گۆڕانی دیمۆگرافیك، ژمارەی منداڵ كەم و هێزی كار زیاد دەكات، ئەم رەوتە توانای میللەتی جیاواز لە درێژمەودادا دیاری دەكات. ئەم رەوتە لە وڵاتی ئێمەدا وای كردووە كە كوردستان لە رووی خستنەڕووی هێزی كار لە رووی ژمارەوە ئاستێكی بەرزی هەبێ، بۆ نموونە لە ٢٠١١ تاكوو ٢٠١٦ چوارسەد هەزار كەسی تر بە هێزی كاری كوردستان زیاد بووە. بەڵام ئاستی كوالیتی هێزی كار و ئاستی پرۆداكتیڤیتی و بەرهەمهێنەربوون، زۆر نزمە. ئەمە گرفتێكی ئەساسییە. لە لایەكی ترەوە خواست لە سەر هێزی كار لەبەر نەبوون، یان زۆر لاوازبوونی كەرتی تایبەتی بەرهەمهێنەر كەمە. ئەم نەبوونی باڵانس و هاوسەنگە لە نێوان ژمارەی هێزی كار و هەلی كاردا، بنەما و سەرچاوەی سەرەكیی قەیرانی مێژوویی ئابووریی كوردستانە.

لە وڵاتانی وەك كوردستاندا، بەشێكی زۆری ئەم هێزی كارە روو لە كەرتی گشتی دەكەن، كەرتی گشتی ساڵ لە دوای ساڵ ئاستی دامەزراندنی بەرزتر دەكاتەوە، لەم پرسەدا ركابەرایەتی ئەحزابیش دەوری نێگەتیڤ دەگێڕێت، نەتیجەی دامەزراندنی زۆر لەم كەرتەدا خۆی دەبێتە سەرچاوەی قەیرانی دارایی حكومەت. رێگا چارە، دابینكردنی هەلی كارە لە بازاڕدا تاكوو كەرتی گشتی بتوانێ خۆی بچووك بكاتەوە و لە مەترسیی قەیرانی دارایی رزگاری بێت. ئەمە رێگاچارەی قەیرانی دارایی حكومەتە. ئەگەر بێتو كەرتی گشتی خۆی بچووك بكاتەوە، بە بێ گەشەی هەلی كار بە دەستی كەرتی تایبەتەوە لە بازاڕدا، بە كاربەریی لاواز دەكات، بازاڕ سست دەبێت و پێش لە گەشەی ئابووریی دەگرێت و قەیرانی دارایی حكومەتیش دەبێتە قەیرانی دارایی گشت وڵاتەكە.
بە بێ وەگەڕخستنی كاری تازە و گواستنەوەی هێزی كار بۆ كار و چالاكیی بەرهەمهێنەرتر، رادەی پرۆداكتیڤیتی (بەرهەمهێنەر بوون)ی ئابووریی نزم دەبێت. ئابووریی بە پرۆداكتیڤیتی نزمەوە ناتوانێ مووچە بداتە هێزی كار و هێزی كار پاشەكەوتی بانكیی نابێت و ئەوەی پێی دەگۆترێ «قووڵایی كرێدیت - كرێدیت دێپس» دەستەبەر نابێت، كە خۆی مەرجێكی سەرەكییە بۆ دامەزراندنی سیستمی بانكی لە وڵاتاندا. ئەگەر پاشەكەوتی تاكەكان لە ئارادا نەبێ، بانك پارەی نابێ بۆ قەرزدان بە مەبەستی وەبەرهێنانی تازە، ئەمە لە كاتێكدایە كە دەبێ بزانین (٧٥%)ی پارەی ناو ئابووریی لەلایەن بانكەكانەوە دابین دەكرێت. كە بانك جێگیر نەبێت و پارەی پاشەكەوتی خەڵكی لەبەردەستدا نەبێت، پارە لە بازاڕدا ناسووڕێت، ئەمەش خۆی دەبێتە هۆی قەیرانی ماڵی بنەمایی- ستراكچرال.
لەو ئابوورییانەدا كە ئاستی بەرهەمهێنەربوون نزم بێت، خۆێندن پارە ناكات و سیستمی پەروەردە بە شكستخواردوویی دەمێنێت، نەتیجەش بریتی دەبێ لەوەی كە بەرهەم و نەتیجەی ئەو هەموو سەرمایەگوزارییە لە سەر سیستمی پەروەردە بێسوود دەبێت.
لە هەمانكاتدا زۆریی دامەزراندنی هێزی كار لە كەرتی گشتیدا لەبەر نزمیی ئاستی كوالیتی هێزی كار و زۆریی ژمارەیان برۆكراسییەكی ناكاریگەر بەرهەم دەهێنێت. كە پێوەندی نێوان ئەو خاڵانەی سەرەوە لە بەر چاو بگرین ئەو كات دەزانین كە گرفتەكان ستراكچرال و بنەمایین.
بۆیە چارەسەری گرفتی ئابووری و سیستمی ئیدارەی ئابووریی وڵات پێویستی بە دەرمانێكی بنەڕەتی هەیە و كاری یەك مانگ و دوو مانگ نییە و بە شیعاراتی پۆپۆلیستی نەك هەر چارەسەر ناكرێت، بەڵكوو قەیرانەكەش قووڵتر دەكاتەوە.
ئەوەی پێی دەگوترێ «ئابووریی سیاسی» یان «مێژووی ئابووری» فێرمان دەكات دەبێ سەرچاوە بەرهەم بهێنین، تاكوو بتوانین ئەو بەرهەمە دابەش بكەین و بەكاری بهێنین. بۆیە ئامانجی سیاسەت دەبێ بریتی بێت لە بەرزكردنەوەی ئاستی بەرهەمهێنان، لەم رووەوە دیارە هەر وڵاتێك خاوەن سایزی خۆیەتی و پێویستی بە سیاسەتێكی تایبەت بە خۆی هەیە، بەمەبەستی دۆزینەوەی ئەو سایزە، دەبێ ببینە خاوەن ئۆرگانێكی تایبەت بەو كارە، كە بەرپرس بێ لە سیاسەتی گەشەی ئابووریی وڵات. كەوابوو یەكەم هەنگاو ئەوەیە كە ئەم ئۆرگانە دەبێت بوونی هەبێت.
گرینگە بزانین ئەوەی هەلی كاری تازە دەرەخسێنێت كەرتی تایبەتە، لە كوردستاندا دەبێ ئەم كەرتە بەرهەم بهێندرێت. ئەم كەرتە بەرپرسی یەكەمی مێژوویی دابینكردنی هەلی كار، داهێنان، گواستنەوەی هێزی كار بۆ كاری بە بەرهەمتر و گەشەی ئابوورییە.
بۆ ئەنجامی ئەم ئەركە مێژووییانە بەستێنی سیاسی و چوارچێوەی سیاسی چالاكیی ئابووری رۆڵی گەورەی هەیە، بۆیە بەدەستهێنانی سەروەریی سیاسی و بوون بە خاوەن دەوڵەت، نەك هەر رێگاخۆشكەر دەبێت بۆ پیادەكردنی سیاسەتی گەشەی ئابووریی كاریگەر، بەڵكوو پێویستییەكی مێژووییە و مەرجە بۆ گەشەی سیاسەتێكی ئابووریی كاریگەر، ئەم ئەركە مێژووییەش لە دنیای ركابەرایەتی ئەحزابدا مومكین نییە، هەر كەس و لایەنێكی سیاسی كە پێیوابێت، گرفتی ئابووری لە مەیدانی تەسكی ركابەرایەتی و دژبەریی ئەحزابدا چارەسەری كورتخایەن و خێرای پێیە، دەبێ بە قووڵی بیر لە سیستمی فیكری خۆی بكاتەوە و بزانێ كە ئەم ئەرك و بارەی سەرشانمان زۆر لەوە قورسترە كە ببێتە بابەتی شیعارات و موزایەداتی سیاسی كە كۆمەڵگە تووشی شكستی مێژوویی و بەلەنگازی دەكاتەوە. ئەم ئەركە نە بە یەك مانگ و دوو مانگ جێبەجێ دەكرێ و نە بە ئەحزاب، بۆیە بەدستهێنانی سەروەریی سیاسیی نەتەوە مەرجە و دەوڵەت ئامرازی دابینكردنی ئەو میكانیزمەیە كە بتوانێ گەشەی ئابووریی بكاتە واقیع و دەرگای دنیای دەرەوە بە رووی كوردستاندا بكاتەوە، هەروەها دەستڕۆیشتوویی و پێگەی ئەحزاب لە ژیانی سیاسی و ئابووریی وڵاتدا دیاری بكات و كۆمەڵگە بەرەو كرانەوەی سیاسی و ئابووریی پشت بەستوو بە یاسا ببات.
لە بەر ئەم هۆكارانە داوای سەرۆك بارزانی بۆ دامەزراندنی دەوڵەت نەك ویستێكی ئابستراكتی سیاسییە، بەڵكوو دەرمانی چارەسەری گرفتەكان و كەوتنی كوردستانە بە سەر شاڕێیەكدا كە بتوانێ لە رووی مێژووییەوە وەڵامدەرەوەی پێداویستییەكانی كۆمەڵگە بێت. ئەگەر خوازیارین كە گرفتەكان چارەسەر بكەین و هەژاری و بێدەرەتانی و ژێردەستەیی، یەكجار بۆ هەمیشە لە پشت سەری خۆمان بەجێ بهێڵین، دەبێ بزانین كە رێگای گەڕانەوە بۆ دواوە بۆ كورد حەل نییە، بە سووك وەرگرتنی پرس و گرفتەكان حەل نییە، كارێكی سەخت و تێكۆشانی بێوچانمان لەپێشە بۆ گەیشتن بە داهاتوویەكی بەبەرهەم و زیندوو و خۆشگوزەران. بۆیە دەوڵەت دابینكەری بەرژەوەندیی تاك بە تاكی كۆمەڵگەیە و رزگاركەری وڵاتە لە قەیرانی ئابووریی بنەمایی و ریشەیی و ستراكچرال.