هەر لەو كاتەوەی خاكی كوردستان بە هۆی بەرژوەندیی زڵهێزانەوە دوور لە ویستی نەتەوەیی كورد بە سەر چوار وڵاتدا دابەشكراوە و بە زۆرەوە لكێنرا ، ئامانجی سەڕەكیش لەو هەوڵە دوژمنكارییە و بەرژوەندیخوازییە ، توانەوەی نەتەوەییەكی رەسەن و خاوەن مێژوو و كەلتوور و دەوڵەمەند بە هەموو جۆرە سەرچاوەیەكی كانزایی جۆراوجۆر بوو . بەڵام كاتێ شۆرشە یەك لە دوای یەكەكان دەستیان بە جوڵەكرد ، ئیتر ئەو خەون و مەرامە شوومانە تا دەهات لە گۆر دەنرا سەرٍەرایی ئەوە داگیركەران ودوژمنانیش بەردەوام كاریان لە سەر دروستكردنی دووبەرەكی وناكۆكیی نانەوە و تێكدانی یەكریزی كورد دەكرد و بە تیرۆر و هەموو جۆرە پیلانگێری كاریان بۆ كوژاندنەوە و خامۆشكردنی شۆرەشەكانی گەلی كورد كردووە تا بە ئەمرٍۆ .لە یادی 73مین ساڵیادی هەڵ كردنی ئاڵایی كۆماری كوردستان ، دا ، راستە لەو قۆناغە هەستیارەی نەتەوەیی كورد ا ، بە هۆی پیلانگێری و پشت كردن لە دۆزی كورد ، ئەو كۆمارە ساوایەی كوردستان زۆر حوكمرانی نەكرد و نەمایەوە ، بەڵام كاروانەكەی و بڵێسەكەی و ئالاكە پر شكۆ و شانازییەكەی بە ئەمانە مایەوە و خەبات و تێكۆشانەكەی تا بە ئەمرٍۆ بە زیندوویی و شكۆ ماوەتەوە و لە دەستێكی پر بەها و پارێزراوە .
یەكێك لە شانازییە هەر گەورەكانی بزاڤی ڕزگاریخوازی كوردی لە قۆناغی مێژووی هاوچەرخیدا، دامەزراندنی دەسەڵاتێكی سیاسی بوو لەژێر سیستەمی كۆماردا. ئەویش دامەزراندنی كۆماری كوردستان بوو لە 22ی كانوونی دووەمی1946دا لە مەیدانی چوارچرای شاری مەهابادی ناوچەی موكریانی خۆرهەڵاتی كوردستان. دامەزراندنی ئەو دەسەڵاتەش وەك دووەمین ئەزموونی مێژوویی و یەكەمین دەسەڵاتی سیاسی هات كە لەلایەن سێ دەوڵەتەوە دانی پێدا بنرێ. ئەوانیش (یەكێتیی سۆڤیەت، كۆماری ئازەربایجان، كۆماری میللیی ئازەربایجان) بوون. دەركەوتنیشی بۆ گەورەیی و لێهاتوویی پێشەوا قازی محەمەد دەگەڕێتەوە، كاتێك لەلایەن ڕووسەكانەوە متمانەی پێ كرا و وەك دیارترین كەسایەتیی ئایینی و كۆمەڵایەتیی كورد لەو قۆناغە بووە سەركۆماری كوردستان لە مەهابادی پایتەخت. دواتر بە فەرمانی پێشەوا كابینەیەكی نوێی حكوومەت بە سەرۆكایەتیی حاجی بابە شێخ لە 14 وەزیر پێكهات كە ئەمانە بوون:
هەمیشە وڵاتانی دەوروبەر دوژمنایەتی بۆ نەتەوەی كوردو بەتایبەتی بۆ سەربەخۆیی كوردستان دەردەبڕن و دژایەتی بەخاوەن دەوڵەت بوونی كورد دەكەن، سەدان ساڵیشە بە چەندین جۆر ئاستەنگ بۆ ژیانمان دروست دەكەن، رۆژێك بە بیانووی ئەمنی، جارێكی دیكە بە بەهانەی كێشە و ناكۆكی، ئەوجارەیان بەوەی كورد ناتوانێت سەركردایەتی وڵاتێكی تازە بكات، بەڵام سەركەوتنی ریفراندۆم بۆ سەربەخۆیی، وەڵامێكە بۆ ئەو ستەمكارییانە و لە داهاتوودا بۆیان روون دەبێتەوە گەلی كورد و خەڵكی كوردستان، خاوەن هێزو توانای رادەبەرن تا وڵاتێكی سەربەخۆیان هەبێت و هەمووان بەیەكەوە لە ژێر چەتری ئاڵای كوردستان بەیەكەوە بژین، كوردستان وەك هەمیشە وڵاتێكی فرە نەتەوە و ئایین و بە جیاوازی بیركردنەوە و راو بۆچوونی ئازاد دەبێت.
كۆماری كوردستان بە لە سێدارەدانی پێشەوا كۆتایی پێ نەھات، ئاڵای كوردستان لەلایەن پێشەواوە رادەستی جەنەراڵ بارزانی كرابوو، بۆ ئەوەی لە ھەر پارچەیەك دەرفەت ھەبوو ئاڵاكە ھەڵبدرێت و بانگی سەربەخۆی بدرێت، لە 2017-دا سەرۆك بارزانی وەكو میراتگری ئەو نەوە ناسیۆنالیستە راشكاوە ریفراندۆمی سەربەخۆی ئەنجامدا، زیاتر لە 92%ی خەڵكی باشووری كوردستان گوتیان بەڵێ بۆ سەربەخۆیی، دیسان خیانەتی نێوخۆیی و گەلەكۆمێی دەرەكی چیرۆكی كۆماری كوردستانی درێژتر كردەوە، ئەو مێژووییە پر شانازیی و دەسكەوتە گەورەیە ، كە ئەندازیارەكەی سەرۆك بارزانیییە ، بۆ هەتا هەتایە بە زیندوویی و رووناكی ماوەتەوە و ئەمرٍۆ و یا سبەی بە شانازییەوە دەسكەوت و بەرهەمەكەی دێتەدی و رۆحی شەهیدان و سەربەخۆیخوازان شاد و ئاسوودە دەكات و خیانەتكاران و داگیركەرانیش بۆ هەتا هەتایە دەچنە زبڵدانیی مێژووە ..
بۆیە، ئەمرٍۆ سەرٍەرایی گشت كوسپ و تەگەرانەی بەردەم بزاڤی رزگاریخوازی گەلی كورد ، بەڵام سەرۆك بارزانیی و سەركردایەتی سیاسی گەلی كورد لە باشووری كوردستان بۆتە جێگەی ئومێدی كوردستانی گەورە و لە پێناو پاراستنی شوناس و دۆزی كورد و گەیاندنی دۆزی كورد بە كەناری دڵنیایی و مافەرەواكانی لە رێگەی هەوڵە بەردەوامەكانی سەرۆك بارزانیی و گەیاندنی دەنگی كورد بۆ هەموو دونیا ..