دچارچۆڤێ یاسا و رێککەفتننامێن نێڤدەولەتیدا ، (سەرەنجراکێشترین ماددە و ھەکە بھویرترێ بێژم بالکێشترین برگە دناڤا وان ماددێن کۆ ھاتینە دارشتن ژ پێخەمەت پاراستنا ژیانا ھەموو کەسان بێی جیاوازیا ئۆلی و نەتەویی و ...ھتد وھەروەسا داکۆکیکرن ژ مافێن بنەرەتی یێن رەوایێن وان ... ) ، ئەو برگە و ماددەنە ئەوێن باس ل مافێن کەسێن سیڤیل دکەن ، وەکۆ ئاماژە پێ ھاتیە دان د برۆتوکۆل و رێککەفتنناما ژنیفێ یاسالا ١٩٤٩ و د پەیمانناما دەولی بۆ مافێن مەدەنی و سیاسی یا سالا ١٩٦٦ و د یاسایێن مرۆڤی یێن دەولی ، ھەروەسا دیاسایێن شەرێن چەکداریدا و ھندەک رێککەفتننامێن دیتردا ، لەورا پێگەھا سیڤیلان گرنگیێن خوە یێن تایبەتێن ھەین و پیتڤیە بارێ وانا ھەمیشە بھێتە بەرچاڤکرن .
دەما ئەم سیڤیلێن سوریێ مینا ناڤەرۆکا بابەتی ددانین ، بیرا مە ل شەرێ دوم درێژێ وی وەلاتی دھێت ، ئەو شەرێ کۆ وەلات کریە گۆرەپانەک بۆ ڤاڤارتنێ (التسویە ) و بتنێ سیڤیلێن بێ چانس و مەزلۆم بووینە قوربانیێت ھەڤرکیا خۆ سەپاندنا لایەکێ لسەر لایێ دی یانژی لسەرلایەنێن دی ...
سیڤیلێن کۆ لھێڤیا وی چەندێ بین ئەو دەسھەلاتا لسەر خاکا وان مینا پەناگەھەکێ بیت بۆ پاراستنا سەر و مالێ وان ، لێ بتەمامی بەرۆڤاژی وی چەندێ دەرکەت و ژبلی خراپکرن و ویرانکرنێ و ژناڤبرنا ھزاران کەسێن بێ گونەە و بێ تاوان برێکێن جۆدا جۆدا و ببکارئیناناچەکێن قەدەغەکری لسەر ئاستێ نێڤدەولەتی ، چدی لسەر ژیارا وان وەلاتیان زێدە نەکر .
ئەڤرۆژی مەدەنیان ھەر ئەو ھیڤی و ئۆمێد ھەنە ئەوێن داخاز دکەن ئەوژی تەنانەت پاراستنا گیانێ وانە بەلێ ژێر سایا چەترادلوڤانیا نەتەوێن ھەڤگرتیڤە ، ئەو رێکخراوا کۆ گرنگیێ بمافێ مرۆڤان ددەن ودێشێن ھزر ددرۆستکرنا ناڤچەکا ئارامدا بکەن .
ناڤچا ئارام ئەو ناڤچەیە ئەوا دھێتە دیارکرن و دھێتە پاراستن ، وبۆ لایەنانێن ھەڤرک نینە ھێزێن خۆ یێن لەشکەری تێدا بەلاڤکن یانژی ھێرشا بکەن سەر وی ناڤچەی ، ئەو ناڤچە لدویف بریارا ئەنجوومەنا ئاسایشا نێڤدەولەتی دھێتە دانان ، و دێشێن فرینا فرۆکەیان ل ئاسمانێ وی ناڤچێ قەدەغە بکەن ، و مەرەم ژ دانانا وی ناڤچەی ، پاراستنا سیڤیلانە ئەوێن خوە ژ شەری دوور دکەن و بزاڤا بدەستڤەئینانا ھاریکاریێن مرۆڤایەتیێ دکەن ... دبیت پارێزگاری ژ وان سیڤیلان بھێتە کرن ژ لایێ ھێزێن پارێزگارێن ئاشتیێ ( قوات حفڤ السلام ) یێن سەر ب نەتەویێن ئێکگرتیڤە یانژی ھێزێن دیتر .
ئەڤ مژارە لڤێرێ من ھان ددەت دا وان پسیارێن دسەرێ مندا ژ ھزر و بیرکرن و خەیالێ بۆ جیھانا ژدەرڤە و یاماددیاتا ڤەگۆھێزم و بسیار بکم : بۆچی دەولەتێن شولەژێ بۆ تەماشە و دیتنێ ھەمیشە ھزر د دویر بینێدا دکەن ؟ بۆچی بتنێ ھزر د دراوەستاندنا چەرخەکێدا دکەن بێکۆ ئێکەم پێنگاڤ ھزر د ئەگەرێ زێدەبوونا لەزاتیا زڤرینا وی چەرخێدا بکەن ؟؟ ئاخر ھەکە وزەی زێدە بکار نەئینم بۆ خۆشزڤراندنا چەرخا کۆ بچەپی دھێتە زڤراندن ، پێتڤی ب بکارئینانا ستۆپی ناکەت !!!...
پسیارەکا دیتر ئەوە ئایا ئەو ئێمناھیا دکەڤیتە گۆپیتکا ھەرەما سکتەرێن ژیانا وەلاتیان ، ودابینکرنا وی ئێمناھیێ دناڤچەکا ئارامدا ژلایێ سایکولۆژیڤە ، تا چ راددە دناخ و دەروونێ وەلاتیاندا دێ کاریگەر بیت ؟ و چ پێشبینی بۆ گیرۆبوونا وی دھێتە کرن ؟؟
بەرسڤدانا ڤی پسیارێ ئاسان نابیت چنکۆ ھەر لایەک لدویف پیڤەرێ خۆ یێ تایبەت کار بۆ گەھشتنا ئارمانجێن خۆ دکەت ، لەورا ژ بەر رێژەییبوونا پیڤەرێ ئارامیێ د مێشکێ ھەر لایەکێدا فەرە مە ئاگەە ژ پۆلیتیکا ژێوارانەیا ئەڤرۆ ھەبیت ، چنکۆ ھەمی ھەول و بزاڤ بۆ یاساییکرنا بابەتیە لسەر ئاستێ نێڤدەولەتی و مەرەما لپشترا بجھئینانا ئەجندایانە لسەر ئەردێ ژێواری .
ئەڤجا پرۆژێ ساز کرن ودانانا ناڤچەکا ئارام و ڤەقەتیای لسۆریێ ژبۆ مەرەمێن مرۆڤایەتی یانژی سیاسی وەکۆ بەشەکێ شانۆگەریێ یە ،کۆ ژمێژە سیناریۆ بۆ ھاتیە نڤیسین ، ببەھانا پاراستنا بارێ ژیانا ئاساییا ئاکنجی و سیڤیلێن وەلاتی ژ درندەیی و تاوانێن شەری ، و دویرکرن ژ مەترسیێن شەری .
لدەسپێکا شەری ، ئەڤ پرۆژە ژلایێ تورکیایێڤە ھاتبوو پێشکێشکرن ، تورکیایێ ئەڤ چەندە بگرنگی دزانی ژبۆ رێگریکرنێ ژ پێلا دەسپێکێ یا کۆچبەران ، لێ ئەجیندایا دیارا تۆرکی بحیجەتا ناڤچەکا ئارام دەستڤەدانبوو د شەرێ ناڤخۆییێ سۆریێدا ئەوچەندژی ژبەرھندەک خالان بوو و خالا ھەرە گرنگ ژی ترسا درۆستبوونا کیانەکێ کورد یبوو لکوردستانا رۆژئاڤا .
ھەرچەندە ئەمریکاژی رازیبوو بۆ درۆستکرنا ناڤچەکا ئارام لسۆریێ و دیتنا دۆنالد ترامپی یا رۆھن بوو سەبارەت درۆستکرنا وی ناڤچێ و د بانگەشەیا ھەلبژارتنێن سەرۆکاتیا ئەمریکا دا ئەڤ چەندە دووپات دکر ، چنکۆ ئەمریکاژی بمیکانیزمەکا سەردەمیانە و بڤی ستراتیجیەتێ دڤێت جارەکدی ھیمەنەتا خۆ لرۆژھەلاتا ناڤین دیار کەت و سنوورەکێ بۆ پێشڤەھاتنا ئیرانێ بدانیت .
بەلێ براستی دەینانا ناڤچەکا ئارام و پاراستنا وی کارەکێ ئاسان نابیت و ھێزەکا کارا یا بەرھەڤ دڤێت بۆ پاراستنا وی ناڤچێ ، ھەکە وەسا نەبیت ئەنجامێن وی دێ دخراپ بن ، و سەبارەت ڤی بابەتی نەتەوێن ھەڤگرتی نەڤێت وەک ھندەک جاران دیرۆک دووبارە ببیتەڤە ، لێ ھەکە ھێزەکا لەشکەری یا باش و کارا شیانێن پاراستنا وی دەڤەرا ئارام ھەبیت ئەڤ بیرۆکە سەرەرای ئەجیندایان دێ سەرگریت ، و براستی دڤێت رێکخراوا نەتەویێن ھەڤگرتی ، ڤی بارێ مەزن ھەلگریت و ب وی چەندێ دێ سیڤیلێن بێ تاوان ژ وی دەردەسەریێ دەرکەڤن .
بدیتنا من ژبەرکۆ تا دھێت ژمارێن قوربانیێن سیڤیل و پەریشان و بێ تاوان بەرەڤ زێدەبوونێڤە دچن ، ژمێژا پێتڤیبوو کارێن رژد ژبۆ بجھئینانا چارەسەریێ ھاتبا کرن نەکۆ تانۆکە بتنێ زەمینە بۆ دھێتە رۆخساندن ، ھەر بگرە ژ رێککەفتننامێت وانا و کۆمبوونێن چەند جاران یا ( ئەستانا ) .....و تابجھئینانا ڤی پرۆژێ گیرۆ ببیت دوودلی و نەئارامی دێ زێدەتر بیت ھەروەسا تۆندیا پێلێن کۆچکرنێ دێ زێدەتر و زێدەتر لێھێن .
ھەرچەندە دانانا ناڤچەکا ئارام لسوریێ و قەدەغەکرنا فرینا ئەسمانی مینا چارەیەکا گۆنجای دھێتە زانین ژ پێخەمەت سیفیلێن وی وەلاتی لێ ئەمریکا و تۆرکیایێ پێتڤی بپشتەڤانێن نێڤدەولەتیا زێدەترن ژبۆ وی چەندێ کۆ ئەڤی ھزرێ بێخنە ناڤ چارچۆڤێ یاسایێن نێڤدەولەتیدا .