حکومەتێ ژلایێ پەرلەمانی ڤە 3- وەزیر دهێنە هەلژاردن ژلایێ پەرلەمانى )؟ ئیرادە یا گرنگە نەک تنێ ئەو سیستەمێ دهێتە نڤیسین چنکى ئەگەر ئەم وان سێ وەلاتان بکەینە نمونە سێ سیستەمێن جیاوازن بەلێ وەلاتێن دیموکراسى و پێشکەفتینە،وە ئەگەر وان وەلاتان بەراوردبکەین دگەل وەلاتێن دەوروبەر وەکى عیراقێ و تورکیا و ئیران میسر و یەمەن و چەندین وەلاتێن دى یێن عەرەبى سەرەراى چەندین سیستەم یێت هاتینە گوهارتن لێ هەر دەسهەلاتا وان دبیتە دکتاتۆریەت و شەر وکاول کارى چنکى وانا ئیرادەیە باش نینە.