ڕەنگە خەلکەکێ زۆر پرسا سەرخۆبوونا مللەتان وەک پرسەکا سیاسی ببینن ، لێ د بنەرەت دا پرسەکا جڤاکی یە ، بەڵام ب پلانێن سیاسی دھێتە بدەستڤەئینان ، ھەرچەندی سەرخۆبوون ڕەشا سیاسەتێ ژی بۆ قۆناغێن باشتر و پێشکەفتی تر دگۆریت ھەر وەکی پرسا سەرخۆبوونا کوردستانێ ل قۆناغێن دەسپێکی ب سیاسەتا حەکیمانەیا سەرکردایەتیا سیاسی یا بزاڤا رزگاریخوازیا گەلێ گۆ زێدەتر ل حەفتێ سالایە پارتی دیمرکراتی کوردستان سەرکێشیێ دکەت و قۆناغێن دژوار بڕینە تا گەھشتیە ڤی ئاستی ، نھو ژی پشتی ئەزمۆنا زێدەتر ل بیست و پێنج سالی یا حوکمڕانیا ھەرێما کوردستانێ سەرۆک مەسعود بارزانی سەرۆکێ ھەرێما کوردستانێ و حزبێن ھەڤپەیمان پرسا سەرخۆبوونا کوردستانێ گەھاندە گاڤا دووماھیێ و چاڤەرێ راپرسیا خەلکێ کوردستانێی نە ل رۆژا ٢٥ ێ ئیلۆنا ئەڤ سالە بریارا دووماھیێ لسەر بدەت . بن دەستیا مللەتا و نەبوونا کیانەکێ سەربخۆ وی جڤاکی تووشی زۆر دەردەسەری و نەھامەتیان دکەت ژبەرکۆ ھەر دەمێ مللەت کەفتنە بن حوکمرانیا نەتەوەیەکێ دیتر ، مللەتێ سەردەست ئانکۆ یێ حوکمڕان رێکێ ل ھەمبەر پێشڤەچوونا مللەتێن بن دەست دگریت ، ھەر وەکی گەلێ کورد و خەلکێ کوردستانێ کۆ ب درێژایا سەد سالان لبن دەستێ دەسھەلاتدارێن عەرەبێن عیراقێ ژیایە و ڤێ دەسھەلاتێ ب بەرنامە و پلانێن دارشتی و دووم درێژ جڤاکێ کوردستانێ پەرت و بەڵاڤ کریە . ھەر ل ب عەرەب کرنا دەڤەرێن کوردستانی و دەر ب دەرکنا خەلکێ ب سەدان گوندێن کوردستانێ و دەستەسەرکنا ملک و سامانێ وان تا گەھشتە ھەوێن بناڤ ئەنفالکرنا گوندێن کوردستانێ و کیمیا بارانکرنا ھەلەبچە و چەندین گوند و دەڤەرێن دیکە کۆ بووینە ئەگەرێن شەھید کرن و بێ سەر و شوینکرنا بسەردان ھزار خەلکێ کوردستانێ و ئەڤ چەندە بوویە ئەگەرێ ژێکڤەبوونا ب ھزاران خێزانان و ھەتا نھو ژی کاریگەریا وێ مایە . ژلایێ ئاڤەدانی و سەخبێیا وەلاتی ژی ب ھزاران گوندێن کوردستانێ ھاتیە وێرانکرن . ڤان ھەمی قوربانی و وێرانکرنێ خەلکێ کوردستانێ تووشی ئاریشێن جڤاکی و نەساخیێن دەروونی کرن . ئەگەر مە وەک کورد دەولەتا سەربخۆ یا کوردستانی ھەبا لجێ ڤێ وێرانکرنێ و قوربانیدانێ دا ھەوێن بەرفەرە یێن ئاڤەدانی و پێشڤەچوونێن جڤاکی و ساخلەمی ل کوردستانێ ھەبن . ھەر وەکی دڤان سالێن دەسھەلاتداریا کوردستانێ یا پشتی سالا ١٩٩١ تا راددەیەکی گۆرانکاریێن ئەرێنی بسەر رەوشا جڤاکی ل ھەرێما کوردستانێ ھاتن لێ ھێشتا د ئاستێ پێتڤی دا نیە و نەشیایە شوونوارێن وان روودانێن سەردەمێن رژێمێن بەرێ بن بڕ بکەت ، ئەز باوەرم ھەتا ئەم دبێ دەولەت بین ئەڤ شوونوارە ھەر دێ مینن . ژبووی گۆڕینا رەوشا جڤاکێ کوردستانێ بۆ قۆناغێن باشتر و نەھێلانا وان شوونواران پێتڤی یە ھەمی خەلکێ کوردستانی بێ دوو دلی ب دەنگێن بەلێ پشکداریێ د راپرسیا سەرخۆبوونا کوردستانێ بکەن، چونکی دەولەتەکا کوردستانی ژبلی پاراستنا مافێ خەلکێ و سنوورێن کوردستانێ ب دامەزراندنا سازیێن جودا جودا یێن دەولەتا کوردستانی و سەنتەر و رێکخراوێن تایبەت د وارێن جڤاکی دا . ژلایێ ئاڤەدانی ژی ھەوێن بەرفرەە دێ ھێنەکرن و ب پشتەڤانیا نیڤ دەولەتی گوند و دەڤەرێن کوردستانێ دێ ھێنە ئاڤەدانکرن و ئاریشا ئاکنجیبوونێ ل باژێران کۆ ئاریشەکا جڤاکی یە دێ ھێتە چارەکرن ، و رەوشا ئابووری ژی دێ بەرەڤ باشتربوونێ چیت . برەنگەکێ گشتی ھەبوونا دەولەتەکا سەربخۆ یا کوردستانی پڕانیا ئاریشێن جڤاکی و فاکتەرێن پەیدابوونا وان دێ چارەسەر کەت ، لەوما گرنگی ھەمی پارتیێن کوردستانی بۆ بەرژەوەندا گشتی یا خەلکێ کوردستانێ پشتەڤانێن سەرکەفتنا پرسا راپرسی و سەرخۆبوونا کوردستانێ بن و ھەر لایەنەکێ دگەل نەبیت ئەو دژی چارەسەرکرنا پرسێن جڤاکی یێن ھەرێما کوردستانێ نە و دیارە دڤێت ئەو ھەمی نەخۆشی و دەردەسەریێن بسەر مللەتێ مە ھاتی دووبارە ببنەڤە و کێشە و ئاریشێن نافخۆیی یێن جڤاکێ کوردستانێ بێ چارەسەری بمینن .
غیاس خالد زێباری
