گێڕانەوەی دەنگەكانی دەنگدانی تایبەت
داستانێكی پێشمەرگانەی پارتی بوو لە ناو پرۆسەی سیاسیی عێراقدا

لە ماوەی كەمتر لە هەشت مانگدا دوو خیانەتی گەورە بە هەر دوو شێوازی (سەربازی و سیاسی) لە هێزی پێشمەرگە و تەواوی خەڵكی كوردستان كرا، ئەو دوو خیانەتەش بریتی بوون لە (خیانەتی سەربازیی 16ی ئۆكتۆبەری 2017 و خیانەتی سیاسیی 6ی حوزەیرانی 2018 لەناو پەرلەمانی عێراقدا)، ئامانج لەم دوو خیانەتەش لەگەڵ ئەوەی خیانەت بوو لە خاك و خەڵكی كوردستان، بەڵام لە بنەڕەتدا بە حیسابی كاڵفامیی ئەوانەی بەشداریی هەردوو خیانەتی (سەربازی و سیاسی)یـەكەیان كردبوو، بۆ لاوازكردنی پێگەو شكۆی پارتی دیموكراتی كوردستان بووە، ئەوجا ئەگەر لە ئاكامی ئەم رق و بوغز و كینەیەی بەرامبەر پارتی هەیانە، هەموو هەرێمی كوردستانیش پێكەوە بسووتێت و شتێك نەمێنێتەوە بە ناوی قەوارەی سیاسیی هەرێمی كوردستانەوە! ئەوجا چۆن تاقمی خیانەتی سەربازیی 16ی ئۆكتۆبەر بەلایانەوە گرنگ نەبوو كوردستان داگیربكرێتەوە، بەهەمان شێوە تاقمی خیانەتی سیاسیی 6ی حوزەیرانیش كە دەنگیان بە هەڵوەشانەوەی دەنگی پێشمەرگە و دەنگە تایبەتەكانی هەرێمی كوردستان دابوو، ئەوانیش هیچیان بەلاوە گرنگ نەبوو.

دیارە رووداوی هەردوو خیانەتی سەربازیی 16ی ئۆكتۆبەری 2017 و خیانەتی سیاسیی 6ی حوزەیران، دوو وێستگەی گرنگی تاقیكردنەوەی ئیرادەی نیشتمانیی هەموو لایەنە سیاسییەكانی كوردستان بووە، كە تەنیا پارتی دیموكراتی كوردستان سەربەرزانە لەو دوو تاقیكردنەوە گەورە نیشتمانییە سەركەوتوو بوو، بە تەنیا لەدوای كارەساتی خیانەتی سەربازیی 16ی ئۆكتۆبەر لە بەرەكانی شەڕ مایەوە و نەیهێشت هەرێمی كوردستان لەلایەن میلیشیاكانی حەشدی شەعبی داگیربكرێتەوە، ئەمە لە كاتێكدا میلیشیاكانی حەشدی شەعبی لە دوای ئەو خیانەتە سەربازییەی لە پێشمەرگە كرا، بە ئاستێك غروور بوون، كە میلیشیایەكی حەشدی شەعبی بە ناوی (حەسەن پلایس) لە ناو بینایەی داگیركراوی پارێزگای كەركووكەوە و بە رێگەی تۆڕە كۆمەڵاتییەكانەوە سووكایەتی بە ئیرادەی پێشمەرگە و تەواوی خەڵكی كوردستان دەكرد، هەروەها فەرماندەیەكی دیكەی ئەو میلیشیایەی حەشدی شەعبی بە ناوی (قەیس غەزەعەلی)، بەئاشكرا لە میدیاكانەوە رایدەگەیاند كە میلیشیاكانی حەشدی شەعبی بە ئاسانی دەتوانن هەولێر و هەموو كوردستان داگیربكەنەوە، ئەوجا هاوشانی ئەم غروورییەی میلیشیاكانی حەشدی شەعبی، لە هەمانكاتدا چەند كەناڵێكی ئاسمانیی حزبەكانی دیكەی كوردستان وەك كەناڵەكانی (كوردسات و گەلی كوردستان)ی زمانحاڵی یەكێتی، (ئێن ئارتی) زمانحاڵی شاسواری بەرەی نەخێر بۆ ریفراندۆم، (پەیام) زمانحاڵی كۆمەڵی ئیسلامی، (كەی ئێن ئەی) زمانحاڵی بزووتنەوەی گۆڕان، لەبەرەی شەڕی پردێوە و لە قۆڵی میلیشیاكانی حەشدی شەعبییەوە رووماڵی شەڕەكەیان بۆ بەرژەوەندیی دوژمن دەكرد و ورەی خەڵكی كوردستانیان دەڕووخاند، بەوەی حەشدی شەعبی گەیشتۆتە دەوروبەری هەولێر و خەڵكی هەولێر ئاوارە بوون، بەڵام كاتێك بە رێبەرایەتیی پارتی، هێزی پێشمەرگەی كوردستان وەك چیا لە بەردەمیان راوەستا و داستانەكانی (پردێ و مەخموور و سحێلا و مەحموودیە)ی تۆمار كرد و دەیان ئەبرامز و هامڤی و هامەریان تێكشكاند و بە سەدان لاشەی پێ بەجێهێشتن، بارودۆخەكە بە شێوەیەكی هێجگار گەورە وەرچەرخا و ئامانجەكانی خیانەتی سەربازیی 16ی ئۆكتۆبەر پووچەڵ كرایەوە.

دوای پووچەڵكردنەوەی ئامانجی ئەو خیانەتە سەربازییە گەورەیە، هاوكات هەر لە كۆتایی مانگی ئۆكتۆبەری 2017، خیانەتی سیاسی لەلایەن (تاقمی خیانەتكاری 16ی ئۆكتۆبەر لەناو یەكێتی نیشتمانی، بزووتنەوەی گۆڕان، هاوپەیمانییەكەی د.بەرهەم، كۆمەڵی ئیسلامی و گرووپەكەی شاسوار)ـەوە دەستی پێكرا و، ئەمجارەیان بە ئاشكرا و بەبێ هەستكردن بە بەرپرسیاریەتی نیشتمانی و مێژوویی داوای هەڵوەشانەوەی حكومەتی هەرێمی كوردستانیان دەكرد و داوایان لە حكومەتی بەغدا دەكرد، شەرعییەتی دەستووریی هەرێمی كوردستان پێشێل بكات و بە جیا مامەڵە لەگەڵ پارێزگاكانی كوردستان بكات، وەك هەر پارێزگایەكی دیكەی عێراق، بە كردەییش (بزووتنەوەی گۆڕان، كۆمەڵی ئیسلامی) سەرەتا لە حكومەت كشانەوە، دوای مانگێك (یەكگرتووی ئیسلامی)یش لە حكومەت كشایەوە، یەكێتی نیشتمانی كوردستانیش كە بە حیساب شەریكی سەرەكی بوو لە حكومەتی هەرێمی كوردستاندا، ئەوانیش نەیانتوانی وەك پێویست پشتگیری لە مانەوەی حكومەتی هەرێمی كوردستان بكەن، راستە جیگری سەرۆك وەزیران و وەزیرەكانیان لە كاری خۆیان لە ناو حكومەتدا بەردەوام بوون، بەڵام زیاتر وەك تەكنۆكرات كاریان دەكرد و پشتیوانیی حزبەكەیان لەگەڵدا نەبووە، هەر بۆیە بۆ رووبەڕووبوونەوەی ئەو خیانەتە سیاسیەش كە ئامانجی هەڵوەشانەوەی حكومەتی هەرێمی كوردستان بوو، دیسان پارتی بە تەنیا مایەوە.
پارتی دیموكراتی كوردستان لە كردنەوەی هەموو داوەكانی تۆڕی خیانەتی سیاسی بۆ رێگرتن لە هەڵوەشانەوەی حكومەتی هەرێمی كوردستان و هەڵوەشانەوەی قەوارەی سیاسیی هەرێمی كوردستان سەركەوتوو بوو، لەسەر ئاستی ناوخۆ لەگەڵ ئەوەی بەرەی خیانەتی سیاسی لە سنووری هەر دوو پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجە، رۆژانە لە ناو شاری سلێمانی و هەڵەبجە و تەواوی ناوچەكانی گەرمیان و راپەڕین، خەڵكیان هان دەدا بە ناوی داواكردنی مووچەوە داوای گەڕانەوەی حكومەتی بەغدایان دەكرد و دروشمیان بۆ حەیدەر عەبادی بەرز دەكردەوە، هەوڵیاندەدا بە ناوی خۆپیشاندانەوە بارەگای حزبەكان بەگشتی و بارەگاكانی پارتی دیموكراتی كوردستان بسووتێنن، بۆ ئەوەی پاشەگەردانی ئەمنی دروست بێت و بیانوویەك بۆ بەغدا دروست بێت، هەتا كوردستان داگیر بكاتەوە، بەڵام پارتی دیموكراتی كوردستان هەموو توانا و ئیمكانییەتی كردە پشتیوانی بۆ حكومەتی هەرێمی كوردستان و توانی ئیدارەی ئەو بارودۆخە ئاڵۆزە بكات و رێگە لە پاشاگەردانیی ئەمنی لە كوردستاندا بگرێت، لەسەر ئاستی ئیقلیمی و نێودەوڵەتیش حكومەتی هەرێمی كوردستان توانی پەیوەندییەكانی خۆی رێكبخاتەوە و گوشارێكیشی لەسەر حكومەتی عێراق دروست كرد و توانی گەمارۆی ئاسمانی لەسەر هەرێمی كوردستان هەڵبگرێت و جارێكی دیكە فڕۆكەخانەكان بكرێنەوە و لەسەر ئاستی مووچەی فەرمانبەرانیش حكومەتی هەرێمی بە شێوەیەك لەگەڵ بەغدا رێككەوتووە كە هەتا بەتەواوەتی كێشەكانی نێوان هەولێر و بەغدا چارەسەر دەكرێن، بەغدا مانگانە بڕێك پارە رەوانەی هەولێر بكات بۆ ئەوەی لەگەڵ داهاتەكانی هەرێم مووچەی فەرمانبەرانی پێ دابین بكرێت، بەمەش توانرا تا راددەیەكی زۆر پاشەكەوتی مووچەی فەرمانبەران كەم بكرێتەوە و جۆرێك لە خۆشگوزەرانی و جووڵەی بازاڕ دەست پێبكاتەوە. بەڵام دیسان ئەو حزبانەی كە سەرقاڵی چنینی تۆڕی خیانەتێكی دیكەی سیاسی بوون، هەوڵیاندا لە كۆتایی مانگی ئادار و لەو كاتەی حكومەت لە هەوڵی كەمكردنەوەی پاشەكەوتی مووچەی فەرمانبەران بوو، ئاژاوەیەكی دیكە لە كوردستان بە گشتی و لەناو هەولێری پایتەخت دروست بكەن، بەڵام لەمەشدا سەركەوتوو نەبوون، حكومەتی كوردستان توانی بارودۆخەكە رابگرێت و مووچەی فەرمانبەرانیش لەكاتی خۆیدا بدات.

هەڵمەتەكانی هەڵبژاردنەكانی عێراق و هەوڵی حزبەكان بۆ رووخاندنی حكومەتی هەرێم
لەگەڵ ئەوەی هاوكات لەگەڵ خیانەتی سەربازیی 16ی ئۆكتۆبەر، بەشێك لە حزبەكانی كوردستان وەك (بزووتنەوەی گۆڕان، هاوپەیمانییەكەی بەرهەم ساڵح، نەوەی نوێیەكەی شاسوار و كۆمەڵی ئیسلامی و باڵی خیانەتكاری 16ی ئۆكتۆبەر لەناو یەكێتیدا) لەهەوڵی بەردەوامدا بوون، بۆ چنینی خیانەتێكی سیاسی بە ئامانجی هەڵوەشاندنەوەی حكومەتی هەرێمی كوردستان، بۆیە لە سەرەتای مانگی نیسانەوە، لەبری ئەوەی ئەم حزبانە ئاراستەی هەڵمەتی هەڵبژاردنەكەیان داكۆكیكردن بێت لە مافە دەستوورییەكانی خەڵكی كوردستان و پەیامەكانیان ئاراستەی دەوڵەتی عێراق بكەن، بەڵام بەناو هەڵمەتی هەڵبژاردنەوە بە شێوەیەك هێرشیان دەكردە سەر حكومەتی هەرێمی كوردستان وەك ئەوە وابوو كە ئەم هەڵمەتە بۆ هەڵبژاردنەكانی پەرلەمانی كوردستانە، نەك پەرلەمانی عێراق.
پارتی دیموكراتی كوردستان لە هەڵمەتەكانی هەڵبژاردنەكانی عێراقیشدا بەتەنیا مایەوە و تەنیا لایەن بوو كە ئاراستەی هەڵمەتەكانی هەڵبژاردنی داكۆكیكردن بوو لە مافە دەستوورییەكانی گەلی كوردستان لە دەستووری عێراق و داكۆكی لە شكۆی حكومەتی هەرێمی كوردستان دەكرد.

لەناو ئەم هاوكێشەی هەڵمەتەكانی هەڵبژاردن دروستی كردبوو، ئەو حزبانە بە جۆرێك تووشی غرووری و نەخۆشی شێتی خۆبەگەورە زانین (جنون العظمة) بوون كە بانگەشەی ئەوەیان دەكرد، لەدوای ئەم هەڵبژاردنە هەموو ئەو خەڵكانە دادگایی دەكەن كە لە ریفراندۆم دەنگیان بە «بەڵێ بۆ سەربەخۆیی كوردستان» داوە، بانگەشەی ئەوەیان دەكرد، دوای ئەم هەڵبژاردنە هەموو كابینەی وەزیرانی حكومەتی هەرێمی كوردستان دەستگیر دەكەن و دادگاییان دەكەن، هەروەها خەونیان بەوەوە دەبینی كە پارتی دیموكراتی كوردستان لە هەڵبژاردنەكە دەدۆڕێت و ئیدی خۆیان دەبنە كوێخا و دەمڕاستی خەڵكی كوردستان، بەڵام خەڵكی كوردستان لە سەر سندوقەكانی دەنگدان لە هەموو جارێك زیاتر متمانەی خۆی بە پارتی دیموكراتی كوردستان دایەوە، هەر بۆیە لەگەڵ كردنەوەی سندوقەكانی دەنگدان و دەركەوتنی شكستە گەورەكەیان، دەستیان كرد بە جەولەیەكی دیكەی پشێوی نانەوە، بۆ ئەوەی بتوانن گورزێكی دیكە لە هەرێمی كوردستان بدەن.
پارتی دیموكراتی كوردستان لەگەڵ ئەوەی لە سنووری هەردوو پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجە غەدرێكی گەورەی لێكرابوو، نزیكەی 50 هەزار دەنگی ون بوو، لەگەڵ ئەوەی لە پارێزگای نەینەوا دەنگی كوردانی ئێزیدی سووتێنران و ئەنفال كران، لەگەڵ ئەوەی لە پارێزگای كەركووك بایكۆتی هەڵبژاردنەكانی كردبوو، بەڵام لە كۆی 60 كورسی كوردستان، پارتی بە تەنیا 25 كورسیی پەرلەمانی عێراقی بەدەست هێنا، ئەوجا بۆ ئەوەی بیسەلمێنێت كە پارتی دیموكراتی كوردستان لەم هەڵبژاردنە ساختەكاری نەكردووە، هەر لەگەڵ راگەیاندنی ئاكامە سەرەتاییەكانی هەڵبژاردن، پارتی رایگەیاند كە ئامادەیە دەنگی هەموو بنكەكانی هەڵبژاردن لە كوردستاندا (لە زاخۆوە تا خانەقین) هەمووی بە دەست هەژمار بكرێتەوە، بەڵام بەداخەوە لایەنە دۆڕاوەكان ئەمجارەش پەنایان بۆ پەرلەمانی عێراق بردو لەگەڵ لایەنە دۆڕاوەكانی عەرەبی شیعە و سوننە لە دژی دەنگەكانی خەڵكی كوردستان بوون بە هاوپەیمان و لە پێناوی بەرژەوەندیی تەسكی حزبایەتی، خۆیان لە هەموو ئاكارێكی نیشتمانی و نەتەوەیی داماڵی و دەنگیان بە رەتكردنەوەی دەنگدانی پێشمەرگە و رەتكردنەوەی دەنگدانی تایبەتی هەرێمی كوردستاندا، بەڵام چاوی خۆیان لە ئاستی ئەو هەموو ساختەكارییە گەورەیە داخست كە میلیشیاكانی حەشدی شەعبی لە 15 پارێزگاكەی دیكەی عێراق ئەنجامیان دابوو، لەمەش بێ شەرمانەتر وەك ئەوەی ئیدی هەموو شتێك تەواو بووبێت و پیلانەكەیان دژی دەنگی پێشمەرگە و دەنگدانی تایبەت سەری گرتبێت، هەندێك لە هەڵسووڕاوەكانی گۆڕان هێندە سەرمەستی خیانەت بوون، زۆر بەئاشكرا دەیانگوت و دەیانووسی: «نەك هەر دەبێ دەنگی پێشمەرگە هەڵبوەشێتەوە، بەڵكو دەبێت خودی پێشمەرگەش هەڵبوەشێتەوە»! ئەم قسانەی ئەو خۆفرۆشانە لە دژی پێشمەرگە دەیانكرد، بڕواناكەم هەتا ئێستاش لە عێراقدا هیچ فەرماندەیەكی داخ لەدڵی حەشدی بتواێت ئەو قسانە بەرامبەر پێشمەرگە بكات.


لێرەدا ئەوەی جێگەی داخە ئەوەیە، كە ئەگەر پەرلەمانتارانی ئەو حزبە بەناو كوردستانییانە لە رۆژی 6ی حوزەیران دەنگیان بە رەتكردنەوە، یان هەڵوەشانەوەی دەنگی پێشمەرگە و دەنگدانی تایبەتی هەرێمی كوردستان نەدابایە، ئەوا پەرلەمانی عێراق نەیدەتوانی دەنگ لەسەر ئەو یاسایە بدات، ئەمەش لەبەر ئەوەیە لەگەڵ ئەوەی نیسابی یاسایی ئەو دانیشتنەی پەرلەمان گومانی لەسەرە، لە هەمانكاتدا ئەگەر بەشێك لە پەرلەمانتارانی ئەو حزبانە بەشدارییان نەكردایە، ئەوا بە ئاشكرا نیساب تەواو نەدەبوو، نەشدەتوانرا ئەو بڕیارە دوژمنكارانەیە دژی هەرێمی كوردستان و شكۆی پێشمەرگەی كوردستان بدرێت، هەر بۆیە ئەگەر عەرەبی شوڤێنی (بە شیعە و سوننەوە) بە مەبەست و بۆ شكاندنی شكۆی پێشمەرگە و هەرێمی كوردستان پێداگرییان لەسەر ئەو بڕگانەی ناو یاساكە كردبێت، بەڵام ئەگەر یەك تۆزقاڵ هەستی نیشتمانی و نەتەوەیی لای پەرلەمانتارانی ئەو حزبە سیاسییە بەناو كوردستانییانە هەبوایە، ئەوا یاساكەی پەرلەمانی عێراق تێنەدەپەڕی، بۆیە نیگەرانیی گەورە ئەوەیە كە بە هاوكاری و دەستی چەند لایەنێكی بەناو كوردستانی ئەو غەدرە گەورەیە لە دژی پێشمەرگە و خەڵكی كوردستان ئەنجامدرا.
بۆ تانەلێدان لە یاساكەی پەرلەمانی عێراق، پارتی دیموكراتی كوردستان تەنیا لایەنی كوردستانی بوو كە لەسەر ئاستی سیاسی بە فەرمی یاساكەی پەرلەمانی عێراقی رەتكردەوە و لەسەر ئاستی یاساییش تانەی خۆی دایە دادگای فیدڕاڵیی عێراق، ئەوە بوو لە رۆژی پێنج شەمە 21ی حوزەیرانی 2018 دادگای فیدڕاڵی رای خۆی لەسەر تانەكانی سەر ئەو یاسایە راگەیاند و، پرۆسەی هەڵوەشانەوەی دەنگدانی تایبەتی هەرێمی كوردستانی هەڵوەشاندەوە.
ئەم هەڵوێستەی پارتی دیموكراتی كوردستان لەسەر بەرزڕاگرتنی دەنگی پێشمەرگە و دەنگدانی تایبەتی خەڵكی كوردستان، لەوەوە سەرچاوەی نەگرتووە كە پارتی مەبەستی ئەوە بوو چەند كورسییەك كەم نەكات، بەپێچەوانەوە پارتی دیموكراتی كوردستان ئەگەر بایەخی بە كورسی بدایە، ئەوا لە هەڵبژاردنەكانی پارێزگای كەركووك بایكۆتی نەدەكرد، بۆیە سەرچاوەی ئەم هەڵوێستەی پارتی لەسەر دەنگی پێشمەرگە و دەنگدانی تایبەتی خەڵكی كوردستان، داكۆكیكردنێكی مەعنەوییانە لە شكۆی هەموو خەڵكی كوردستان و بەرپەرچدانەوەی ئەو تێڕوانینە شۆڤێنییانەی ئەو عەرەبە سوننە و شیعەیانە بوو، كە چاویان بە هێزی پێشمەرگەی كوردستان و سەقامگیریی كوردستاندا هەڵنایەت.
پرسیاری گرنگ لێرەدا ئەوەیە، ئەگەر دادگای فیدڕاڵیی عێراق، پرۆسەی هەڵوەشانەوەی دەنگدانی پێشمەرگە و دەنگدانی تایبەتی هەرێمی كوردستانی رەتنەكردایەتەوە، ئایا پارتی هیچ هەڵوێستێكی دیكەی نەدەبوو؟ بێگومان پارتی هەر لە شەوی 6ی حوزەیرانەوە هەڵوێستی سیاسیی خۆی لە بەرامبەر هەڵوەشانەوەی دەنگی پێشمەرگە و دەنگدانی تایبەتی هەرێمی كوردستان راگەیاندووە و ئەو یاسای رەتكردۆتەوە، بۆیە هەتا ئەگەر دادگای فیدڕاڵیش تانەكەی پارتی قبووڵ نەكردایە و یاساكە بەو جۆرە بڕۆیشتایە كە دەنگدانی پێشمەرگە و تایبەت هەڵبوەشێتەوە و حیساب نەكرێت، ئەوا پارتی هەڵوێستی خۆی بە فەرمی سەبارەت بە پرۆسەی سیاسیی عێراق دەستنیشان دەكرد و بایكۆتی پرۆسەی سیاسی لە عێراقدا دەكرد.
پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ بەشداریكردنی لایەنی كوردستانی لە هەڵبژاردنەكانی ئەم دواییەی عێراقدا، لە سەرەتادا بۆچوونی بەوجۆرە بوو كە هەموو لایەنە كوردستانییەكان پێكەوە و وەك پیشاندانی ناڕەزاییەك بەرامبەر ئەو رەفتارە نادەستوورییانەی حكومەتی عێراق دژی كوردستان ئەنجامیداوە، بایكۆتی هەڵبژاردنەكانی عێراق بكەن، بەڵام لەبەر ئەوەی لایەنە سیاسییەكانی كوردستان ئەو ئامادەباشییەیان تێدا نەبوو، كە ئەو كارە بكەن، پارتی ناچار بوو بە تەنیا بەشداری بكات، بۆ ئەوەی پرۆسەی نوێنەرایەتیكردنی گەلی كوردستان لەناو پرۆسەی سیاسی و پەرلەمانی عێراقدا نەكەوێتە دەست ئەو كەسانەی كە هیچ باكیان بە بەرژەوەندییەكانی خەڵكی كوردستان نییە و وەك لە 6ی حوزەیرانیشدا بینیمان، زۆر بێشەرمانە بوونە فاكتەر و هۆكاری بڕیار لەسەر هەڵوەشانەوەی دەنگی پێشمەرگە و ویستیان دەنگدانی تایبەت هەڵبوەشێتەوە.