رێكەوتنی عێراق و هەرێم مەرامی سیاسی لە پشتەوەیە

رێكەوتنی عێراق و هەرێم مەرامی سیاسی لە پشتەوەیە
حكومەتی عێراقی پاش ئەو هەموو ململانێ و كێشانەی لەگەڵ كوردستان كردی،گەیشتنە رێكەوتنیك كە بە گویرەی بەندی رێكەوتنەكە بێت 250هەزار بەرمیل نەوتی هەرێم و 300 هەزار بەرمیل نەوتی كەركوك لە رۆژیكدا لە رێگەی كۆمپانیای سۆموە بنیرێتە دەرەوەی وڵات و لەبەرامبەریشدا حكومەتی عێراقی %17 راستەقینە لە بەشە بودجە بنیرێت و هەروەها نێوەی مووچەی پێشمەرگەش،هەڵبەتە ئەگەر لێكدانەوەیەكی ئابوری بۆ بكەین ئەوا ئەمساڵ عێراق بودجەكەی بۆ 2015 خۆی لە 100 ملیار دۆلار دەدات واتە بەشی كوردستان نزیكەی 17 ملیار دۆلارە ئەگەر بە بێ هیچ مەرجێك لە بودجەی فعلی تەرخان بكرێت، ئەمساڵ جگە لە كێشە ئابورییەكانی جیهان و عێراق نرخی نەوت بە شێوەیەكی بەرچاو رووی لە دابەزین كرد،كاردانەوەی نەرینی هەبوو لەسەر بودجەی عێراقی و بە تایبەتی بۆ ساڵی 2014 و هەروەها بۆ ساڵێ 2015 ئەو كێشەیە هەر دەمێنی،ئەوەمان لە بیر نەچێت كە عێراق بۆ ساڵی 2013 دا 7.9 ملیار دۆلار (حەوت ملیار و نۆسەد ملیون دۆلاری )لە كەرتی بەرگری سەرفكردوە و بۆ ساڵی 2014 دا 33.810 ملیار دۆلار (سێ و سی ملیار و هەشت سەدو دە ملیۆن دۆلار ) كورتهینانی بودجەی هەیە،تەنانەت بۆ ساڵی 2015 دا 50 ملیار دۆلار لەبەردەم كۆتهیناندایە،واتە عێراق لە بەردەم گەورەترین قەیرانی ئابورییی میژوویدایە هەرچەندە بڕی هەناردەی نەوتی زیادكرد بەڵام دابەزینی نرخەكەی گرفتی هاوسەنگی دارایی بۆ دروستكرد،ئەوەی لە هەمووی گرنگترە بۆچی عێراق رازی بوو بەو رێكەوتنە خۆ ئەگەر هەر بەرمیلیك بە 70 دۆلار بفرۆشریت ئەوا پارەكەی بە نزیكەی دەكاتە 14.052.500 (چواردە ملیار و پەنجا ودووملیون و پینج سەد هەزار دۆلار ) بۆ ساڵیك لە بەرامبەردا بودجەی هەریم 17 ملیار دۆلارە كە بێنیریت هەروەها نیوەی مووچەی پێشمەرگە ؟! كەواتە بیگومان ئەم زەرەرە ئابورییەی ئیستای ئەم رێكەوتنەی عێراق خاڵی سیاسی بە دواوەیە لەوانە یەكەم ئەگەر بێتو عێراق و كوردستان ریك نەكەون ئەوا دەرەنجام كوردستان سەربەخۆیی ئابوری خۆی بەدەست دەهێنیت و نەوت هەناردە دەكات كە ئەمەش بناغەیەكە بۆ بنیاتنانی دەوڵەتی سەربەخۆ،دووەم خاڵیش نەوتی كەركوك گەورەترین خاڵی سیستی عێراقە چونكە ئەم نەوتە دوور و نزیك لە ژێر كونترۆڵی عێراق دەرچووبوو،كە پیشبینی دەكرا بەتەواوەتی ئەكەوتە دەستی هەرێمی كوردستان،ئەمەش بۆ كوردستان باشترین چەك بوو،واتە گەرانەوەی نەوتی كەركوك بۆ ژێر ركێفی بەغدا گەورەترین دەستكەوتی سیاسیان بوو،ئەگەر چی كوردستان سەرپەرشتی ئەم كارە دەكات بەڵام بە راستەقینە موڵكایەتی نەوتەكە گەڕایەوە بۆ عێراق ئەوەشمان لە بیر نەچێت كە كوردستان هەر سودمەندە لەم رووەوە چونكە یەكەمجارە نەوتی كەركوك لە ژێر چاودیری هەرێم هەناردەبكرێت،دیارە عێراق ئەمجارە زەرەری ئابوری خۆی كردە قوربانیەك بۆ گەیشتن بە مەرامە سیاسیەكانی،راستە كوردستان لەم ئان و ساتەدا لەو رێكەوتنە قازانجی كردوە بەڵام ئەتوانین جیاوازی بكەین لە نیوان ئیرە و عێراق،بەمانایەكی تر كوردستان دەستكەوتێكی ئابوری بە دەست هێنا و عێراقیش سیاسی،زۆرجار لە مێژوودا لە پێناو بەختەوەركردنی میللەت زۆر قوربانی دەدرێت،بۆیە ئەمجارە لەدەستدانی سەربەخۆیی كوردستان و هیوای دەوڵەتی كوردی دواخرا بۆ ئایندەیەكی نەزانراو،ئەوێش بەهۆی گرفتە سیاسیەكانی حكومەتی عێراقەوە،كەبەردەوام لەكاتی هەناردەكردن و فرۆشتنی نەوتی هەرێم دروست ببوو،ئەمانەو جگە لە برینی مووچە و بودجەو دروستكردنی قەیران لە كوردستان،كەواتە ئەو بارە ناهەموارەی ئێستای كوردستان تەنها ئەوەی دەخواست كە سیاسیانە لە مەر بابەتەكان بیربكرێتەوەو چارەسەری باری دارایی لە رێگەی ئەو ریكەوتنە بۆ بكرێت،دوبارە ئەتوانین بڵین ئەم كارە قازانج بوو بو عێراق و هەرێم بەڵام لە دوو روانگەی جیاوازەوە لە كۆتایشدا توانرا %17 بەتەواوەتی دانی پێدا بنرێت چونكە پیشتر %11 بوو بەشە بودجەی هەرێم ئەمەش بە خاڵیكی پوزەتیڤی كوردستان دادەنرێت .
ماستەر لە كارگیری كاردا
Top