حزبی بەعسی سووریا بەپێی دەستووری سەپێنراوی كودەتاكەی ساڵی 1963وەو بەدرێژایی دەیەكانی رابردوو حوكمڕانیی دەوڵەت و كۆمەڵگەی كردووە، لە ئەنجامدا گەل رووبەڕووی دابەشبوون و پەرتەوازەیی بۆتەوەو وڵاتیش كاول بووەو و تایفەگەری و شەڕی ناوخۆش بەرۆكی سووریای گرتووە، حزبی دەسەڵاتدار بۆتە حزبی تایفەو بنەماڵەو دواتریش تاك، لەگەڵ ئەو هەموو رەفتارە كوشندەیەو ئەو رۆڵە نانیشتمانییەشدا چەندین حزب و گروپی دیكەی سووریا بە ناوی (بەرەو خۆراگری و بەرەنگاریی زایۆنیزم) چوونەتە پاڵ ئەو حزبەوەوە دواتر چەند گروپێكی دیكەی بە ناو ئۆپۆزسیۆن و كوردیش بە هەمان شێوە بوونە داردەستی دەزگا ئەمنییەكانی دەسەڵات، هەر لە حزبە راستڕەوەكانەوە بگرە تا دەگاتە پەكەكەو پەیەدە كە لە هەشتاكانی سەدەی رابردوو و سەرەتای نەوەدەكانەوە هاتنە گۆڕەپانەكەوە، بەشێوەیەك كە دەزگاكانی رژێمی بەعس كۆمەڵە كەسێكی لە خوێندەوارانی كوردی سووریا لەژێر بەندی وەرگێڕان و هاوكاری و پێشكەشكردنی خزمەتگوزاری راسپاردبوو لەوانەش (عومەر ئەوسی) كە پەیوەندیی بە حزبەكەی ئۆجەلانەوە بكات لە سووریا كە ئەو كاتە خۆی خستبووە باوەشی ئالئەسەدەوە، براگەورەكەی حافز ئەسەدیش راستەوخۆ سەرپەرشتیی دەكرد.
لە یادی سەربەخۆیی كە بەر لە دوو هەفتە بەڕێوەچوو، ئەوە دێنینەوە یاد چۆن عەرەب و كورد هاوكاریی یەكتریان كرد لەڕێی كەسە نیشتمانپەروەرەكانەوە ( سوڵتان پاش ئەتڕەش و سەعدوڵا جابری و ئیبراهیم هنانۆ و ساڵح ئەلعەلی) لە رووبەڕووبوونەوەی ئینتدابی فەڕەنسی و شۆڕشێكی نیشتمانییان لە زۆربەی ناوچەكاندا بۆ بەدیهێنانی سەربەخۆیی هەڵگیرساند، ئەمڕۆش لەجیاتی داگیركەرێك، سێ داگیركەرمان هەیە كە دەستیان هەیە لە كاری توندوتیژی و تاوان و كاولكاری: رژێم و رووسیاو ئێران، كە بۆ چەند دەیەیەك گەلی سووریایان گەڕاندەوە دواوە بۆ قۆناخی رزگاریی نیشتمانی كە پێویستی بە یەكگرتن و هەماهەنگیی و سازانی زیاتر هەیە لەسەر بنەماكانی پرەنسیپی یەكگرتنەوەو متمانەو یەكبوونی نێوان هاوبەشانی نیشتمان و چارەنووس لە عەرەب و كورد،هەروەها داڕشتنەوەی گرێبەستی كۆمەڵایەتی- سیاسی لەنێوان پێكهاتەكانی كۆمەڵگە لە نەتەوەو ئایین و ئایینزاكان، ئەمەش لە كۆنگرەی كۆدەنگی نیشتمانی سووریا دێتەئاراوە بە ئامانجی رزگاریكردنی وڵات و بەدیهێنانی سەربەخۆیی دووەم.
زۆرینەی سورییەكان نیشتمانەكیان خۆشدەوێت و پشتیوانیی لە شۆڕشەكەیان دەكەن دژی ستەمكاری، هەروەها دەڕواننە ئاییندەیەكی گەشتر كە بە ئارامی تێیدا بژین، باوەشیش بۆ هەموو ئەوانە دەكەنەوە كە پشتیوانیی لە دۆزەكەیان و شۆڕشەكەیان دەكەن، هاوكات ئەوانەی لەگەڵیانن دژی ڕژێم، كە بە هەموو جۆرە چەكێك هەڕەشە لە بوونیان دەكات تەنانەت بە چەكی كیمیاویشەوە، من پێموایە كە ئەگەر ئەمریكا بەس بە لێدانی فڕۆكەخانەی شوعەیرات وەستاو هیچ هەنگاوی دیكەی هەڵنەهێنا ئەمە دەبێتە هەوڵێك بۆ رەواندنەوەی گلەیی و گازاندە، بەڵام ئەگەر سەرۆك ترەمپ هەنگاوی دیكەی گرتەبەر كە ببێتە هۆی رووخانی رژێم، ئەمەیان ئامانج و ئاواتی سەرجەم سوورییەكانە.
خەڵكی شۆڕشگێڕ و ئۆپۆزسیۆنی سووریا داوایان لێكراوە،نەك هەر سەركردایەتیی شكستخواردووی ئۆپۆزسیۆن بەرهەم بێنن لە ڕێی كۆبوونەوەی ئاسایی، بەڵكو سووربن لەسەر بەستنی كۆنگرەی گشتگیریی نیشتمانیی سووریا بە بەشداریی بێ لایەنەكان و گەنجانی وڵات بۆ ئەوەی بەخۆدابچنەوە و بەرنامەیەكی تازەی سیاسی دابڕێژن و ئەنجومەنێكی سیاسی- سەربازی هەڵبژێرن، پێش چەند ساڵێك زیاتر لە شەست دەوڵەت ئامادەیی خۆیان بە ناوی دۆستانی گەلی سووریا بۆ پشتیوانیی سورییەكان دەربڕی، بەڵام هیچ هاوكارییەكی دارایی و سەربازیی و بەرگرییان پێشكەش نەكردن كە پێویستە بۆ بەرەنگاربوونەوەی دەستدرێژییەكانی سوپای رژێم و هاوكارەكانی لە رووس و ئێرانی و میلیشیاكانی ئایینزایی لوبنانی و عێراقی، گەلی سووریا هەستیان بەوە كرد كە ( دۆستەكانیان، لەسەروویانەوە ئیدارەی ئۆباما) فریویاندان و لە بن دەستی شەڕخوازان و دوژمنان بەجێیان هێشتن، ئەمەش بووە هۆی تێكچوونی هاوسەنگی كە لە بەرژەوەندیی رژێم شكایەوە، هاوكات بە نەرێنیی كاریگەریی هەبوو بۆسەر پرۆسەی سیاسی و بەبنبەست گەیشتنی وتوێژەكانی ژنێڤ، بێ گومان بەشێكی ئەم پاشگەزبوونەوەیەش دەكەوێتە ئەستۆی سەركردەكانی ئۆپۆزسیۆن.
ئەو بەیاننامەیەی كە خراوتە پاڵ مایكڵ راتنی نێردراوی ئەمریكا بۆ سووریا كە پێش دوو ساڵ كۆتایی بە ئەركەكەی هێنا، چەند نامەیەكی لەخۆگرتووەو قابیلی زیاتر لە لێكدانەوەیەكن، یەكەمیان وەك رەخنەیەكی توندە بۆ هەر یەك لە (ئەنجومەن و ئیئتلاف و دەستەی وتووێژكاری) لەبەر ئەوەی بەرپرسن لە سەرهەڵدان و زیادبوونی گرووپی ئەلقاعیدە لە ریزەكانی شۆڕشدا و ئەوانیش لێی بێ دەنگن، دووەمیان ئەمە بە هۆكارێك دادەنرێت كە ئەمریكای دۆستی گەلی سووریا پشتیوانیی پێویست پێشكەش نەكات، سێیەمیان لەبەر ئەوەی ئەو قەوارە ئۆپۆزسیۆنانەی ئاماژەیان پێكرا لەژێر كاریگەریی ئیخوان موسلمینن، تۆمەتبارن و تاوانی شكستیی شۆڕشیان دەكەوێتە ئەستۆ، چوارەمیان خۆبەدوورگرتن لە هەر پابەندبوونێكی ئاییندە لەهەمبەر ئۆپۆزسیۆن و بەجێهێشتنیان لەژێر رەحمەتی رووسیادا، هەروەها ملدان بۆ داواكارییەكانی ئاشتبوونەوە لەگەڵ رژێم كە لە راستیدا ئۆپۆزسیۆن پێی رازی بووە، دوای ئەوەی كەسانێكی دیكە هاتە ناو ئەو ئۆپۆزسیۆنەوە كە لەبنەڕەتدا سەر بە رژێمی ئەسەدن.
داكۆكیكردنی رووسیا لە بەشار ئەسەد لەوەوە سەرچاوە دەگرێت كە گوایە پارێزگاریی لە ئاییندەی بوونی خۆی لە سووریادا دەكات، بۆیە ئەگەر كۆمەڵە كەسێكمان لە بەكرێگیراوانی رووسیا لە سیاسەتوان و بزنسكاران هەڵاوێركرد، دەبینین كە دەسەڵاتدارانی مۆسكۆ هیچ دۆست و لایەنگرانیان نییە چ لەناو بزووتنەوەی نیشتمانیی سووریا یان لە نێوخەڵكدا، بەڵكو ملیۆنان سوری لە ریزی دژایەتیكردنی رژێمدان، بەهۆی ئەوەی كە زیانیان بەركەوتووە یانیش كەسوكاریان كەوتوونەتە ژێر شاڵاوی هێرشەكانی رووسیا لە ناوچەكانیاندا، چونكە بواری قەڵەمڕەویی راستەقینەی رووسیا تەنیا لە پۆستە باڵاكانی سوپاو ئەفسەرەكانی دەزگاكانی ئەمندان، ئەوانەی كە یان لە رووسیاو یەكێتیی سۆڤییەتی جاران مەشقیان كردووە، یاخود لەگەڵ هاوپیشەكانیان بازرگانی بە چەكەوە دەكەن.
بەدرێژایی مێژوو گۆڕەپانی كوردی لە سووریا دۆخێكی خراپی وەك ئێستای بەخۆیەوە نەدیوە، كورد لەئێستادا لەنێو خۆیاندا بەشبەش بوونەو حزبەكان كەوتوونەتە ململانێی یەكدی، دەسەڵاتی ئەمری واقیعیی حزبیش پەیەدە دەستی ناوەتە بینەقاقای خەڵكەكە، بە شێوەیەك كە زیاتر لە رژێمی بەعس وەك دیكتاتۆر مامەڵەدەكات، كاتێ دانیشتوانی رەسەن لە ناوچەكانیان وەدەردەنێت و لاوان بە زۆرەملێ بەكوشت دەدات، هەروەها دژی هەموو ئەوانەیە كە هەڵوێست و راوبۆچوونیان لەگەڵیدا جیاوازە، كە گوێ لە گوتاری سیاسی ئەو حزبەش دەگریت تەنیا چەواشەكاری و قسەی باق و بریق دەبیستیت كە خزمەت بە كوردی سووریا ناكات، بەڵكو تەنیا لە بەرژەوەندیی حزبی دایك (پەكەكە) دایە، ئەو حزبە هەمیشە دژی دەستكەوتەكانی گەلی كوردستانی عێراقە و خزمەت بە دوژمنانی سەرۆكایەتی و حكومەتی هەرێمی كوردستان دەكات، بەداخەوە هەرچەندە هەرێمی كوردستان بەردەوام پاڵپشتیی سیاسی و ماددیی حزبەكانی (ئەنجومەنی نیشتمانیی كورد) دەكات، كەچی لە خستنەڕووی بەرنامەی پڕۆژەی نەتەوەییدا شكستیان هێناوە، بەڵكو خودی ئەنجومەنەكە لە رووی پشتیوانیی جەماوەرەوە گەڕاوەتەوە دواوە، بۆیە ئەوەی لەپێش كوردی سووریادا مابێت تەنیا ئەوەیە پەنا بباتە بەر كۆنگرەیەكی نیشتمانی لە بێلایەن و بزووتنەوەكانی لاوان و نوێنەرانی رێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی بۆ چەسپاندنی پڕۆژەی نەتەوەیی نیشتمانی و هەڵبژاردنی سەركردایەتییەكی چالاك و كارا كە لە ئاست رووداوەكاندا بێت، ئەمەش تاكە رێگایە بۆ چارەسەری ئەم قەیرانە.
لەوەتەی ساڵێكە سەرۆك مسعود بارزانی هۆشداریی دەدات سەبارەت بە دەرهاویشتەكانی شكستی حزبە كوردییەكانی سووریا، بەڕێزیان لە وەڵامی چەند پرسیارێكدا دەربارەی دۆخی ئێستای كوردی سووریا گوتی: (لەئێستادا لێكترازان و دووبەرەكی و ناكۆكیی توند لەنێو رێزەكانی ئەو حزبانەدا هەیە، ئەوان نازانن بەرەو كوێ هەنگاودەنێن، ئەوان نە لەگەڵ ئۆپۆزسیۆن و نە لەگەڵ رژێم لێكدەگەن، تەنانەت هیچ ئامانجێكی روونیان نییەو لەلایەن خودی ئۆپۆزسیۆن و رژێمیشەوە قبوڵناكرێن، هەروەها بەڕێزیان روونی كردەوە: (لە سەرەتادا وەك برایەك و هاوڕێیەك چاوم بە هەموو رێكخستنەكانی حزبە كوردییەكان كەوت و رامسپاردن كە یەكبگرن و بڕیار لەپێگەی خۆیان بدەن یان لەگەڵ رژێم یانیش دژی بن، بەڵام بێ سوود بوو).
ئەگەر سەركردایەتییەكی سیاسیی ئۆپۆزسیۆن و بێگەرد بۆ عەرەب و كوردی سووریا هەبوایە و لە رێی كۆنگرەی گشتیی نیشتمانییەوە لەلایەن زۆرینەی گەلەوە هەڵبژێردرایەو گوزارشتی لە ئامانجەكانی شۆڕش بكردایە، دەكرا رای گشتیی نێودەوڵەتیی تۆڵەسێنەر لە رژێمی ئەسەد بقۆزرایەتەوە بە تایبەتیش دوای هێرشە كیمیاویەكەی خان شیخۆن، هەروەها دوای سەرەتاكانی گۆڕانكاریی لە (میزاج)ی ئیدارەی ترەمپ لە بەرژەوەندیی گەلی سووریاو دژی هەڵوێستەكانی هەر یەك لە رژێمی سووریاو ئێران، بەڵام هەموومان ئومێدو متمانەمان بە تواناو ئازایەتیی و داهێنان و ئیرادەی گەلی سووریایە.