لێڤەگەڕ یان لێوەگەڕ(مرجع) رۆڵێكی گرنگ لە ژیانی سیاسیی گەلاندا دەبینێ، بەتایبەتیش لە قۆناغی ناسك و دژواردا، ئەو میللەتانەی ناتوانن لێوەگەڕ دروست بكەن، هەمیشە لە پەرت و بڵاویدا دەمێننەوە، ترسناكترین شتیش ئەوەیە، لێوەگەڕ پێویست بێت و دژایەتیی بكرێت، لەوانەیە زێدەڕۆیی نەكەم ئەگەر بڵێم كورد نموونەیەكی كەموێنەی ئەو گەلانەیە پێویستیان بە لێوەگەڕە و دژایەتیشی دەكات.
ئەگەر لێوەگەڕ خۆی لە دامەزراوە سەرەكییەكانی دەوڵەتدا ببینێتەوە، ئەوا جۆری دیكەش هەیە كە چەند رەهەندێكی لە پشتە، لە نێو ئاڵۆزیی ناوچەكەدا، عێراق كە ناتوانێ پێكهاتەكانی كۆبكاتەوە، (پێكهاتەی دەسەڵات بەدەست) لە كاتێكدا تەواوی دامەزراوەكانی پەرلەمان و حكوومەت و سوپا و وەزارەتی سیادیی بەدەستە، لێوەگەڕی مەزهەبیی هەیە، زۆرجار ناكۆكیی لایەنە سیاسییەكانی شیعە، بەتایبەت لەسەروبەندی پێكهێنانی حكوومەت، لێوەگەڕ كە خۆی لە مەرجەعی باڵا عەلی سیستانی دەبینێتەوە، دارێكی بەناو لایەنەكاندا هێناوە و كێشەكانی یەكلایی كردوونەتەوە، مەبەستم ئەوە نییە ئەو رۆڵە نەرێنییەی لێوەگەڕ بەسەر دامەزراوەكاندا هەیەتی باش بنرخێنم، ئەوان دەوڵەتیان بەدەستە و دەسبەرداری لێوەگەڕ نابن، سەرۆك وەزیرانی پێشوو نوری مالكی بێ گەڕانەوە بۆ دەستوور و پەرلەمان پلەدارەكانی سوپای لە پێكهاتەی شیعە دامەزراند، لەگەڵ ئەوەشدا، چەند مانگێك دوای گرتنی موسڵ لە لایەن داعشەوە، مەرجەعی باڵا فتوای دروستكردنی حەشدی شەعبی دا.
لەبەرامبەردا كورد و سوننە نەیانتوانی وەك شیعە بكەن، ئەمەش بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە، كورد بەتەمای (عێراقی نوێ) تێكەوت، سوننەش لە خەونە قووڵەكەدا بوون، چاویان هەر لەوەبوو وەك جاران عێراقیان بكەوێتەوە دەست، دۆخی نوێیان پێ قبوڵ نەدەكرا، هەر بەو خەیاڵەوە دەژیان، تا شەڕی گەورە كەوتە ماڵیان و بەهۆی داعشەوە ناوچەكانیان وێران بوو.
لەم قۆناغەدا كە هەموو جیهان چاوی لەوەیە ناوچەكە گۆڕانكاری بەخۆیەوە ببینێت، تەنیا لایەنە سیاسییەكانی كوردستانن، ناتوانن واز لە بەرژەوەندیی خۆیان بێنن، بۆیە بەلای ئەو گۆڕانكارییە مەزنەی چاوەڕوان دەكرێت ناچن، بەداخەوە لە كوردستان پەرلەمانیش دەخرێتە خزمەت حزبەوە، لە جیاتی ئەوەی پێچەوانە بێت، لایەنەكان بەپێی بەرژەوەندیی خۆیان سەیری پەرلەمان دەكەن، ئەگەر لەبەرژەوەندییان بێت، دەڵێن پەرلەمان لێوەگەڕە، ئەگەر لە بەرژەوەندیشیان نەبێت، دەڵێن پەرلەمانی چەپڵەلێدانە.
لە عێراقی بەناو نوێی دوای 2003 تا دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم دانەمەزرابوو، بەغدا زۆر لێی خۆش هاتبوو، چونكە بۆ گفتوگۆ لە دوو دەروازەوە دەهاتە كوردستان، دەبوو لە دوكان و پیرمام كوردستان بدوێنێ، بەغدا هەمیشە ئەوەی ئێستای لە كوردستان دەوێت، لایەنەكان لەسەر پرسی هەرەچارەنووسساز نەگەنە یەك، لەم بارودۆخەی شەڕی داعش و ئابڵۆقەی هەمەلایەنەی بەغدا بەسەر كوردستان، هەموو جیهان مامەڵە لەگەڵ سەرۆكی هەرێمی كوردستان دەكات و هەولێر بە ناوەندی بڕیار دەبینن، كەچی هەندێ لایەنی سیاسی دژی ئەو پێگەیە دەوەستنەوە، لە جیاتی هەنگاوێك لە بڕیاری پارتی و یەكێتی بۆ كاراكردنەوەی پەرلەمان بێنە پێشەوە، دەیان هەنگاو لێی دووردەكەونەوە.
ناهەقییەكی گەروەیە دژایەتی لێوەگەڕ دەكرێت، خۆ نەبوونی لێوەگەڕ لە ژیانی حزبیشدا كەلێنی دیارە، ئەوەتا نەخۆشكەوتنی مام جەلال چەند زیانی بە یەكێتی گەیاند، وەفاتی رێكخەری گشتی گۆڕان چەند كاریگەریی بەسەر ئەو بزووتنەوەدا دەبێت، ئەگەر نەبوونی لێوەگەڕ سستی بخاتە كاری حزبییەوە، ئەی بۆچی هەوڵی دژایەتیكردنی لێوەگەڕ لەسەر ئاستی وڵات بدرێت؟