سیناتۆری خانەنشین مایك لۆفگرن كە لەساڵی 2016 كتێبی (دەوڵەتی قووڵ)ی لەسەر شێوازی بەڕێوەچوونی ئیدارەی ئەمریكا نووسی، ئاماژە بەوە دەكات، یەك جۆر (دەوڵەتی قووڵ) نییە، بەڵكو شێوازی جۆراوجۆری هەیە و لە هەر دەوڵەتێك بە شێوەیەك گرووپێك جڵەوگیری كاروباری دەوڵەت بۆ بەژەوەندیی خۆیان دەكەن، هەر لەو كتێبەدا، لۆفگرن باس لە رۆمانەكەی جۆن لی كاری بەریتانی بە ناوی (هەقیقەتی هەستیار) دەكات، كە تیایدا دەوڵەتی قووڵی لە بەریتانیای كۆمپانیاكان و رێكخراوە نێودەوڵەتییەكان و بانكەكان باسكردووە و، جەختی لەسەر ئەوە كردۆتەوە كە ئێستا ئەم سێ لایەنە ئەو دەوڵەتە قووڵەن لە بەریتانیا كە دەوڵەتەكە بەڕێوەدەبەن، سەبارەت بە دەوڵەتی قووڵی ئەمریكاش، لۆفگرن، دەڵێت: وێڕای ئەو سێ لایەنەی كە لی كاری لە بەریتانیا ئاماژەی پێكردوون، لە ئەمریكا بەشێك لە سیناتۆر و كۆنگرێسمان و ئەندامانی ئیدارەی ئەمریكی بوونەتە بەشێك لە دەوڵەتە قووڵەكە و بە هیچ شێوەیەك بیر لە بەرژەوەندیی گەلی ئەمریكا ناكەنەوە. شایەنی ئاماژەپێكردنە، هەر ئەم نووسەرە لە ساڵی 2013 كتێبێكی دیكەی بە ناونیشانی (كۆتایی پارتی سیاسی- The Party is over) بڵاوكردەوە، ئەمەش مانای ئەوەیە ئەم نووسەرە سێ ساڵ پێش ئەوەی بە راشكاوی رایبگەیەنێت كە ئیدارەی ئەمریكا پشتی لە بەرژەوەندییەكانی خەڵك كردووە، رایگەیاندبوو، كە هەردوو پارتی كۆماری و دیموكراتی لە پرۆسەی سیاسیی ئەمریكادا، هێندەی بەرنامە بۆ خودی حزبی خۆیان دادەڕێژن، هیندە بەرنامە بۆ خۆشگوزەرانیی گەلی ئەمریكا داناڕێژن.
ئاماژەكردنمان بە كاریگەریی نەرێنیی (دەوڵەتی قووڵ و كاراكتەرە سەرەكییەكانی) بۆ ئەوە بوو، بڵێین: ئەگەر كۆمپانیا و رێكخراوە ناحكوومییەكان و بانكەكانی ئەمریكا و بەریتانیا، لە شێوازی كاركردنیان بیر لە بەرژەوەندیی گەل و نەتەوەی خۆیان نەكەنەوە، ئایا كاتێك دەیانەوێت لەگەڵ وڵاتێكی تازەپێگەیشتوو، یان رۆژهەڵاتی كاربكەن، بیر لە بەرژەوەندیی ئەو وڵاتانە دەكەنەوە؟ بێگومان دۆناڵد ترەمپ لە مەراسیمی سوێندخواردنی وەك سەرۆكی ئەمریكا زۆر راشكاوانە وەڵامی ئەم پرسیارەی دایەوە، كاتێك گوتی: «ئەم پرۆسەیە، پرۆسەی دەستاودەستكردنی ئاشتییانەی دەسەڵات نییە لە نێوان دوو حزبدا، بەڵكو ئەمە پرۆسەی دەستاودەستكردنی دەسەڵاتە لەنێوان كۆشكی سپی و گەلی ئەمریكادا»، ئەم قسانەی ترەمپ مانای ئەوەیە ئەو فاكتەرە سەرەكییانەی دەوڵەتی قووڵ، گەلی ئەمریكا و كۆشكی سپی-یان لەیەكتری دوور خستۆتەوە، بۆیە پێش هەموو شت دەبێت كۆمپانیاكان لە ئاراستەی گلۆبالییەوە بگێڕینەوە بۆ ئاراستەی نەتەوەیی و نیشتمانی، دوای ئەوەش شێوازی هاوپەیمانییەكانی ئەمریكا بە (هاوپەیمانی سەربازی و ئابووری و بارزگانی) یەوە دووبارە چاوی پێدابخشێندرێتەوە.
ئەم پەیامەی ترەمپ وەنەبێت تەنیا پەیامێكی لۆكاڵی بێت بۆ گەلی ئەمریكا، بەڵكو كاتێك رەخنەیان لە ترەمپ گرت، سەبارەت بەوەی لە ئاراستەی سەركردایەتی گلۆبالیزمەوە گەڕاوەتەوە بۆ ئاراستەی بایەخدان بە ناشنالیزم و دروشمی (ئەمریكا پێش هەموو شتێك)، ئەویش لە وەڵامدا زۆر راشكاوانە وەڵامی دانەوە و پێی گوتن: «منیش داواتان لێ دەكەم، ئێوە نەتەوەی خۆتان بخەنە پێش هەر شتێكی تر، پێش ئەوەی بایەخ بە گلۆبالیزم بدەن، بایەخ بە نەتەوە و دەوڵەتی خۆتان بدەن.»
لەوانەیە زۆر لەو دەوڵەتانەی كە تا ئێستاش پێیان وایە (گەڕانەوە بۆ ناشنالیزم، بێ بەهاكردنی دیموكراتییە)، وابیر بكەنەوە، كە ئەو شێوازەی ترەمپ ئەمریكای پێ بەڕێوەدەبات، شێوازێكە بۆ بوون بە دیكتاتۆر و پێشێلكردنی مافەكانی مرۆڤ، بەڵام لە بنەڕەتدا، چۆن كاتێك ڤۆلتێر پێناسەی ئازادی دەكات و دەڵێت: «تۆ هەر هێندە ئازادی تا ئازادیی بەرامبەرەكەت پێشێل نەكەیت»، لەوانەیە ئەم قسەیەی ترەمپیش كە دەڵێت: «چیدیكە ئەمریكا لەسەر پێشێلكردنی مافەكانی مرۆڤ و پابەندنەبوون بە بنەماكانی دیموكراتی دەستێوەردان لە هیچ دەوڵەتێكدا ناكات»، لەوانەیە بە جۆرێك لە جۆرەكان ئەو مانایەی هەبێت كە تا ئەوكاتە ئەمریكا بەرگری لە مافی مرۆڤ دەكات، كە مافی مرۆڤ نەبێتە بارگرانی و مەترسی بۆ هاووڵاتیانی ئەمریكا، هەروەها هەتا ئەو ئاستە رێز لە مافی پەناران لە چوارچێوەی رێزگرتن لەمافی مرۆڤ دەگرێت، كە لێشاوی پەنابەران نەبنە بارقورسی و مەترسی بە سەر هاووڵاتیانی ئەمریكاوە. دیارە ئەم ئاراستەیەی ترەمپ، ئێستا تەواوی حزبە راستڕەوەكانی دەوڵەتانی یەكێتی ئەوروپای گرتۆتەوە، ئەوجا لەگەڵ هەندێك لە دەوڵەتانی یەكێتی ئەوروپا ئەم ئاراستەیە بە مەترسی بۆ سەر ئایندەی دیموكراتی و بەها بەرزەكانی یەكێتی ئەوروپا لەقەڵەم دەدەن، بەڵام ئەم ئاراستەیە رۆژ لە دوای رۆژ لە شەقامی نەتەوەیی و نیشتمانیی ئەو وڵاتانە زیاتر پێشوازی لێدەكرێت.
سوودوەرگرتن لەم وەرچەرخانە و ئاراستەی سیاسەت و حوكمڕانی لە ئاستی دەوڵەتانی گەورە بەگشتی و ئەمریكا و بەریتانیا بەتایبەتی، ئەوەمان پێ دەڵێن، پرانسیپ و پێوەرەكانی دیموكراتی، لە پرانسیپ و بەها نیشتمانی و نەتەوەییەكان گرنگتر و پیرۆزتر نین، واتا پرانسیپ و پیوەرەكانی دیموكراتی تا ئەو كاتە بەبەها و گرنگن كە پرەنسیپ و بەها نەتەوەیی و نیشتمانییەكان نەخەنە مەترسییەوە.