چۆن رۆژهەڵاتی ئاسیا پێویستی بە تایوانە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستیش پێویستی بە كوردستانە
November 4, 2017
راپۆرتەکان
گرنگیی تایوان بۆ رۆژهەڵاتی ئاسیا، پیشاندانی ئیرادەی بەشێكی خەڵكی چینە لە دەرەوەی دەسەڵاتی دیكتاتۆری و حوكمڕانی كۆمۆنیستی چین، هەر بۆیە ئێستا ئەمریكاش گەیشتۆتە ئەو قەناعەتەی كە جیهان كارێكی باشی كرد كە رێگەی نەدا بە زەبری هێز تایوان ببێتەوە بە بەشێك لە چین.
بۆ ئێستای رۆژهەڵاتی ناوەڕاستیش كە پێشتر تیرۆریستانی داعش تەواوی ئاسایش و سەقامگیری ئەم ناوچەیەی خستبووە مەترسییەوە و كوردستان بە ئەمری واقیع لە ژێر دەسەڵاتی حكومەتی مەركەزی عێراق هاتبووە دەرەوە، كوردستان وەك دەوڵەتێكی سەربەخۆی ئەمری واقیع توانی نەخشەیەكی رێگە بۆ تێكشكاندنی تیرۆریستانی داعش و سنوورێك بۆ فراوانخوازیی ئێران لە عێراقدا دابنێت، بەڵام لە دوای ئەوەی كوردستان پرۆسەی ریفراندۆمی ئەنجامداو كەوتە بەر شاڵاوی گەلەكۆمەكیی دەوڵەتانی عێراق و توركیا و ئێران، پاش ئەوەی لە 16ی ئۆكتۆبەر هێرشی سەربازی كرایە سەر كوردستان و بەشێكی فراوانی داگیركرا، بەمەش پێگەی كوردستان بە بەهێزی وەك قۆناخی شەڕی دژی داعش نەمایەوە، ئەوا تەنیا لە ماوەی دوو هەفتەدا دەركەوت كە سوپای پاسدارانی ئێران بەنیازە چ مەترسییەك لەسەر تەواوی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و هاوپەیمانەكانی ئەمریكا دروست بكات، لەسەر ئەو هەڕەشانەی سوپای پاسداران و تۆڕی میلیشیاكانی ئێستا لە سەرانسەری ناوچەكە دروستی كردووە، رۆبەرت فۆرد باڵیۆزی پێشووی ئەمریكا لە ساڵانی 2011-2014 لە سووریا، لە وتارێكیدا بە ناونیشانی (باشترین بژارەی خراپ ئەوەیە ئەمریكا لە سووریا دەربچێت) لەو وتارەیدا ئاماژە بەوە دەكات، كە ئێستا بە جۆرێك ئێران لە سووریا و عێراقدا باڵادەست بووە كە میلیشیاكانی حەرەكاتی كەتائیبی حزبوڵای نوجەبا كە میلیشیایەكی حەشدی شەعبی پرۆ ئێرانییە لە عێراقدا، ئێستا لە نزیك بەرزاییەكانی جۆلان لە سنووری ئیسرائیل بنكەیەكیان دروست كردووە و بەنیازن هێرش بۆسەر سوپای ئیسرائیل بكەن، هەروەها حەسەن نەسروڵای سەرۆكی حزبوڵای لوبنانی لە دوایین گوتاریدا گوتوویەتی، هەموو ئەو میلیشیایانەی كە سوپای پاسداران لە ناوچەكەدا دروستی كردوون، هاوشانی هێزەكانی حزبوڵای لوبنانی لە شەڕی داهاتووی حزبوڵا لەگەڵ ئیسرائیل بەشدار دەبن، هەر هەفتەیەك دوای ئەم لێدوانە سەرۆكی چەكداری حوسییەكان لەیەمەن هەمان قسەكانی حەسەن نەسروڵای دووبارە كردۆتەوە، هەموو ئەم لێدوانە ترسناكانەش لە دوای هێرشەكانی 16ی ئۆكتۆبەر بۆ سەر كوردستان دەركەوتوون و زۆر راشكاوانەش لە لێدوانەكانی فەرماندەكانی حەشدی شەعبی بەرامبەر بە لێدوانەكانی وەزیری دەرەوەی ئەمریكا رەنگی داوەتەوە.
خوێندنەوەی سیاسەت و ستراتیژیەتی ئاسایش و سەقامگیری لەم ئاراستەیەوە ئەوەمان بۆ ئاشكرا دەكات كە تەنیا لە ماوەی دوو هەفتەدا دەركەوت، لاوازیی كوردستان، واتە لاوازیی ئەمریكا و هاوپەیمانەكانی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا بەرامبەر هەڕەشەكانی تۆڕی میلیشیا وەكیلەكانی سوپای پاسداران لە تەواوی ناوچەكەدا، ئەم راستییە بەر لە هەر لایەكی دیكە بنیامین نەتانیاهۆی سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل لێی تێگەیشت، كە ئەگەر كوردستان لاواز بێت، ئەوا راستەوخۆ ئیسرائیل دەبێتە دراوسێی تەواوی ئەو تۆرە میلیشیایەی سوپای پاسداران كە وەك وەكیلی ئێران غەزە بە تارانەوە گرێدەداتەوە و بە یەكجارەكی ئاسایشی نەتەوەیی ئیسرائیل دەخەنە مەترسییەوە، هەروەها سعودیە هەر لە هەفتەی رابردوو ئەوەی بۆ دەركەوت كە ئەنجومەنی هاریكاری سعودیەو عێراق، نابێتە فاكتەری دوورخستنەوەی عەبادی لە ئێران، ئەوا ئەویش گەیشتۆتە ئەو راستییەی كە میلیشیاكانی عەسائبی ئەهلی حەق كە قەیس عەزلی سەرۆكایەتی دەكات و پاسدارێكی هێزەكانی قودسە، كاری سەرەكی ئەوەیە مەشق و راهێنان بە میلیشیا شیعەكانی بەحرێن بكات و لە بەحرێنەوە گرووپی تیرۆریستی دروست دەكەن بۆ ئەوەی هێرش بكەنە سەر سعودیە، هەر ئەو میلیشیایانەش لە عێراقدا دەسەڵاتداری كردەیین، بۆیە سعودیەش لەگەڵ ئەوەی پێش 16ی ئۆكتۆبەر زۆر موغازەلەی عەبادی و حكومەتی عێراقی دەكرد و دژایەتی ریفراندۆم و ئاكامەكەی دەكرد، لە ئێستا بە شێوەیەك لە شێوەكان هەڵوێستی گۆڕاو پشتگیری لە پەیامەكەی حكومەتی هەرێمی كوردستان دەكات و ئەویش گەیشتۆتە ئەو قەناعەتەی ئەگەر كوردستان لاواز بێت، ئەوا گرووپە تیرۆریستییەكانی سەر بە سوپای پاسداران لە رێگەی میلیشیا پرۆ ئێرانییەكانی حەشدی شەعبییەوە بە ئاوەكانی شەتولعەرەبدا دەگەیەنرێنە بەحرێن و لەوێوە بەرەو ریازی پایتەختی سعودیە دەگوازرێتەوە.
لێرەوە جارێكی دی قارەمانیەتی هێزی پێشمەرگەی كوردستان بەرامبەر سوپای پاسداران و چەكدارەكانی حزبوڵای لوبنانی و میلیشیا پرۆ ئێرانییەكانی حەشدی شەعبی، راستییەكی دیكەی پیشانی جیهان دایەوە، كە ئەویش ئەوەیە: بەهێزیی كوردستان و بوونی كوردستان بە دەوڵەت، فاكتەرێكە بۆ رێگرتن لە گەشەكردنی فیكری رادیكاڵی ئیسلامی (سوننە و شیعە) و هێزی پێشمەرگەی كوردستان توانی رادیكاڵیەتی جیهادی قیتالی سوننە رابگرێت و تێكی بشكێنێت، بەڵام ئەگەر جیهان لە مەترسی جیهادی شیعە و تۆڕی میلیشیا پرۆ ئیرانییەكانی سەر بە سوپای پاسداران وەك خۆی تێنەگات و ئەمجارەش وەك ساڵانی 2014-2017 پشتگیری كوردستان نەكات، ئەوا ئەگەر داعش لە پاكستانەوە هەتا نەیجیریا هەڕەشە بووبێت بۆ سەر هاوپەیمانەكانی ئەمریكا، ئەوا میلیشیا پرۆ ئێرانییەكانی هاوشێوەی حزبوڵای لوبنانی لە ئەمریكای لاتینەوە تا دەگاتە رۆژهەڵاتی ئاسیا و ئوسترالیا و لە ئەفریقیاوە تا دەگاتەوە ئەوروپا، مەترسی لەسەر رۆژئاوا و هاوپەیمانەكانی لە جیهاندا دروست دەكەن، هەروەك لەساڵی 1994 تیرۆریستانی حزبوڵای لوبنانی ناوەندێكیان لە بۆینس ئایرسی پایەختی ئەرجەنتین تەقاندەوە و لە ئاكامدا 85 كەس بوونە قوربانی و زیاتر لە 300 كەسیش بریندار بوون، جێگەی وەبیر هێنانەوەیە ئەو كاتی تیرۆریستانی حزبوڵا ئەم كارە تیرۆریستیەیان ئەنجامدا، سوپای پاسداران بڕوای بەوە نەبووە كە دەبێت شیعەش وەك سوننە جیهاد رابگەیەنێ، بەڵام ئێستا میلیشیا پرۆ ئێرانییەكانی عێراق و لوبنان لە ساڵی 2014وە جیهادی شیعەیان لە دیمەشقەوە راگەیاندووە، ئەم جیهادەش راستەوخۆ ئاراستەیە بۆ ئەمریكا و تەواوی هاوپەیمانەكانی لە هەموو جیهاندا، هەموو جیهانیش گوێی لە فەرماندە سەربازییەكانی ئێران بوو، كاتێك وەڵامی ستراتیژەكەی ترامپیان دایەوە و بە ئاشكرا گوتیان بە درێژایی 2000 كیلۆمەتر تەواوی بەرژەوەندییەكانی ئەمریكا دەكەوێتە بەر هێرشی رۆكێتەكانمان، ئەگەر ئەمریكا سوپای پاسداران وەك تیرۆریست بناسێنێت.