مافێن ژنێ دوپاتی لێهاتیەکرن د رێکخراوێن جیهانیدا و د ئیسلامێدا ژی باس لێهاتیەکرن وەک پێشیلکاریێن دژی مافێ مرۆڤی، د جڤاکیدا ئێک ژ مافێن کچێ پێکئینانا خێزانێیە و هەڤالێ ژیانا خۆ ب هەلبژێریت، د یاسایێن هەرێما کوردستانێدا بەرەڤانی ژ وی مافی هاتیەکرن وەک هاتیە دیارکرن کو تەمەنێ شوکرنێ بۆ ١٨ ساڵیێ وەک مافەکێ بنەرەتی پێخەمەت کچ بشێت گەشێ ب خواندن و گەشەسەندنا خۆ بدەن د ڤی وەلاتیدا ژبۆ پتر پێگەهشتنێ ژلایێ ئەقلی و جنسیڤە.
لێ ئەگەر ئەم بەراوردەکێ بکەین دگەل ئیراقێ دبینین کو ئەو یەک لبەرچاڤ نەهاتیە وەرگرتن و بەلاڤبوونا یاسایێ د راستڤەکرنا پرۆژە یاسایا بوارێ کەسایەتی و شینوارێن دەنگدانا پەرلەمانی بۆ رازیبوونێ لسەر بنیاتێ پێشنیارکرنا پرۆژە یاسایا بوارێن کەسی لێ رەدکرن ژ لایێ لەسانێن سیاسی یا وەسفا ڤێ بریارێ کو وەکی نەکەسەکێ یە بۆ ژنا ئیراقی و دوپاتدکەت د بلندیا مافێن مرۆڤیدا ئێکبوونا یاسایا بوارێ کەسی نەرازیبوون دگەل مەواردێن دەستوری و پاراستنا ژنێ و کەرامەتا وێ و هاولاتیان پارێزگارێی ژخوە و ناسناما خوە یا شەرعی بکەت لدویف دەربرینا وێ، رێژا بلند یا پێکئینانا خێزانێ د ژێێ ٩ ساڵیێدا ل ئیراقێ بۆ ئەگەرێ دەنگڤەدانا سەرتاسەری و شینوارێن یاسایی بوارێ کەسایەتی یا جەعفەری (‌شیعە) ئەوا ل ئەنجومەنێ وەزیرێن ئیراقێ د ماوێ بوردیدا رەوانەکری بۆ ئەنجومەنێ پەرلەمانی بۆ دانوستانێ ب تایبەت یێن گرێدایی ب مافێن ژنێ و کێمکرنا سالێن پێکئینانا خێزانێ بۆ ٩ ساڵیێ ل جهێ ١٨ ساڵیێ کۆ ئەڤە بوو ئەگەرێ دانوستاندنی ل جادا ئیراقی کو لگوری وان ئەڤە بەرچاڤترین پرۆژێ کچایە.
بەلی لدویف یاسایا بارێ کەسایەتی یا سالا ١٩٥٩ێ دەستنیشانکرنا سالێن پێکئینانا خیزانێ ل ١٨ سالێیدا بوو بەلێ لدوین یاسایێ نەهاتیە گوهرین و لدویف کەسایەتێن سیاسی و یاسایی وەسا دگوتن دڤێت ئەو ڤێ هەلبژارتنێ بۆ خیزانێ بهێلن و ئەوێ یاسایێ چ بنیات نینن و د بنیاتدا ئەڤە ناهێتە هژمارتن دینی و مەزهەبی و نەتەوەی، زێدەباری کو د دەستوریدا گرەنتی یا ئازادیا تاکی دایە د رێکخستنا کاروبارێن کەسایەتی لسەر ئاستێ عەقیدێ و بکارئینانا وێ و دیارکرن کو ئەڤ پرۆژە یاسایە مەزنترین مەترسیە دڤێ قوناغێدا و دبیتە ئەگەرێ هەڤرکی و جیاوازیا تائیفی دڤێت هەول بدەن ژێ دەرکەڤین، دیسان دگوتن ئارمانج ژ ڤی یاسایێ ئەو هەلبژارتن و پروپاگندەیە بۆ وەزیرێ داد و پارتیا وی و ئەکید هیچ ئاراستەیەکێ نەرێنی یێ جڤاکی یان ئاینی نەهاتیە تومارکرن و چ ژ مێژوویا دەرخستان یاسا بارێ کەسی یا سالا ١٩٥٩ کو تێدا هاتبوو ژ ١٨ ساڵی کێمتر نابیت کچ شوو بکەت، چالاکڤان دبێژن ئەم پێدڤی ب پاراستنا مافێن ژنێ و کەرامەتا وێ نە و ئەو یاسایە یا جیاوازە ژ کارلێکێن مرۆڤایەتی چونکی یا نڤیسی بۆ بەرەڤانیا سیاسی و هەلبژارتنانە.
ئەو یاسای یا کەرامەتا ژنێ و زارویێن بێگونەه بدوماهی دئینیت کومەلگەها تائیفی دابەشدکەت و ئەڤە گەفە بۆ ئێکبوونا ئیراقی و پرۆژە یاسا تاوانا دژی مرۆڤایەتیێیە و گەفە بۆ ئیمناهیا ژنێ و زارویان و خیانەتە ل ئیراقێ و مەرەمێن سیاسی و حزبی و تائیفی هەنە، سەرەرای رەوشا دژوارا هەرێما کوردستانی بەردەوام مافێ ژنە ژلایێ حکومەتا هەرێما کورستانێڤە هاتیە پاراستن و سەرۆک وەزیران نێچیرڤان بارزانی هەر سال د رۆژا بەرهەنگاربوونا توندیا دژی ژناندا تەکەزێ لسەر پاراستنا مافێن ژنان دکەت وەک مە دیتی د ئەڤسالەداژی داخاز ژ ئیراقێ کر وێ یاساێی برێڤە نەبەن یا رێکێ ددەت کچ د ژێی ٩ ساڵیدا بهێتە شوێدان و داخاز ژ پەرلەمانێ کوردستانێژیکر ددەمێ هەموارکرنا یاسایا لێبوورینا گشتی و تایبەتدا ئەو لێبوورین کەسێن بکوژێن ژنێ نەڤەگریت.