( سەرکردەکێ یاسا پارێز )
January 12, 2019
وتار و بیروڕا
سەروەریا یاسایێ ئێکەژ پرنسیپێن گرنگێن یاسایی و سیاسی ، کو مرۆڤ هەر دکەڤندا بزاڤا بدەستڤە ئینانا وێ دکەت . هەلبەت ئەڤ چەمکێ ( سەروەریا یاسایێ ) د بوارێ پراکتییدا ، هەر دکەڤندا هەتا نها ب گەلەک کاوداناندا دەربازبویە گوهوڕین بسەردا هاتینە . دکەڤند پێگەهێ فەرمانڕەوا و بەرپرس و کەسێن خودان دەسهەلات لسەرڤەی یاسایێ بوو . بۆ نمونە ئەفلاتۆن فەیلەسوفان مەزنتر ژ یاسایێ دبینیت . د قۆناغەکادی یا دیرۆکا مرۆڤایەتیێ دا یاسا و دەسهەلاتدار د ئێک ئاستدا بوون . ئانکو یاسا ئەو بڕیار بوون کو دەسهەلاتی دڤیا بکاربینیت . لێ نها کو سەردەمێ جیهانگیریێ یە دگەلەک وەلاتاندا یاسایێ رۆلێ خوەیێ راست و دروست پەیداکریە و لسەرڤەی هەرکەس و دەسهەلاتاندایە .
لسەردەمێ نها کو ئەم تێدا دژین پارێزگاریکرن ژ یەکسانیا یاسایێ بۆ هەر جڤاکەکێ دیموکراسی تشتەکێ بنچینەیی و سەرەکی یە ، و هەر حکومەتەکێ یەکسانی و دادپەروەریا یاسایێ بپارێزیت دێ خودان شەرعیەتەکا مەزن بیت ، و هەر دەمێ سەروەریا یاسایێ ل وەلاتەکی جێگیر نەبیت و سەرکردێ وی وەلاتی رێزێ ل یاسایێ نەگریت ، سیستەمێ بڕێڤەبرنا وی وەلاتی سیستەمەکێ نەدیموکراسییە و بەرەڤ تاکڕەویێ دچیت . ئانکو ئەرکێ سەرەکیێ یاسایێ رێکخستنا پەیوەندیا دناڤبەرا حکومەتێ و خەلکی و تاکێن جڤاکی بخۆیە .
د جڤاکێ مەیێ کوردیدا د (۱٥) سالێن بوریدا چەمکێ سەروەریا یاسایێ روبەرەکێ بەرفرەهـ و مەزن د فەزایا گشتی و پڕ ناکۆکیا هەرێمێ دا داگیرکریە . ب دەهان وۆرگ شۆپ و کۆڕ و سمینار لژێر ناڤێن مەزن مەزن پێخەمەت هشیارکرنا تاکێ کوردی و چەسپاندنا بنەمایێن یاسایێ هاتینە ئەنجامدان ، لێ د واقعێ جڤاکێ مەدا رەنگڤەدانەکا کاریگەر و هۆسا دیار نەبویە کو بەرپرس و حزبێن سیاسی و خەلک د ئێک ئاستدابن و وەکی ئێک سەروەریا یاسایێ بپارێزن .
ئەگەر ئەم دوماهیک گرژیا دناڤبەرا ئێکەتیا نیشتیمانی و پارتا دیموکراتا کوردستانێ وەک نمونە وەرگرین . ( سەرخێل ئەکبەر رۆستەم ) کو کادرێ پارتا دیموکراتا کوردستانێ یە ، بێی بڕیارا دادگەهێ ژلایێ هێزەکا ئەمنی یێ ئێکەتیێ ل گەرمیان هاتبوو دەستگیرکرن . هەلبەت ئەڤە جارا ئێکێ نینە هێزێن ئێکەتیا نیشتیمانی بێی بڕیارا دادگەهێ کادرێن پارتی دەستەسەر دکەن . وەکو دبێژن ( هەر کریارەکێ کارڤەدانەک هەیە ) د کارڤەدانا ئەڤێ کریارێ ( پێشڕەو وەیسی ) کادرێ ئێکەتیا نیشتیمانی ژلایێ ئاسایشا هەولێرێ هاتە دەستەسەرکرن . و ئەڤێ ئالۆزیێ د راگەهاندن و سۆشیال میدیایا کوردیدا رەنگڤەدا و نەیارێن هەردوو حزبان دەهۆلا شەڕی دقوتا و هندەک بەرپرسێن ئێکەتیێ کو هێشتا ب خیانەتا نشتیمانیا شازڕەی ئۆکتۆبەرێ تاوانبارن بانگەشەیا دوو ئیارەییێ دکر .
لێ ب خۆشحالیڤە سەرۆکێ حکومەتا هەرێما کوردستانێ رێزدار نیچیرڤان بارزانی وەک پیشەیێ هەمیشەییێ خوە بزاڤێن خوە ئێخستنە گەڕ و ب شێوەیەکێ گەلەک توند هەلویستێ خوە ل دژی پێشێلکرنا یاسایێ دیارکر ، کو بێی بڕیارا دادگەهێ هەردوو کەس هاتبوونە گرتن . و داخواز ژ بەرپرسێ پاراستن و زانیاری و رێڤەبەرێ گشتیێ ئاسایشێ کر کو ب زووترین دەم هەردوو کادران ئازاد بکەن . پشتێ ئەڤێ داخوازا سەرۆکێ حکومەتێ هەردوو کەس هاتنە ئازادکرن .
بڤی رەنگی سەرۆکێ حکومەتا هەرێمێ نێچیرڤان بارزانی شیا سەروەریا یاسایێ بپارێزیت و پەیامەک گەهاندە هەمی ئالیێن سیاسی کو سەروەریا یاسایێ لسەردای هەمی ناکۆکیێن سیاسییە . هەلبەت ئەڤ کریارا سەرۆکێ حکومەتا هەرێمێ رێزدار نێچیرڤان بارزانی دکەڤیتە ژێر گۆتنەکا فەلسەفی یا فەیلەسوفێ یۆنانی ( ئەفلاتۆن ) ی کو دەربارەی حکومڕانیێ دبێژیت : ( پێدڤیە دەسهەلاتێن بەرپرسان بهێنە سنوردارکرن ، باشترین چینا جڤاکی هەرچەند دەست پاک بیت ، پێدڤیە بکەڤیتە ژێر دەسهەلاتا یاسایێ ،چونکی مرۆڤ ب بورینا دەمی هەژی گوهۆڕینێ یە و دهێتە گوهۆڕین ...) . سەرۆکێ حکومەتا هەرێمێ رێزدار نێچیرڤان بارزانی خودانێ هژمارەکا دەستپێشەخەریێن گرنگ و ستراتیژی بویە . کو ئارمانج ژێ باشتر کرنا رەوشا کوردان ل نافخۆ و دەرڤەی هەرێمێ بویە . رۆلێ ئاشتیخوازیێ سەرۆکێ حکومەتێ د پرۆسا ئاشتیێ دناڤبەرا حکومەتا تورکیا و کوردێن باکورێ کوردستانێ ، و هەر وەسا دووبارە بنیاتنانا پەیوەندیێن هەرێما کوردستانێ پشتی خیانەتا شازدەی ئۆکتۆبەرێ دگەل حکومەتا عیراقی ووەلاتێن دەوروبەر و بەرقرارکرنا ئاشتیا نافخۆیی ل هەرێمێ . ئەڤە ژبلی بوارێ ئاڤەدانیێ و پێشخستنا کەرتێ ئابوریێ کو ب ئەندازیارێ ئاڤەدانیێ هاتیە نیاسین .
هەلبەت د جڤاکێن رۆژهەلاتیدا سیاسەت وحوکمڕانیێ هەردەم پێدڤی ب کەسایەتێن کارێزما و فریادڕەس هەبویە . د چەند سالێن بوریدا رێزدار نێچیرڤان بارزانی د حوکمرانیا هەرێمێ دا سەلماندییە کارێزما و فریادرەسێ حوکمڕانیا کوردی بویە دناڤ ئاگرێ شەڕێ ئیراقێدا .
ل دوماهیێ دێ شێین بێژین کو سەروەریا یاسایێ پتر گرێدایی ئەرک و بەرپرسیاریەتیا دەولەتێ ڤەیە . و ئەڤ جۆرە ئەرکە دەولەتێ ناچار دکەت کو لسەر بنەمایێ یاسایێ حکومڕانیێ بکەت . هەتا چ کەس لدەرڤەی یاسایێ نەبیتە خودان دەسهەلات و د هەماندەمدا گرەنتیا راگرتنا یەکسانیا مافێ هەمی هاولاتیان دهێتە کرن . ب دیتنا مە د چارسالێن داهاتویا حوکمڕانیا کوردستانێ نێچیرڤان بارزانی د حکومەتا نودا وەک سەرۆکێ هەرێمێ دێ پارێزەرێ یاسایێ بیت و دێ بزاڤێ کەت د دەستورا داهاتویا هەرێما کوردستانێ سەروریا یاسایێ یێ پاراستی بیت ،هەتا جڤاکەکێ مەدەنی و پێشکەفتی ئاڤا ببیت .