سزادانا ئابووریئێکە ژسزایێن نێڤدەولەتی دسیستەمێ یاسایی یێ سزادانا ھەر دەولەتەکائاشتی وئاسایشا جڤاکا ئەقلیمیونێڤدەولەتی بێخیتە مەترسیێ ولژێر چاڤدێریا ئەنجوومەنێ ئاسایش وئەنجوومەنێ گشتی یێ نەتەوێن ئێکگرتیڤەئەڤ سزایە دھێتە سەپاندن .
ھەروەسا ئەڤ سزایە دھێتە ناسکرن ب( دابرانا ئابووری )، واتە راوەستاندنا پەیوەندیێن بازرگانی دگەل کەسایەتی یانژی دەولەتا سەرپێچکار بۆ بجھئینانا مەرەمەکا سیاسی یان ئابووری یانژی لەشکەری ددەمێن ئێمناھی یانژی شەریدا،مەرەم ژڤی رەفتاروسەرەدەریێ ئەوە کۆ وی لایەنێ سەرپێچکار نەچار بکەت بۆ ملکەچبوون بھەمی وان فرمانان ئەوێن ژبەر مەرەما پاراستنا ئاشتی وئێمناھیا نێڤدەولەتی ژلایێمەزنترین رێکخراوا جیھانێڤە یا بناڤێ ( نەتەوێن ئێکگرتی ) دەردکەڤیت .
ئیران ئێک ژوان دەولەتانە کۆ ژبەر پرۆژە ودیکۆمینتا ئەتۆمی ومەترسیا بکارئینانانێوھەکە دویر نەچین ژبەر ئاژاوەگێریێ وتێکدانا ئاشتی وئارمیێ ل رۆژھەلاتا ناڤەراست ھەر ژھاتنا مەلالیا وبدەستگرتنا دەسھەلاتی پشتی شۆرەشا ئیرانێ لسالا ( ١٩٧٩ )ێ وتانۆکە کەفتیە دبازنا ئابلووقەیا ئابووریدا چ ژلایێ دەولەتێن زلھێزێن جیھانیڤە وەکۆ ویلایەتێن ئێکگرتیێن ئەمریکا یان ژلایێ ئێکەتیەکا کۆنفیدرالی مینا ئێکەتیا ئەورۆپا، یانژی ژلایێ رێکخراوێن نێڤدەولەتی مینا نەتەوێن ئێکگرتی .
ھەرچەندە حکۆمەتا ئیرانێ رۆژانە دھێتە تۆمەتبارکرن ژبەر بنپێکرنا مافێ مرۆڤان وشکاندنا بنەمایێن یاسایێن نێڤدەولەتی یێن مرۆڤان، تەنانەت ھەکە ژلایێ رێکخراوێننێڤدەولەتی، وەکی رێکخراوا لێبوورینا نێڤدەولەتی و ھیومان رایتس ووتشڤە بھێتە رەخنە لێگرتن، بەلێ مندڤێت دچارچۆڤەکێ ئابووریدا باس ل سزایێن نێڤدەولەتی وکارتێکرنا وی لسەر سەرھلدانا خۆپیشاندانان ودووبارەبوونێ ل ئیرانێ بکم، لەوا فۆکسێ دێ دانم لسەر سزایێن ئابووری یێن نێڤدەولەتی، وپێتڤیە خۆیا کەین کۆمەزنترین ھاندەرێ ڤان سزایێن لسەر ئیرانێ ئەمریکایە ..!! ژبەر ھندێ مومکن نینە ئەڤ تەوەرەژی بھێتە فەرامۆشکرن ..
ویلایەتێن ئێکگرتیێن ئەمریکا پشتی شۆرەشا ئیسلامیا ئیرانێژلایێ خۆڤە پەیوەندیێن بازرگانی لگەل ئیرانێ پچراندینەوبسەرکێشێ سەرەکی یێ ھەر ھەڤپەیمانیەکێ لدژی ئیرانێ دھێتە نیاسین، وھەمیشە ئۆردێێن وی ئانکۆ داخازیێن وی ژنەتەوێن ئێکگرتی بۆ گڤاشتنا ئابلۆقەیێن زێدەتر لسەر ئیرانێ تەریبن دگەل ھاتنا ئیرانێ وزالبوونا ھەژموونا وی درۆژھەلاتا ناڤیندا ...
ھەرچەندە ھەلبژاردا سزایێن لەشکەری لدژی پرۆگرامێ ئەتۆمی یێ ئیرانێ دنھادا جھێ باسلێکرنێ نینە بەلێ ویلایەتێن ئێکگرتیێن ئەمریکا ھەمیشە ھەولددەت برێکا کۆمکارا گشتی یانژی ئەنجوومەنا ئاسایشا سەر بنەتەوێن ئێکگرتیڤە بەرەنگاری ئیرانێ ببیت، لێ رەنگە ھەمیشە سەرکەفتنا ڤان ھەولان مسۆگەر نابیت ژبەر بدەست نەخستنا کۆدەنگیێ یان ڤیتۆیا دەولەتێن دیتر یێن زلھێز ...
بەلێ ئەمریکایێ ئالتەرناتیڤەک دیتر ھەیە کۆ براستی وەکۆ کاستۆمەری ئانکۆ عورفەکێ برێکا پەیدا کرنا ھاوپەیمانیەکا ژدەرڤەی رێکخراوا نەتەوێن ئێکگرتی پتریا جاران بەربەستان دشکێنیت .
ئەما سەبارەت سزایێن ئابووری یێن نەتەوێن ئێکگرتی لسەر ئیرانێ کۆ لسەر بناغێ یاسایی بۆ سزادانا ئابووری پالپشتە بماددەیێن ( ٣٩ تا ٤١ )ێ ژ میساقا نەتەوێن ئێکگرتیڤە، چەندین بریار د سالانێن جۆداجۆدادا دەرکرینەوەک قەدەغەکرنا فرووتن و ڤەگۆھاستنا ھەر کەل وپەلەک یان تەکنولۆژیایەکێ کۆ بشێت چالاکیێن ناووکی گەشەی پێ بدەت، یان راوەستاندن وقەدەغەکرنا سەرەدەریێ دگەل بەنکا ئیرانی یا حکومی، یان راوەستاندن ونەدانا قەرزێن نێڤدەولەتی بو وی وەلاتی و ...ھتد .
ھەرچەندە سکتەرێ تەندرۆستی و ژیانێ دھێتە بەرچاڤ وەرگرتن ددەمێ سەپاندنا سزایێن ئابووری لسەر وەلاتەکێ، بەلێ ببوچوونا ھندەک شارەزایان گشتیا وەلاتیێن وی دەولەتا سەرپێچکار دبیتە ئارمانج لەورا پێتڤیە دەسھەلاتدارێن وی دەولەتێ ببنە ئارمانج نەک خەلک بگشتی، ھەروەسا رێکخراوێن دەولیژی یێن کاردکەن دڤی بیاڤیدا وەکی ( یونیسڤ وخاچا سوورا نێڤدەولەتی .. ) تەکستێ لسەر وی چەندێ دکەن .
خۆپیشاندانێن ئیرانێ ژبەر بسەر برنا ژیانێ لژێر بارێ ھەژاریێ کۆ رێژا وی گەھشتیە سەر ژ ٥% وزێدەبوونا بەتالیێ لوی وەلاتیوبرەنگەکێ گشتی خراپ بوونا بارێ ئابووری یێ وەلاتیێن ئیرانێ ئەنجاما وی ئابلۆقەو وان سزایانن ئەوێن ئەمریکا وئێکەتیا ئەورۆپا و نەتەوێن ئێکگرتی داناینە سەر ئیرانێ، ئەڤەژی ھەمی رەنگڤەدانا وی سیاسەتا حکۆمەتا ئیرانێ یە ئەوێ دھێتە تۆمەتبارکرن بمزاختنا تێچوویێن زەبەلاح بۆ ھێزا لەشکەری وبەرنامێ ئەتۆمی وپالپشتیکرنا گرۆپێن چەکداری بمەرەما پێشڤەھاتن وپاراستنا بەرژەوەندیێن وی وەلاتی لرۆژھەلاتا ناڤیندا، دیسان بێ بەھابوونا دراڤێ نشتیمانی یێ ئیرانێ ھەمبەر دولارێ ئەمریکیودانان باجێن زێدەتر لسەر کەلۆپەلا کۆگرانبوونا کەلۆپەلا دیفخۆدا دئینیت، ئەڤە ھەمی ژوان ھۆکارێن دیارن کۆ تادھێت زویتر خۆ پیشاندان ل ئیرانێ سەرھلددن .
ترسا رابەرێ بالایێ یێ شۆرەشێ وحکۆمەتا ئیرانێ دنھادا ئەوە کۆ ژبلی بەرفرەھبوونا مەودایێ نەرازیبوون ژسیاسەتا ئابووریا حکۆمەتێ، پایتەختێ وی وەلاتی بوویە ناڤەندا دەسپێکرنا خۆپیشاندانان، وداخازیێن وەلاتیێن ئیرانێ ژچارچۆڤێ خوە یێ ئابووری وکۆمەلایەتی دەرکەفتی ، ئانکۆ خۆپیشاندەر دنھادا درۆیشمێ رووخانا رژێمێ دکەن .
ھەرچەندە ھندەک گرێبەستێن ئابووری یێن دۆمدرێژ دناڤبەرا وەلاتێ چینێ و ئیرانێ ھەنە بۆ دابین کرنا پەترۆل وسووتەمەنیێ وئەڤ ئێکە تا رادەیەکێ باش بۆ ئیرانێ بوویە خالا راگرتنا ئابوورا وی وەلاتی ودشێم بێژم ئالترناتیڤەکا ئابووریە بەلێ ژلایەکدیڤە کێم بوونا رێژا باران بارینێ وئاڤێ وزێدەبوونا خەلکێ وی وەلاتیوئەو ئابلۆقە وسزایێن لسەری مە باس لێکری وی چەندێ دخوازیت کۆ پێتڤیە ئیران کەرتێ نەفتێ و گازێ گەشەی پێبدەت بۆ بلندکرنا ئاستێ ھەناردەی لەورا ئیرانێ پێتڤی بئالاڤ و کەرەستێن پێشکەفتی وتەکنولۆجیایێ ھەیە وئەڤ چەندەژی بدەست ناکەڤیت مەگەر نە برێکا ئەمریکا وئەورۆپایێبیت، کەواتە ئەز لوی باوەرێدامە ئیرانێ دەرفەت وەرگرت ژرێکەفتنا ئەتۆمیا دناڤبەرا ئیرانێ و وەلاتێن( ٥ + ١ ) دا وشیا دوی ماوەیدا چەندین گرێبەستێن ئابووری گرێبدەت ونوی بکەتەڤە وتا ماوەکا دیتر خۆ راگریت، بەلێ پشتی دەرکەفتنا ئەمریکا ژ وی رێککەفتننامەی باوەرناکم زووی بەلکۆ ببەردەوامبوونا لسەر سەپاندنا سزایێن ئابووری ژلایێ دەولەتانڤە تادھێت رووخانا رژێما ئیرانا نۆکە نێزیکتردبیت..!!
گرنگیا ڤی بابەتی سەبارەت مە ئەوە کۆ ئیرانێ سنۆرەک ھاوبەش ھەیە دگەل ھەرێمێ وھەر گھۆرینەکا کاربکەتە سەر ئابوورا وی وەلاتی راستەوخۆ یان نەراستەوخوو رەنگڤەدانا وی دێ لسەر ئاستێ جموجۆلا بازەرگانیا دناڤبەرا ھەرێما کوردستانێ و ئیرانێدا دیار بیت، لەورا دڤێت مەژی پلان وستراتیجیەت ھەبن بۆ وی بەشێ کورتھێنانا پەیدا دبیت ئەوێ دەردکەڤن ژئەنجاما ھەلکێشان وداکێشانا د ھەناردە وھاووردەکرنا کەلۆپەلان برێکا دەروازێن سنووری یێن دناڤبەرا ھەرێما کوردستانێ و ئیرانێدا، بۆ ھندێ ئەمژی نەکەڤین ل بەر کارتێکرنا سەپاندنا سزایێن نێڤدەولەتی لسەر ئیرانێ . * یاساناس *