عیڕاق لە وەتەی دامەزراوە وەک دەوڵەت تا ێێستا بە شێوەیێکی تاکڕەوانە حوکمی عیڕاقی کردووە بێ ئەوەی مافی پێکهاتەکانی تر بە هەند وەربگرێت هیچ کات کورد بە ئارەزوی خوی نەبووە لەگەڵ جورە عەقڵیەتێکی سیاسی لە چوارچێوەی عیڕاق دا بمێێتەوە نە لە ێێستاو نە لە ڕابردودا هەرچەندە کورد زور هەوڵی داوە لە گەڵ عیڕاقێکی دیموکراسی هەڵ بکات بەڵام زاڵبونی هزری مەزەبی وتایفەگەری و هەروەها بیر کردنەوەی سیاسی نوخبە سیاسیەکانی ئەم وڵاتە لە هەردو پێکهاتەی عەرەبی عیڕاقدا دیکتاتوریانە و شوفینیانەیە و بە هیچ شێوەیێک بڕوایان بە پرەنسیپەکانی دیموکراسی نیە .

کاریگەری بیری سیاسی ناسیونالیستی عەرەبی زاڵە بە سەر یاندا و کە هەرگیز ناتوانن بەرامبەرەکەیان قەبوڵ بکەن جا چ پێکهاتە ی نەتەوەیی بێت یان ئایینی .

ئەم چەشە بیرکردنەوەیە لە ڕوی سیاسیەوە گەلێ مەترسیدارە و عیڕاق لە حاڵەتی ئاسایی چوتە دەرەوە کە نەدەبوایە وابێت چونکە ئەزموێیێکی زور هەبوو بەر لە ۲۰۰۳ ز ودەبوایە سیاسەتمەدارای عیڕاق وانەیان لە و ڕابردووە خوێناویەیان وەرگرتبوایە وخویان لە گەڵ سەردەمی نوێ بگونجانایە ودور کەوتبانەوە لە بیر کردنەوەی تاکڕەوانە سیاسەتی قەبوڵکردنی بەرامبەر بیانگرتبایە بەر بویە متمانەی نێوان پێکهاتەکان کەیشتوتە ئاستێک کە ئیتر ببێتە قەیران وچیتر پێکهاتەکان بڕوایان بە یە کپارچەیی عیڕاق نە مێنێت.

ئەمڕو پێویستە هەمو لایەک هەوڵ بدەن شێوازێکی نوێ بدوزنەوە بو ڕزکار کردنی ئەم وڵاتە پڕلە قەیرانە تاکو خوێن ڕشتن کوتایی پێ بهێنرێت و دەستی دەرەکیش کە ئاڵودەیە بە خوێنی هاوڵاتیانی سڤیل دور بخرێتەوە .

دابەش بوونی عیرااق بو سێ دەوڵەت باشترین ڕێگا چارەسەرە بەڵام پێویستە زەمینەی بو ئامادە بکرێت تاکو بە شێوەیێکی ئاشتیانە و دور لە تەشەننوج ئە مە ڕوبدات .

نازانم پێکهاتەکایی ئەم وڵاتە بێجگە لە نەهامەتی وماڵوێرانی و دەردەسەری چیتریان لەم عیڕاقە بینیوە کە هەتاکو ێێستا پەروشی عیڕاقێکی یەکگرتوون عیڕاقێکی یە ک پارچە تەنها لە بەرژەوەندی ێەو وڵاتانەیە کە ڕوڵێکی زوور خڕاب دەگێڕن وهوکاری دروستبوونی قەیرانەکانی نێو خوی عیڕاقن وڕەوشی سیاسی و ئەمنی و ئابوری عیڕاقیان تێکداوە و لەسەر حیسابی گەلانی عیڕاق ئاسایشی نیشتیمانی خویا ن بە هێز کردووە و ئاسایشی نیشتیمانی ئەم وڵاتەیان تێکداوە و تا گەیشتوتە ئەم دوخە ناڵەبارەی ێێستا (سەقامگیری ناوخوییان گرێدراوە بە ناسەقامگیری وڵاتانی دەەوەی سنوری خویان ).
کورد فاکتەری سەرەکی سەقامگیری سیاسی و کومەڵایەتیە لە ناوچەکەدا وکولتوری سیاسی کورد لە باشوری کوردستان کولتوری یەکتر قەبوڵکردن و ڕێزگرتنە لە بەرامبەرەکەی کە لە قوتابخانەی کوردایەتی بارزانی نەمرەوە بومان ماوەتەوە و سەروک مەسعود بارزانیش بە هەمو هێزو توانایێکەوە بەرگری لێ دەکات هەر چەندە ناحەزان هەوڵی ئەوە دەەەن ئەم سیما شارستانیەی کورد لە باشوری کوردستان لە ناو ببەن بە فەرمانی هەمان ێەو دەوڵەتە هاوسنورەی ێێمە کە چون عڕاقیا ن بەم ڕوژە گەیاند باشوری کوردستانیش بە هەمان شێوە ی عیڕاق لێبکەن بەڵام سیاسەتی حەکیمانەی بارزانی وبەرگری کردنی لە هەمو پێکهاتەکان بێ جیاوازی دوژمنان و ناحەزانی بێ هیوا کرد بویە ێێرە واتە باشوری کوردستان بە شوێێکی جیاواز تر لە قڵەم دەدرێت لە گەڵ زوربەی وڵاتانی عەرەبی و ێیسلامی جا چ لە شەڕی دژی تیرور بێت یان لە ڕوی پێکەوە ژیانی ئاشتیانە بێت ێێوان پێکهاته جیاجیا کانی باشوری کوردستان ویان مامەڵە کردن لە گەڵ وڵاتانی ناوچەکە لە سەر بنەمای ڕاگرتنی چورێک لە هاوسەنگی نێوان باشوری کوردستا ن و وڵاتانی ناوچەکە بە گشتی ئەمەش ئەوە دە گەیێنێت کە ئەگەر باشوری کوردستان ببێ بە دەوڵتێکی سەربەخوو نابێتە هەڕەشە بو سەر هیچ لایەک بەڵکو دەبێتە مایەی سەقامگیری دەڤەرەکەو ونەمانی تیرور بە هەمو چەشنەکانیەوە.

لە کوتاییدا سەربەخویی کوردستان فاکتەری خێر دەبێت چونکە کورد لەم بەشەی کوردستاندا بە ڕێبەرایەتی بارزانی ئاشتی ناوخویی هاوتەریب کردووە لەگەڵ ێاشتی دەرەوە بویە باشوری کوردستان بە هوکارێکی بە هێز ئەژمار دەکرێت بو هینانەدی سەقامگیری ئاشتی وئارامی لە ڕوژهەڵاتی ناوەڕاستدا.