جارێكی دیكەش لەسەر (ناوچەی ئارام) لە سووریا دەنووسم، لەبەر ئەوەی زۆر گرنگەو رووبەڕووی تێكدانی بەئەنقەست و بگرەو بەردە بۆتەوە، ئەمەش بەهۆی یەكنەگرتنەوەی بەرژەوەندییەكانی نێوان ئەو رژێمانەی دەوروبەری سووریا و كۆمەڵ و گرووپە چەكدارەكان لە ناوچە جیاجیاكان و لەوانەش دەسەڵاتی ئەمری واقیع كە كۆنتڕۆڵی ناوچەكانمانی كردووە، ئەوەی پاڵی پێوەنام كە دەربارەی ئەو بابەتە بنووسم هەوڵێك بوو بۆ هەڵێنجانی هەڵوێستی نیشتمانیی گشتی و كوردی بە تایبەتی لەم پرسەدا، كە هێزە نیشتمانییەكان و ناوەندە ئیقلیمی و نێودەوڵەتییەكان باسی لێوە دەكەن و لەپێناو ئەوەی جیای بكەینەوە لە بەرژەوەندیی ئەو رژێمانەی پەیوەندییان بە دۆسێی سووریاوە هەیە، هەروەها ئەو حزب و گروپانەی كە دەیانەوێت بیقۆزنەوە لەسەر حیسابی بەرژەوەندییە راستەقینەكانی خەڵكی سووریا لەوانەش گەلی كورد، كە خوازیارە هەموو لایەك گوێڕایەڵی لۆژیكی دروست و بابەتی بن و نەكەونە دوای هەست و سۆز، هەتا ئەگەر لەسەر ئاستی مرۆییشەوە رەوا بێت.
دوابەدوای گورزە ئاسمانییەكەی توركیا لە بارەگاكانی پەیەدە بەر لە هەفتەیەك لە چیای قەرەچوغی ناوچەی دێرێكی سەر سنووری سووریا لەگەڵ توركیاو سووریا لەگەڵ هەرێمی كوردستانی عێراق، سەرلەنوێ هەندێ دەنگ بەرز بووەوەو داوای ناوچەی دژەفڕین دەكەن و ئەم جارە نەك لەلایەنی شۆڕشگێڕانی شۆڕشی سووریاو ئۆپۆزسیۆنەوە بە مەبەستی پاراستنی هاووڵاتیانی سڤیل و ناوچە ئازادكراوەكان لە چنگ رژێم، هەروەها نەك لە حكومەتی توركیاوە بۆ دامەزراندنی ناوچەی ئارام بۆ پەنابەرانی سووریا كە لەبەر شەڕ رادەكەن تا فشارەكە لە سەر شانیان سووك بكات لە باكووری سووریاو لە باكووری رۆژئاوا، تەنانەت نەك لە بەر حكومەتی ئوردنیش وەك ناوچەی ئارامی باشووری سووریا لەبەر ئەو ئامانجانەی كە وەك ئامانی توركیایە، بەڵكو لەلایەن پەیەدەوەیە بۆ پاراستنی دەسەڵاتی حزبی و ئەمنی و سەربازی و ئیداریی خۆی كە بە تەواوی دژی پرەنسیپ و وردەكارییەكانی ناوچەی ئارام بووە لە هەموو سووریا لەوەتەی شەش ساڵەو تا ئێستاش بە هەمان شێوە هەروەكو هەڵوێستەكانی رژێم و ئێران و رووسیا.
دوای ئەوەی مەترسی گەیشتە نێو ماڵی پەیەدە، ئەوجا دەبینین كە دروشمی ناوچەی (دژەفڕین) بەرزدەكاتەوە (مەبەستیشی لەمەدا فڕۆكەكانی رژێم، یان رووسیای داگیركار، یاخود ئێران نییە) هەڕەشەی ئەوەش دەكات كە ئۆپەراسیۆنە سەربازییەكانی بۆ ئازادكردنی رەققە رادەگرێت لەلای هێزەكانی سووریای دیموكرات، ئەگەر هێرشە ئاسمانییەكانی توركیا بەردەوام بێت، ئەمەش لایەنی ئەمریكای وا لێكرد، كە یەكەم چاودێرو تاكە پشتیوانی هەڵمەتی پاككردنەوەی رەققەیە لە تیرۆریستانی داعش، گوشار بخاتە سەر حكومەتی ئەردۆغان و دەوریەی زرێپۆش بهێنێتە ناوچەكە كە ئاڵای ئەمریكیان پێوەیە لە هەندێ ناوچەی سەرسنووری پارێزگای حەسەكە، ئەمەش وەك ئاماژەیەك بۆ دابینكردنی جۆرێك لە پاراستن و دڵنیایی و بەردەوامبوونی كار بەپێی ئەو پلانەی بۆ رەققە دانراوە، ئەوەی جێی سەرنجە و پێشتریش پێشبینیمان دەكرد ئەوەیە كە بابەتی رەققە لەنێوان ئەمریكاو پەیەدە و ناكۆكیی تەكتیكی قابیلی چارەسەرە لەهەر چركەساتێكدا بێت لەگەڵ توركیا لە بەرژەوەندیی پەكەكەوە نەك گەلی كوردی سووریا، هەروەها باسی ئایندەی كوردی سووریا و مافەكانیان ناكات، هەروەك ماشێنی راگەیاندنی پڕۆپاگەندەی ئاپۆچییەكان بانگەشەی بۆ دەكەن.
مایەی پەسندو خۆشحاڵی نییە لەسەر ئاستی نیشتمانیی سووریا هەر رێكارێكی تاكلایەنە و دامەزراندنی دەسەڵاتگەلی ئەمری واقیع لە هەر ناوچەیەكی سووریا كە كۆدەنگی و سازشی نیشتمانیی سەرجەم پێكهاتەكانی لەسەر نەبێت، لە هەمان كاتدا نابێ چ لایەنی ئەمریكا یان (دۆستەكانی دیكەی گەلی سووریا) بەپیر داواكارییە حزبییەكانەوە بێن بەبێ ئیرادەی نیشتمانیی گەلی سووریا و بەرژەوەندییەكانی شۆڕشەكەی، هەروەكو دۆخی ئێستا كە پەیوەستە بە داواكارییەكەی پەیەدە بە دانانی ناوچەی دژەفڕین بۆ پاراستنی دامەزراوە حزبییەكانی، نەك بۆ داكۆكیكردن لە مافە نەتەوەییەكانی كورد كە لەنێو خودی كوردو نێودەوڵەتییەوە دانیان پێدا نراوە، ئەو دەسەڵاتەی كە بە ئەمری واقیع دامەزراوە بێ كۆدەنگی كوردی و سازانی نیشتمانی هاتۆتەئاراوە، بەڵكو بە پشتیوانیی رژێمی سووریاو ئێران و سەركردایەتییە سەربازییەكانی سەربە ئاپۆچییەكانی قەندیل سەپێنراوە.
بۆیە لەجیاتی هەڵوێستی ناڕوون و گوماناوی ئێستای ئەمریكا بەرامبەر دەسەڵاتی پەیەدە و بڵاوكردنەوەی هێز بۆ پاراستنی دەسەڵاتی حزبی و دیكتاتۆری كە دژی ئیرادەی كوردانی سووریا هاتۆتەئاراوە، چاكتر وا بوو فشار بخرایە سەر هاوپەیمانە تازەكەی كە بە نیازە وەك سووتەمەنی شەڕ لە دەرەوەی ناوچە كوردییەكانی سووریا بەكاری بهێنێت، لەپێناو بەدەنگەوەهاتنی ئیرادەی زۆرینەی كورد لە تێگەیشتن و ئاشتبوونەوەو بەدیهێنانی كۆدەنگیی نیشتمانیی كورد و پاراستنی كۆنگرەی نیشتمانیی كورد، كە لەوەتەی چەند ساڵێكە وەك پڕۆژەیەك لەلایەن بزاڤەوە خراوەتەڕوو، لە هەموو بەشێكی خاكی نیشتمان كە زۆرینەی خەڵك لە بێلایەن و نیشتمانپەروەران و لاوان بانگەشەی بۆ دەكەن لەپێناو داڕشتنی بەرنامەی نەتەوەیی و نیشتمانی كە تەواوكەری بەرنامەی سیاسیی شۆڕش و ئۆپۆزسیۆنی هاوبەشانی عەرەبی سووریاو گشت پێكهاتەكانە.
پێشترو ئێستاشی لەگەڵدا بێت داواكاریی ناوچە ئارامەكانی هەموو یان چەند بەشێكی وڵات دروشمێكی نیشتمانیی دروستە لەپێناو پاراستنی شۆڕشگێڕان و نەیارانی رژێم و هاووڵاتیانی سڤیل و راگرتنی هێڕشە ئاسمانییەكان و تۆپباران و فڕێدانی بەرمیلی باروتڕێژكراو، چ لەلای هێزەكانی رژێمەوە، یان لە هێزەكانی رووسیاو ئێرانەو توركیاوە بێت، هەروەها دامەزراندنی ناوچەی ئارام لە دەوری سووریا و سنووری هاوبەشی لەگەڵ توركیا و ئوردن و لوبنان و هەرێمی كوردستانی عێراق بۆتە پرسێكی گرنگ و پێویست كە دەبێ دۆستانی گەلی سووریاو كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بەرپرسیارێتیی دروستكردنی لەئەستۆ بگرن.
لەهەمان سۆنگەوە رووسیا دەیەوێت لە رووی بەرژەوەندیی تایبەتی خۆی و بە ناوی (چوار ناوچە بۆ سووككردنی گرژی و راگرتنی هەڵكشانی شەڕوكوشتار) مامەڵە لەگەڵ مەسەلەی ناوچەی ئارام بكات، بۆیە دەبینین كە رەزامەندیی رژێمی ئەسەدیشی وەرگرتووە، هەموو ئەمانە ئاماژەن بۆ هەوڵی خوولانەوە لە دەوری بیرۆكە بنەڕەتییەكەی ناوچەی ئارام كە شۆڕشی سووریا لەوەتەی ساڵانی یەكەمییەوە لەئەستۆی گرتووە، هاوكات دەیەوێت واتا راستەقینەكەی لەبەین بەرێت كە لەبەرژەوەندیی هاووڵاتیانی سڤیلی سووریادایە لە ئاوارەو لێقەوماوان، هەروەها مەبەست رێكخستنی ژیانە لە ناوچە ئازادكراوەكانی ژێر دەسەڵاتی رژێم و هاوپەیمانەكانی.
بەڵام تێگەیشتنمان بۆ سروشتی ناوچە ئارامەكان جیایە لەگەڵ تێڕوانینی لایەنەكانی دیكە لە دەوڵەت و گرووپەكان كە لە بەرژەوەندیی تەسكی تایبەتی و ئامانجەكانی ئاسایشی خۆیانەوە لێی دەڕوانن، ئەو شتە هەروەك دەیبینین تەنیا پەیوەست نییە بە دژەفڕینی سەربازییەوە لەو ناوچانە بەدرێژایی هەزاران كیلۆمەتر و بەپانیی سەدان كیلۆمەتر لە قووڵایی سووریاوە، بەڵكو پەیوەستە بە بەدیهێنانی ئاسایش و ئارامی و پاراستنی خاكەوە، ئەویش بە دەركردنی ئیدارەو دەزگاكان و هێزە داپڵۆسێنەرەكانی رژێم و سوپاو میلیشیاكان ئەگەر لەو ناوچانەدا هەبن، هەروەها بەتاڵكردنەوەی هەموو فەرمانێك كە لە دەسەڵاتی ئەمری واقیع و لە لایەنە حزبییەكانەوە دەرچووبێت، هاوكات گەڕاندنەوەی ئاوارە سورییەكان لە توركیاو ئوردن و لوبنان و هەرێمی كوردستانی عێراقەوە بۆ ناوچەكانیان وەك قۆناخی یەكەم، دواتر لە ئەوروپاو دەوڵەتانی دیكەوە بە قۆناخی یەك لەدوای یەك و بەشێوەی ئارەزوومەندانە، ئەوجا هەڵبژاردنی ئیدارەی نوێی خەڵك بۆ بەڕێوەبردنی كاروباری ژیان و دابینكردنی پێداویستییەكانی ژیانی ئارام و سەربەرزانە.
لەلایەكی دیكەوە ئاسایش و سەلامەتی لەو ناوچانە نایەتەدی مەگەر بە قەدەغەكردنی چەك و رێگەگرتن لە چەكداران و دیاریكردنی شوێن و سەربازگە تایبەتییەكانی شەڕڤانان لەپێناو رووبەڕووبوونەوەی داعش و هێزە تیرۆریستەكانی دیكە، ئەمەش بە هاوكاری و هەماهەنگی لەگەڵ هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی، بێگومان پێشمەرگەی (رۆژ) لە كوردانی سووریا كە لەئێستادا لە هەرێمی كوردستانن رۆڵی بەرچاویان دەبێ لەپاڵ شەڕڤانانی كوردی سووریای سەر بە پەیەدە لە بەرهەڵستیكردنی تیرۆر، بە زەمانەت و چاودێریی ئەمریكاو هەماهەنگیكردن لەگەڵ فەرماندەیی پێشمەرگەی كوردستان.
ناوچە ئارامەكانی سووریا بۆ پاراستنی چەند توێژو گرووپێك دەسەپێنرێن كە ناتوانن خۆیان بپارێزن، هەروەها بەپێی بڕیارێكی ئەنجومەنی ئاسایش دەسەپێنرێن، هاوكات دەوڵەتێك یان دووان رادەسپێردرێن بۆ جێبەجێ كردنی ئەم بڕیارە، دیسان مەبەست لەو ناوچانە دابینكردنی دەستتێوەردانی مرۆییە لەمیانی رێڕەوی ئارام بۆ پاراستنی هاووڵاتیانی سڤیل كە مافەكانیان پێشێلكراوەو رووبەڕووی مەترسیی زۆر دەبنەوە، ئەویش لەمیانی بڕیارێك كە لە ئەنجومەنی ئاسایش دەربچێت بەپێی چەند راسپاردەیەكی لیژنەی مافی مرۆڤ، نەتەوە یەكگرتووەكانیش پێشتر لە چەند وڵاتێك ئەم كارەی ئەنجام داوە.