خالید چاوەشلی سەرۆكی دیوانی چاودێری و دارایی هەرێمی كوردستان: ئەگەر پشتگیریی پرۆژە چاكسازییەكەی حكومەتی هەرێم نەكەین، لەوانەیە رووبەڕووی هەڵوەشانەوەی دامەزراوەیی ببینەوە
January 30, 2018
راپۆرتەکان
«دیوانی چاودێریی دارایی، لەگەڵ ئەوەی هەتا ئێستا قەبارەی راستەقینەی خۆی لەم كارو چالاكییانە وەرنەگرتووە، بەڵام لەمیانەی هەوڵەكانمان بۆ ئامادەكردنی راپۆرتی ساڵانە و هەوڵەكانی دیكەمان، بەردەوام راوبۆچوونی خۆمان پێشكەشی وەزارەتی دارایی و سەرۆكایەتی ئەنجومەنی وەزیرانی حكومەتی هەرێم كردووە، هەربۆیە بۆچوونی دیوانی چاودێری لەسەر ئەم قەیرانە بەگشتی بەو جۆرەیە كە هۆكاری راستەقینەی ئەم قەیرانە و گەورەبوونی، دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی لەسەرەتاوە بەشێوەیەكی یاسایی مامەڵە لەگەڵ بارودۆخەكە نەكراوە، كە لێرەدا بەچەند خاڵێك دەیخەمەڕوو:
1- ئەو كاتانەی كە پشكی 17% لە بودجەی عێراق دەهاتە كوردستان، بێگومان سیولەیەكی زۆر دەهاتە ناو هەرێمی كوردستان، ئەم سیولە زۆرە لە چوارچێوەی پلانێكی ئابووریی تۆكمە مامەڵەی لەگەڵ نەكراوەو نەتوانراوە بخرێتە خزمەتی رێكخستنەوەی هەیكەلەی ئابووریی هەرێمی كوردستان، ئەمەش وایكردووە قەبارەی هەیكەلی كارگێڕیی حكومەت لە ئاستی خۆی زۆر گەورەتر بێت.
2- لە ساڵانی رابردوودا شێوازێك لە دامەزراندنی فەرمانبەران و پێدانی پلەی كارگێڕی لە حكومەت پیادەكراوە كە لە زۆر حاڵەتدا رەچاوی پرانسیپەكانی حكومەت و حوكمڕانی نەكراوە، هەر بۆ نموونە: زۆر پۆستی كارگێڕی هەیە لەبەر هۆكاری سیاسی دراون بە كەسێك، لەكاتیكدا لەوانەیە ئەو پۆستە كارگێڕییە پێویست نەبووبێت، هەروەها زۆر فەرمانبەر هەن بە مافی خۆیان و ساڵانی خزمەت پلەی كارگێڕییان پێنەدراوە، بەمەش پارەیەكی زۆر بە هەدەر چووە.
3- لایەنێكی دیكەی خراپیی كارگێڕی لە كوردستاندا، دەرهاویشتەی شەڕی شوومی ناوخۆیە، ئاشكرایە كاتێك كوردستان بووە دووئیدارە، بارودۆخێكی تایبەتی هەبوو، پاش ئەوەی زەمینەی ئەوە دروست بوو هەردوو ئیدارە تێكەڵ بكرێتەوە، ئەم تێكەڵ كردنەوەیە تەنیا بە رێككەوتنی سیاسی ئەنجامدراوەو رەچاوی هەیكەلەی كارگێڕیی حكومەت نەكراوە، هەر بۆ نموونە: كاتێك دوو وەزارەت تێكەڵ كراونەتەوە، رەچاوی ئەوە نەكراوە، كاتێك ئەم دوو وەزارەتە تێكەڵ دەكرێتەوە، چوارچێوەی هەیكەلی ئیداری زۆر لەوە زیاتر دەبێت كە ئەو وەزارەتە پێویستی پێیەتی.
4- سەبارەت پرسی مامەڵەكردن لەگەڵ هێزی پێشمەرگەی كوردستان، بێگومان هەموولایەك دەزانن، كە هەیكەلەی هێزەكانی پێشمەرگە، هەیكەلەیەكی شۆڕشگێڕانەیە، بۆیە كاتێك ئەم هێزانە دەگوازرێنەوە بۆ چوارچێوەی كاری دامەزراوەیی، ئەوا پێویستە بەپێی یاسا و رێوشوێنە دامەزراوەییەكان مامەڵەی لەگەڵدا بكرێت، بەڵام بەداخەوە لەگەڵ یەكەكانی 70 و 80 هەر لەسەر بنەمای هێزێكی شۆڕشگیری و لە چوارچێوەی كاری حزبیدا مامەڵەیان لەگەڵدا كراوە، هەر بۆیە ئێمە وەك دیوانی چاودێری داوامان لێكرا سەردانی یەكەكانی 70 و 80 بكەین، بەڵام نەچووین لەبەر ئەوەی نەماندەزانی بە چ یاسا و رێنماییەك مامەڵەیان لەگەڵ بكەین.
5- خەڵكانێكی زۆر لەبەر هۆكاری سیاسی پلەی تایبەتیان پێدراوە و ماوەی 15-20 ساڵە بەشێوەیەكی نایاسایی پارە وەردەگرن، هەروەها هەندێك لە فەرمانبەران ماوەی 15-20 ساڵ خزمەتیان بۆ زیادكراوە، ئەویش هەر لەبەر هۆكاری سیاسی بووە، هەموو ئەمانەش بە جۆرێك كراون كە لەگەڵ یاسا كارگێڕییەكاندا یەك ناگرنەوە.
ئەمانە بەشێكن لەو خاڵانەی كە پێوست بوو ئاماژەیان پێبكەین، بەڵام لە ئێستادا ئەوەی گرنگە ئەوەیە كە چۆن هەنگاوی یەكەم هەڵبگرین، بۆ ئەمەش بۆچوونی من بەو جۆرەیە هەندێك پرس هەیە، پێویستی بە دەركردنی یاسا نییە، هەر بۆ نموونە: بڕیاری ژمارە 1024ی ئەنجومەنی وەزیران كە لە28ی 2ی 2016 دەرچووە، داوادەكات كە ئەو فەرمانبەرانەی لە دەرەوەی مافی خۆیان پلەی كارگێڕییان پێدراوە و رەچاوی ساڵانی خزمەت و بڕوانامەیان نەكراوە، هەمووی بگەڕێتەوە بۆ ئاستی راستەقینەی خۆی، بەڵام ئەم بریارە هەتا ئێستا جێبەجێ نەكراوە، وەك دیوانی چاودێریی دارایی نووسراومان بۆ وەزارەتی دارایی كردووە بۆ ئەوەی ئەو بڕیارە جێبەجێ بكەن، بەڵام ئەوان چاوەڕێی ئەوە دەكەن سیستمی بایۆمەتری جێبەجێ بكرێت، كە بە رای ئێمە جێبەجێكردنی ئەم بڕیارە پەیوەندی بە جێەجێكردنی سیستمی بایۆمەتری نییە. كێشە سەرەكییەكە ئەوەیە جێبەجیكردنی ئەم بڕیارە لەوانەیە ئیحراجی سیاسی دروست بكات، بۆ ئەمەش لە زانستی كارگێڕیدا بابەتێك هەیە كە پێی دەڵێن: (بەرگریكردن لە گۆڕانكاری) ئەوجا ئەو گۆڕانكارییە گۆڕانكاریی كارگێڕی بێت، یان تەكنەلۆژی رێگری لێدەكرێت، بۆ ئەمەش دەتوانرێت چارەسەرێك بدۆزرێتەوە كە بڕیارەكە بەو جۆرە بێت كە نەبێتە هۆكاری ئەوەی كاریگەریی دارایی رابردووی لەسەر كەڵەكە بێت، ئەمەش واتە بڕیارەكە جێبەجێ دەكرێت بۆ ئەوەی بگەڕێتەوە بۆ ئاستی راستەقینەی خۆی، نەك ئەو زیادەی لەساڵانی رابردوو وەریگرتووە، هەمووی لێ وەربگیرێتەوە.
سەبارەت بە جێبەجێكردنی ئەم چاكسازییانە دەبێت ئەوەمان لەبەرچاو بێت، كە ئێستا هەرێمی كوردستان لە دووڕیانێكدایە، یان ئەوەیە دەبێت ئەم چاكسازییە ئەنجامبدات بۆ ئەوەی خۆی لەم قەیرانە دەرباز بكات، یاخود دەبێت چاوەڕێی ئەوە بكات، بەردەوامبوونی ئەم حاڵەتە دامەزراوەكانی حكومەت بەرەو هەڵوەشانەوە ببات.
ئەم چاكسازییانە دەبێتە هۆكاری ئەوەی خەرجییەكانی خەزێنەی حكومەت كەم ببێتەوە، بۆ ئەوەی مانگانە بتوانێت مووچەی فەرمانبەران بدات، راستە لە ئێستادا هەوڵێك هەیە كە حكومەتی هەرێمی و حكومەتی ناوەندی بگەنە رێككەوتنێك، بەڵام بگەنە رێككەوتن، یان نەگەن، ئەم چاكسازییانە پێوستن و دەبێت دەستیان پێبكرێت، ئەمەش زەمینەی ئەوە خۆش دەكات كە بتوانین سیاسەتێكی ئابووری دابڕێژین، بۆ ئەوەی بتوانین خۆمان بەڕێوەبەرین، كە چۆن داهاتی حكومەت زیادبكەین. هەندێك باس لەوە دەكەن كە ئێمە بایەخ بە گەشتیاری بدەین، راستە ئەمە دەبێتە سەرچاوەیەكی داهات، بەڵام دەبێت ئەوەشمان لەبەر چاو بێت كە كوردستان پاریس و ڤێنسایە نییە، ساڵانە بە میلۆنەها گەشتیار سەردانی بكات و پارەیەكی زۆر لەم بوارەوە دابین بكرێت.
سەبارەت بە لایەنێكی دیكە بۆ دابینكردنی سەرچاوەی داهات، دەمەوێت باس لە سندوقی خانەشینی و سندوقی شەهیدان بكەم، بۆ ئەمەش دەكرێت سەرچاوەیەكی داهات بۆ ئەم دوو سندوقە دابین بكەین، هەر بۆ نموونە: لەبری ئەوەی پرۆژەیەكی گەورەی ستراتیژی بدرێتە كەسێك بە دەیان ملیۆن دۆلار قازانج بكات، دەكرێت ئەو پرۆژە ستراتیژییە بدەینە سندوقی شەهیدان، یان سندوقی خانەنشینان، بەمەش حكومەتی هەرێمی كوردستان بە هاوكارییەكی كەم دەتوانیت خەرجییەكی گەورەی لە كۆڵ ببێتەوە.»