ھەر دوو زانا فرۆید و یۆنگی ب دوو تێگەھێن میکانیزما فرت و فێلێن دەروونی ( حیل نفسی ) و نەھایدار یان نەستێ بکۆمەل ( لاشعورێ جمعی) دەرگەھێ شرۆڤەکرنا گەلەک رەفتارێن مرۆڤی ڤەکرن. یێ ئێکەم ئاماژەکە بۆ ھندێ مرۆڤێن خۆدان کەساتیەکا لاواز گەلەک جاران بۆ رەفتارین خۆ و بشێوەک نەھایدار پەنایێ بۆ ھندەک شێوازێن شاش دبەن، و ھێجەتگرتن ( تبریر) ئێکە ژ وان و ئەو کەس بزاڤێ دکەتن بۆ نیشاندانا دروستییا وی ڕەفتارێ خەلەت ھەر جۆرە ھێجەتەکێ بگریتن. و مەبەست ژ تێگەھی َدیتر ژی ڤەگۆھاستنا ھەست و سۆز و رەفتار و باوەرێن مرۆڤینە ژ نڤشەکی بەری ھزاران سالان و بوونا وان وەک میراتەکێ پێکھاتا وی یا سایکۆلۆژی د نۆکە دا.
بەری ھەر تشتەکی فەرە خواندەڤانێ بابەتی ڕاستیەکا دیرۆکی و لۆژیکی و ئایینی ژ بیر نەکەتن و ئەو ژی ئەوە کە بزانیتن کە ئایینێ ئیسلامێ ئێکسان نینە ب عەرەبان، و ھاتنا قۆرئانا پیرۆز ب زمانێ عەرەبی ب ئاشکرایی و د فەرموودێن خۆدایێ مەزن و دلۆڤان و نەخاسمە ( یوسف/٢) و ( زەخرەف/٣ ) و ...ھتد، وەکی فەیلەسۆف و زانایێ مەزنێ عەرەب، عەلی وەردی، دبێژیتن، تنێ مەبەستەکا چاکسازییا جڤاکی بوویە.
ھەمی گۆتنک و داخویانیێن مالکی باشترین و جوانترین و ھەژیترین بەرسڤ وەرگرتن و بێھنا وی ھاتە دان، ھەکەر بزانیتن. بژی بۆ وێ بەرسڤێ. تنێ لایەنەک نەبیتن و ئەڤ گۆتارە وی لایەنی و لسەر بنەمایێ تیۆرێن سەری دێ شرۆڤەکەتن. ئەوا مالکی بەحسێ جۆھیان دکەتن و ئەڤرۆکە ئەو ب ھێجەت و بناڤێ ئیسلاما پیرۆز دکەتن ھیچ پەیوەندی ب ئایینی ڤە نینە، بەلکۆ چیڕۆکا وێ یا بەری سێ چھار ھزار سالانە و ب میرات گەھشتییە ئەبووجەھلی و ئەبوو لەھەبی و پاشی مالکی و یێن دیتر، و ژ وان ژی چۆیە دناڤ نەتەوێن دیتر و ژ وان ژی ئاریاییان. ئەڤرۆکە ئیران گەفان ل جۆھییان دکەتن ب ژناڤبرنا وان، و ئەڤە نەساخییا عەرەبێن بیابانی بوویە و پاشی بۆ فارسان ھاتیە ڤەگۆھاستن، چونکی ژ لایەنێ جۆگرافیایی ئیران ل کیرێ و ئیسرائیل ل کیڤەیە؟ وەکی دیتر ئاریایی و ئێک ژ شاھێن ئیرانا کەڤن ب قۆرتالکرنا بەنی ئیسرائیلیان ببیە مەسیحێ وان، چونکی ھێشتا عیسی(س) نەھاتبی دگۆتن ئەو عیسایە و یێ ھاتی وان ژ زۆرداران قۆرتال بکەتن. پا چیە مالکی و ئیران گەفان ل وی نەتەوەی دکەن؟ دیرۆک دبێژیتن ئەو گەفە یێن بەرێ و ھنگی نە دەمێ باب و باپیرێن مالکی کەرب و قەھر ژ جۆھییان ھەلگرتین. بەلێ بۆچی؟ مالکی ژبلی کۆ چ ژ جۆگرافیایێ و مێژوویێ چێنەکرییە و نزانیتن کە جۆھی چەند ھزار سالان بەری عەرەبان ل ئیسرائیلا نۆکە ژیاینە، کەربێن باب و کالێن خۆ ھەر سال نوی دکەتن و دکەتە د مەژیێ خەلکا دیتر دا. ئەوێ شەھرەزای جۆھییان بیتن ب ئاشکرایی دێ بینیتن کە وان مێنتالیتە ( ئەقلیەت) ک ئابووری و بازرگانیێ ھەی و دەستێ خۆ بکەنە بەری دێ بیتە زێڕ و پارە، و کەسێ ھندێ کوردستانیان ئەڤ ڕاستییە نەدیتە دەمێ سالێن پێشی ڕاتەقاندنا وان ئەو دناڤ مە دا دژیان و خەلکەک مالکەر و ب وەج و بازرگان و پیشەدۆست بووینە و ھەمی دەما حەسودی پێدھاتە برن.
ل ھزار سالێن بەرێ و دەمێ عەرەبێن بیابانی، ژ بلی مالباتا ھاشمی کە تێھنەکا ڕێنجبەریێ و مێرخاسیێ و ناندەھێی دناڤ دا ھەبی، ئەڤێن دیتر نەڕێنجبەر و شۆلنەکەر بین و وەکی تێژکێن کتکێ و بۆ پارییەکێ نانی ھەتا ئێڤارێ بسەروچاڤێن ئێکڤە بین، پیرۆزترین پیشە لنک وان کۆشتن بوویە. بەرۆڤاژی وان، جۆھی مرۆڤێن ڕێنجبەر و پیشەدۆست و دەس پاقژ و جھێ باوەریێ بین. عەرەبێن سامی، بەرۆڤاژی برایێن خۆ یێن دیتر وەکی فنیقییان و ئاشووری و کلدانی و بابلیان ئەڤ چەندە نەبی و ( کەد حەرام ) پەروەردە ببین. سروشتییە ڤی ساخلەتێ جۆھیان و سامانێ وان ئەو ھندەک دفن بلند کربن و خۆ ب گەلێ ھەلبژاردە دایە زانین. دیارە ڤێ ھزرا نەباش لنک وان پالدەرک بۆ وێ زۆرداریێ بیتن یا ل خەلکا دیتر دکرن. لەوما عەرەبان کەرب ژ وانڤەدبین، بەلێ بەھرا مەزن کەرب یا سەمان و سەرەوەتا وان بی یاکۆ بەرھەمێ کار و ڕێنجبەرییا وان دھاتەھژمارتن، نەک ئەوێ زۆرداریێ. چونکی کەسێ ھندی عەرەبان زۆرداری ل ھەڤدۆ نەکرییە. نموونا ڤی جۆرێ کەرب و کەربان ئەم دناڤ جڤاکێ ژی دا دبینین دەمێ برایەکی کەرب ژ برا یان پسمامەکێ دیترێ ب وەج و کێرھاتی ڤەدبیتن گاڤا خەلک مەتحێ وی دکەن. بۆ عەرەبان ژی ھەمان کاودانا جڤاکی ھەبی. پشتی ھاتنا ئیسلاما پیرۆز و بھێزبوونا وان ھێجەت ژی خۆش بین و کافرکرنا وان، وەکی چەوا دگەل ئارییان ھاتەبکارئینان، ئەو پالدان و یێ کۆشتی کۆشت و یێ دی گەلەک ژی ڕاتەقین و ل جیھانێ بەلاڤە بین. وەکی چەوا بەری ھنگی ژی بسەرێ وان ھاتبی. عەرەب ناھیننە بیرا خۆ دەمی جۆھی ب کافر و ئاری ب مەجۆسی دھاتنە ھژمارتن، وان خۆدایێ مەزن و ئێکانە دپەرێست و کافرێن ڕاستین ئەو، و خۆدایێ وان لات و مەنات و ھۆبەل و عۆززا بین. ئەڤ کەربە ژ جۆھییان، نڤش و بۆ نڤشی ھاتە ڤەگۆھاستن و ئەڤرۆکە گەھشتە مالکی، و مالکی وان ب ئەگەرێ ئاریشەیێن خۆ دزانیتن. مالکی و برایێن وی ل وەلاتێن عەرەبی لبن سیبەرا ئیسلاما پیرۆز، وەکی جۆھیێن ھنگی خۆ کرییە نەتەوە و گەلێ پیرۆز و ھەلبژارتی، ئەو رەفتارا کرێت یاکۆ د قۆرئانا پیرۆز ( حەجەرات/١٣) و ...ھتد، ھاتیەڕەتکرن، و لبن ڤێ ھزرێ کو " گەل و نەتەوەیێن دیتر پێدڤیە خزمەتا عەرەبان بکەن و لبن شاش و پەڕێن وان بھێن و بچن"، مەزنترین ڕێکخراوێن تیرۆریستی بناڤێ ئیسلاما پیرۆز ئاڤاکرن و بەردانە گیانێ مۆسلمان و نەمۆسلمانان و دەرگەھێ دەستوەردانا خەلکێ ل دەڤەرێ پترتر کرن. ھێدی ڕۆژا ھندێ یا ھاتی جیھان و کورد تێبگەھن ئیسلام وەک ئایینێ براتی و دادپەورەی و ئێکسانی و ئاشتیێ نەئێکسانە دگەل عەرەببونێ، و ئەم کورد ھزار سالان پتر برایێن وان بووین و ژبلی ئەنفال و کێمیابارانکرنێ قەنجیەک ژ وان نەدیت، و ئەڤرۆ نەچارین چەند سالان ببینە برایێن بەنی ئیسرائیلیان و ھەکەر وان ژی ئەو چەند کر، ئەم دێ وان ژی ھێلین. باشە دێ کورد کەنگی د ڕاستیان گەھن؟ ئیسلام ئایینێ کۆمەک نەتەوانە و پیرۆزە، لیچ ھزرا پیرۆزییا عەرەبان ھزرەک شاشە و پشکەکە ژ دفن بلندییا عەرەبان و ژبەر ساویلکەیێ یا چۆیە د مەژیێ مە دا. عەرەب ژی گەلەک جوینن و مەسیحی و جۆھی و مۆسلمانێن تێدا. ھندی ئەڤ ھزرا پیرۆزییا وان بسەر مێنتالیتە و سایکۆلۆژیایا ھزرییا مۆسلمانان زال بیتن، تیرۆر دێ ساخ و بەردەوام بیتن. ئەو کەربا ھزار سالییا عەرەبان ژ ڕێنجبەری و مالکەرییا جۆھییان ھلگرتی ئەڤرۆکە ژی یا ھەی و ئەنجامێ سەرکەفتنا جۆھییانە د ئاڤاکرنا دەولەتەکا بھێز لسەر ئەردێ یێ ڕەسەن، یێ کۆ پشتی ڕزگارکرنا وان ژبن زۆلما فیرعەونان ژ ئالیێ موسا (س) یڤە، خۆدایێ مەزن و دلۆڤان وەک دیارییەک پێشکشی وان کری. ئەڤ دەولەتا بچویک ل دەڤەرێ سیمبۆلێ دیمۆکراسیەت و فرەنەتەوەیی و پێشکەفتنێ یە، و د ھەمان دەمدا ژ ئالیێ سیاسی ڤە جێگیرترین وەلاتە ل دەڤەرێ. عەرەب ب ھەمی شیانێن خۆڤە نەشیاینە ستوینێن وێ بلەقینن و کەربێن بابوکالێن خۆ ئەڤرۆکە ب شێوازێن وەکی تێبەردانا کەس و نەتەوەیێن دیترێن وەکی مەلا و ئاخووندێن ئیرانێ و خەلکا دیتر، ب وان جێبەجێ دکەتن و ئاخفتنکێن مالکی و بەری وی ژی گەلەکێن دیتر ھەمان ئەو کەربن یێن جیھان پێ دھێتە سۆتن، بەلێ پا وەکی باب و باپیرێن مە یێن بەھشتی دبێژن:" سە د ڕەویتن و کاروان دبۆریتن"!
*ئەڤ بابەتە ل ژمارا (١٩٨٣) ێ ڕۆژناما ئەڤرۆ ل ( ١/١١/٢٠١٦) ل لاپەڕێ(١٣) ھاتیە بەلاڤکرن.
*بسپۆرێ زانستێن پێداگۆگی و پەروەردەیی/فاکۆلتییا پەروەردە/ زانینگەھا زاخۆ