ئابورییا کوردستانێ لبن سیبەرا بنەمایێن سایکۆلۆژیایا ئابووری
د.نەسرەدین ئیبراهیم گۆلی*
ئەڤرۆکە ھەکەر ئەم ڤان بیروباوەران ل کوردستانێ بدەینە بەرچاڤێن خۆ دبینین کە ھەم پێشی ڕاپەرینا گەلێ مە ل دژی زۆردارییا بەعسا فاشی و سەدامێ گۆڕ بە گۆڕ و ھەم پشتی ھنگی جۆرەک ڤەقەتیانەک یا دناڤبەرا سایکۆلۆژیایا تاکێ کوردی و ئەرکێ وی یێ ئابووریدا پەیدا بووی. ڕژێما بەعسا فاشی بدرێژاھییا نێزیکی سێ دەھکێن دەستھەلاتا خۆ یا بێھنگەنی ل کوردستانێ و لبن سیاسەتا بئەرەبیکرنێ( تعریب) ل کوردستانێ کارەک کر کە جۆتیارێ وێ ھەمیشە د تێگەھشتن ژ ڕۆلێ خۆ یێ تاکی و جڤاکیێ بەرھەمھینەر د شەپرزەیێ و قەیرانەکا بێبنەما دا بمینیتن و نەشێتن ب شێوەیەکێ لێکدای و دروست و بسەروبەر ڤی ئەرکێ خۆ بجە بینیتن.دەیناندنا فەوجێن چەتاتیێ، کە ھەمی بۆ وێرانکرنا ژێرخانا ئابووری و سیاسی و جڤاکی و سایکۆلۆژییا کوردستانێ دھاتنە دەیناندن، ژ لایەکی ھەم تاکێ کوردی فێری مشەخۆریێ و بێبەرھەمیێ کر و ھەم کارەک کر ئەڤ تاکە ھەردەم ب چاڤەک دوژمن تەماشەی لایەنێ دیترێ ھاوکێشەیا کار و ژیانا خۆ، ئانکۆ پێشمەرگەی، بکەتن، و ڤێ چەندێ نەدھێلا ئەڤ تاکێ جۆتیار وەکی پێدڤی بکارێ خۆ ڕابیتن. ژلایەک دیترڤە ژبەر ھەبوونا مووچەیەکێ " قەدەم شکێن" کە ئەو نەچار دکر بۆ بدەستڤەئینانا وێ پەنایێ بۆ بەر کارێ پیس و پۆخەلێ " جاشاتیێ" ببەتن، و ژلایەک دنڤە ھند پویتەی ب بەرھەمێ خۆ و کارێ خۆ یێ ڕەسەن نەددا، و ئەڤە و ژبلی ھندێ ڕژێما ستەمگەرا ناڤبری ب سەدان و ھزاران گۆند وێران و چۆلکرن و تاکێن وان ل ئۆردیگایێن زۆرەملێ ( مجەمەعان) کۆمکرن دا ھەم بشێتن ژلایەنێ لۆجستیکی و لەشکەری دا زویتر و باشتر کۆنترۆلا وان بکەتن و ھەم بشێتن بڕێکا چۆلکرنا وان ڕێکێ ل گەھشتنا ھاریکاریێن گۆندیان بۆ پێشمەرگەھی بگریتن و د ڤێ چەندێ دا تاڕادەیەکێ یا سەرکەفتی بی، و بەلگە ژی پاشکەفتنا پرۆسێسا ژناڤچۆنا ڕژێمێ بی کە گەلەک سالان ڤەکێشای.
و پشتی ڕاپەرینا مەزنا گەلێ مە لدژی زۆردارێن بەغدایێ جارەک دیتر ھەڤڕکییا ناڤخۆیی کارەک کر کە پارت و لایەنێن سیاسی ب ھەمی جۆرێن خۆڤە کاودانەکێ ھاوشێوە بڕەخسینن کە بۆ ڕاکێشانا ئەندامان کارێ دانا پلە و پایە و مووچەیێن ھەمەڕەنگ پشکەک ژ وێ سیاسەتێ بی. د جھێ خۆ دایە بھێتەگۆتن ھەکەر ھەر دوو پارتێن سەرەکیێن کوردستانێ ئەڤ چەندە دگەل وان کەسان دکر کە بدرێژاھییا سالانێن پێشتر و شۆڕەشێن ئەیلول و گۆلانێ بشێوەیەکێ فەرمی دگەل ڕێکخستنێن وان پارتان دابین، پارتێن سەر ب بەرەی ئیسلاما سیاسی بڕێکا وەرگرتنا ھاریکاریێن پارەی ژ وەلاتێن ئاژاوەگێڕێن وەکی تورکیا و ئیران و سعۆدیایێ و قەتەرێ و ...ھتد، ھەر ئەو پارەیە وەردگرت کە لسەر دەمێ ڕژێما بەعسی ژ ھندەک ژێدەرێن وەکی کۆمپانیێن بازرگانی و پارێ فرۆتنا نەفتێ و ... ھتد ژ وەلاتێ سعۆدیا و ... ھتد، دھاتەکۆمکرن و پێشکەشی ڕژێمێ دھاتەکرن دا ببیتە گۆللە تۆپ و چەکێ کێمیاوی، و ئەڤرۆکە ھەر ھەمان پارە بشێوازەک دیتر لسەر خەلکێ دھاتە دابەشکرن دا "دوو یان چەند چویچک ب بەرەکی بھێنە کۆشتن"، و ھەم ژ لایەکی ڕێزێن کوردان بھێنە تێکدان و دووبەرەکی بکەڤیتە دناڤ واندا و پرۆسێسا سەربخۆییا کوردان دەە و سەد سالان پاشبکەڤیتن و ژلایەک دیتر ڤە ڤان دەولەتێن بناڤ ئیسلامی دناڤ ڕێژێن تاکێ کوردی دا سایکۆلۆژیەتەک ئاڤاکر کە ھێدی چ جاران پشتێ بخۆڤە نەگرێدن و ھەر بەرێ وی ل بەریکا سعۆدییەکی و قەتەرییەکی و تورکەکی بیتن و چ جاران خەما (ملک) و ئاخ و بیستان و جە و وارێ خۆ ھەلنەگریتن. و دڤێ ڕاستێدا گەلەک ژی سەرکەفتی بی و ئەڤرۆکە ئەم ڤی تاکێ سەرلێشێوای د ھەمی ڕەنگان دا دبینین، ھەم ئەوێن بناڤێ ئیسلامێ گەھشتینە ڕێژێن دەولەتا تیرۆریستا داعشێ و ھەم ئەوێن ئەڤرۆکە داھۆلێ بۆ " سەربخۆنەبوونێ " و " خۆ ب بەرەیێ ئەرەبانڤەگرێدانێ" و "ڤەنەقەتیان ژ جیھانا بناڤ ئیسلامی" لێددەن و گەلەکێن دیتر کە ب ھەمی ڕەنگەکیڤە دژی بەرژەوەندیێن نەتەوەیی و کوردستانێنە و بزماران د پەیکەرێ کوردستانێ و دەستکەفتێن وێ دقۆتن و " ھەمی ھزرا " وان ھەلگرتنا خەما ئەرەب و جیھانا ئیسلامێیە، ئەوا بدرێژاھییا ڤان چەندھا سالێن بۆری و دەمێ مە ھند زەحمەتی و ڕەزالەت و زۆرداری لسەر دەستێ برایێ وان یێ مەزن " سەدامێ گۆڕ بگۆڕ" و بەلکۆ ژی ئیرانێ و تورکیایێ دیتی، نەک تنێ موییەک ژ خۆ شاش نەکری بەلکۆ ژی ب پارە و ھەمی ڕەنگەکیڤە پشتگیرییا وان دکرن، چونکی د فەرھەنگێ وان دا ئەم تاوانبار و " مخەڕب" بین چونکی ئەم کورد بین.
بەلێ بڤی ڕەنگی سایکۆلۆژیایا ئابوورییا تاکێ کوردی یا ھاتیە ھەڕفتن و سەر ژ نوی ئاڤاکرنا وێ پێدڤی ب ھندێ ھەیە ئەم گەلەک ژ وان سیاسەتێن شاش و ڕاکێش ڕاکێشێ بھێلین و ل شوینا ھندێ پشتا خۆ گرێدان ب دەستێن دوژمنێن خۆ ڤە گرێبدین، دەست و باسکێن تاکێ کوردی بھینینە بەرچاڤێن خۆ، کە نەڤیێ کاوەیێ ئاسنگەرن و دشێـتن خۆ لبەر ھەر کاودانەک سەخت و دژوار بگریتن و ب سیاسەتا حەکیمانەیا کەسانێن وەک سەرۆک مەسعۆد بارزانی، یێ کۆ بەرژەوەندییا نەتەوەیی و کوردستانیان سەردێرێ ھەر پرۆژە و پێنگاڤەکا وییە، کاودانێن زەحمەتتر ژی ب ساخلەمی دەرباز بکەین. ھەکەر دبلۆماسیەت دخوازیتن ئەڤرۆکە ئەم ل کێلەکا ئەرەب و عەجەمان بین لێ پێدڤییە سەربخۆیی و سەربخۆییا ئابووری قۆناغا ئێکەما ئاڤاکرنا پلانەکا ھەرە مەزنا سایکۆلۆژیایا ئابووری بیتن ل و بۆ کوردستانێ، داکۆ تاکێ کوردی بزانیتن و لبیرا خۆ بینیتن مەزنا چ بۆ مە نەھێلایە و یا گۆتی " ڕەشۆ بدەستێن خۆ ھەکەر دێ ئاڤ وی بەتن " و " ب ھیڤییا دەرا خۆلییا ب سەرا"!
*ئەڤ بابەتە ل ژمارا (١٨٥٤) رۆژناما ئەڤرۆ ل (١١/٤/٢٠١٦) بەپەڕێ (١٢) ھاتیە بەلاڤکرن.
*مامۆستایێ ئەکادیمی/بسپۆرێ زانستێن پێداگۆگی و سایکۆلۆژی/زانینگەھا زاخۆ
