جێبەجێكردنی دەستوور و ئەنجامی ریفراندۆمی سەربەخۆیی دوو ماف و بژاردە لە بەردەم عێراق.
رێبوار حەمەلاو شوانی
ئایندەی سیاسیی عێراق بە هۆی مڵمڵانێی زۆر تائیفی و مەزهەبی و دەستێوەردانی رٍاستەوخۆیی وڵاتان بە تایبەت "سعودیە ،ئێران"، ناڕوونه و به‌ره‌و چاره‌نووسێكی نادیار ئاراسته ده‌كرێت، ئه‌و پره‌نسیپانه‌ی دوای رووخانی رژێمی دیكتاتۆری سه‌دام، عێراقی له‌سه‌ر بنیات نرایه‌وه، پشتگوێ خراون و كاریان پێ ناكرێت، پره‌نسیپی سازانی سیاسی و هاوسه‌نگی نێوان پێكهاته‌كان كاری پێ ناكرێت و چه‌مكی زۆرینه بووه‌ته ئامرازی حوكمكردن له عێراق، زۆرینه‌ی شیعی قسه‌ی یه‌كه‌م و كۆتا ده‌كات. ئه‌و دیموكراسییه‌ی وڵاتانی رۆژئاوا تامه‌زرۆیی بوون له عێراقی دوای 2003 پێڕه‌وی بكه‌ن، جێی بۆ تاكڕۆیی و حوكمی تاكه‌لایه‌نه‌ی شیعه چۆڵ كردووه، ئه‌وه‌ش به‌ره‌و دیكتاتۆریمان ده‌بات، ئه‌مه جگه‌له‌وه‌ی هێزی چه‌كداری ناده‌ستووری بوونیان هه‌یه كه له‌ژێر كۆنترۆڵی حكوومه‌تدا نین و عێراق پڕه له هێزی میلیشیایی كه بوونه‌ته مه‌ترسی بۆ داهاتوو، چونكه ئه‌م هێزه ناده‌ستوورییانه له هه‌ڵبژاردنه‌كانی داهاتووی عێراق له 12ی ئایاری داهاتوو به‌شدار ده‌بن و كه‌سه یه‌كه‌مه‌كانیان پێ ده‌چێت ده‌نگی زۆرینه‌ی شه‌قامی شیعی به‌ده‌ست بێنن و ببن به زۆرینه و حكوومه‌تی داهاتوو پێك بێنن، ئه‌مه‌ش به راستی زه‌نگی مه‌ترسییه بۆ داهاتووی عێراق. وڵاتانی رۆژئاوا و ئه‌مه‌ریكاش باش له‌م مه‌ترسییه تێده‌گه‌ن و چه‌ندان جار نیگه‌رانییه‌كانی خۆیان له‌و رووه‌وه راگه‌یاندووه، به‌ڵام ئه‌مه راستیی ئێسته و داهاتووی عێراقه.
ستراتیجی داگیركه‌رانی كوردستان له ڕابردوو، ئێسته و داهاتووشدا ئه‌وه‌یه كه ڕێ نه‌درێت كورد له هیچ شوێنێك بچووكترین سه‌ركه‌وتن به‌ده‌ست بێنێت. هه‌ڵكشانی كورد له‌م چه‌ند ساڵه‌ی دواییدا له‌سه‌ر گۆڕه‌پانی سیاسی و سه‌ربازی و ئابووریی ڕۆژهه‌ڵاتی نزیك، به تایبه‌تی له كاتی شه‌ڕی داعشدا، به ته‌واوی داگیركه‌رانی نیگه‌ران و هه‌راسان كرد. هه‌وڵی بێئامانیان بۆ ئه‌وه‌بوو سنوورێك بۆ ئه‌م هه‌ڵكشانه‌ی كورد دابنێن و بیگێڕنه‌وه ڕه‌وشی جاران. له باشووری كوردستان دوای ئه‌نجامدانی ریفراندۆم ئه‌م هه‌له‌یان له كه‌ركووك و ناوچه كوردستانییه‌كانی ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێم بۆ هه‌ڵكه‌وت و زه‌بریان به خیانه تی 16ی ئۆكتۆبر به بزووتنه‌وه‌ی ڕزگاریخوازی كورد له‌و به‌شه‌ی كوردستان گه‌یاند. ئێسته‌ش هه‌وڵ ده‌ده‌ن له عه‌فرین ئه‌ڵقه‌یه‌كی تری ئه‌و پیلانه جێبه‌جێ بكه‌ن و ئه‌گه‌ر پێیان بكرێت بۆ ده‌مێكی درێژ كورد بێده‌نگ بكه‌ن. پێم وایه ئه‌م سته‌مكارانه له‌و ڕاستییه تێنه‌گه‌یشتوون كه سه‌رده‌می قه‌ڵاچۆكردن و تواندنه‌وه‌ی كورد به‌سه‌رچووه و له بارودۆخی ئه‌مڕۆی دنیادا ئه‌وه‌یان بۆ ناچێته سه‌ر كه به‌ر له سی 40 ساڵ ده‌یانكرد.
ئه‌وه‌ی پێوسته له‌سه‌ر كورد بیكات، ئه‌وه‌یه یه‌كڕیز و یه‌كده‌نگ بێت له به‌غدا، جا با له كوردستان هه‌زار ده‌نگ بێت، به‌ڵام پێویسته بۆ پرسه نه‌ته‌وه‌یییه‌كان و به‌رژه‌وه‌ندییه گشتییه‌كانی گه‌لی كوردستان یه‌كده‌نگ بن، نه‌ك هه‌ر كه‌س و لایه‌نێك سازێك لێ بدات و ژێر به‌ژێر رێككه‌وتن بكه‌ن و پلان دابڕێژن و خاك و نه‌ته‌وه و ناوبانگ و به‌رژوه‌ندییه‌كانی گه‌لی كوردستان هه‌رزانفرۆش بكه‌ن. هێشتا زووه بۆ ئه‌وه‌ی بڵێین كورد هاوپه‌یمانی بكات یان نا، یان له‌گه‌ڵ كام لایه‌نی شیعی هاوپه‌یمانی ببه‌ستێت، به‌ڵام پێویسته به چاوكراوه‌یی بڕوانێـته داهاتووی عێراق.
لە ئێستادا لۆژیكی سەرۆك مسعود بارزانی بۆ تێپەڕاندنی ئەم قۆناخە لە گرنگیدانی بۆ هێشتنەوەی قەوارەی سیاسیی هەرێمی كوردستان و پاراستنی ئەم قەوارەیە لەلایەن هێزی پێشمەرگەی كوردستانەوە دەست پێدەكات، سەبارەت بە چارەسەركردنی كێشەكانی كوردستان و بەغداش لە چوارچێوەی دەستووری عێراقدا، جارێ سەرۆك بارزانی چاوەڕێی ئەوەیە حكومەتی بەغدا ناسنامەی راستەقینەی خۆی بۆ جیهان و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی ئاشكرا بكات، ئەوكات ئەگەر بەغدا هەر نیازی ئەوە بوو بەو جۆرەی ئێستا لەگەڵ هەرێمی كوردستان بكات، ئەوا ئیتر هیچ رێگەیەك لە بەردەم بریاردانی یەكجاریی میللەتی كورد ، جگە لە سەربەخۆیی كوردستان نامێنێتەوە ..دوای دەیان ساڵ خەباتی چەكداری و سیاسی لە پێناو رٍەتكردنەوەی ژێر دەستی و گەرٍانەوە ئازادی،سەرەرٍای بەربەست و كێشەكان و دوای حوكمرانییەكی سەركەوتوو بە پاڵپشتی سەرۆك بارزانی و ئیرادەی میللەت و هێزی دیموكراسی بە شێوەیەكی شارستانیانە بەرەو قۆناغێكی چارەنووسساز .سەرۆك مەسعوود بارزانی وەك كوڕی بارزانیی نەمر و بنەماڵەیەكی شۆڕشگێڕ كە سەد ساڵە بەردەوامن لە خەبات و قوربانیدان لەپێناو بەدیهێنانی ئازادی و سەربەخۆیی بۆ گەلەكەیان,بەهۆی خەبات و سیاسەت و دیپلۆماسییەتی حەكیمانەی و درێژەپێدەری رێبازی بارزانیی نەمر, وەكو نوێنەری نەتەوەو گەلێكی چەوساوەو تینووی ئازادی و سەربەخۆیی ,رۆژ بەڕۆژ دەستكەوتی زیاتر بۆ گەلەكەمان بەدیدێنێت و زیاتر ناوبانگی بە جیهاندا بڵاو دەبێتەوە. ئەو ئێستا یەكێكە لە كەسایەتی و كاراكتەرە هەرە دیار و كاریگەرەكانی ناوچەكە و جیهان, زیادەرۆیی نییە ئەگەر بڵێین بارزانی لەسەرئاستی هەرچوار پارچەكەی كوردستان و لە ناوچەكە و رۆژهەڵاتی ناوەڕاستیشدا بەگشتی بێوێنەیە, ئەمەش راستییەكی شیرینە بۆ نەتەوەكەمان و دۆستەكانمان و هەروەها تاڵیشە بۆ دوژمنان و نەیارانمان, چونكە ئەو نەك هەر سەرۆكی هەرێمی كوردستانە, بەڵكوو تاكە مەرجەعی نەتەوەی كورد و هەموو نەتەوەو ئایین و ئایینزاكانی ترە كە لەكوردستاندا و لەگەڵ كورد بە تەبایی و برایانە دەژین, هەمووان لەسەر هەر رووداوو گۆڕانكارییەك كە لەناوچەكەدا رووبدات ,چاوەڕوانی هەڵوێست و بڕیاری سەرۆك بارزانی دەكەن و دەگەڕێنەوە بۆ را و بڕیاری ئەو, دوایین قسەش هەر بۆ بارزانییە.لەگەڵ ناوی سەرۆك بارزانی, ناوی پێشمەرگە وەكو سیمبوڵی ئازایەتی و خۆڕاگری و پارێزەری مرۆڤایەتی , بووەتە ناوێكی جیهانی و هەموو دونیا شانازی پێوەدەكات ,بەتایبەتی لە شكاندنی هەیمەنە و ئەفسانەی داعش پێشمەرگە تاكە هێزی زەمینییە كە رووبەڕووی داعش جەنگاوەو تێكیشكاندووە..پێشمەرگە لەهەموو سەردەمەكاندا بەرگری لە حەقانییەت و ئازادی و دیموكراسی كردووە. سەرۆك بارزانیش هەر لەمنداڵییەوە چەكی پێشمەرگایەتی كردۆتەشان و تائەمڕۆش شانازی بە پێشمەرگایەتی و ناوی پێشمەرگەوە دەكات و لەشەڕی دژی داعشیشدا هەر لەسەرەتاوە سەرپەرشتی هێزی پێشمەرگەی كوردستان دەكات و سەرۆك بارزانی رێبەرایەتی نەتەوەیەكی چەوساوەو بێ دەوڵەت دەكات لەپێناو وەدیهێنانی كیانی سەربەخۆی . پێویستە هەموومان دڵسۆزانە پشتیوانی لە هەنگاوەكانی سەرۆك بارزانی بكەین و هەموو ناكۆكی و جیاوازییە سیاسی و فیكرییەكانمان وەلاوە بنێین و دەست لەناو دەست بەرەو وەدیهێنانی مافی رەوای گەلەكەمان و ئامانجە مەزن و پیرۆزەكە هەنگاوبنێین.
