عەدنان كەریم لە دیمانەیەكی تایبەتی گۆڤاری گوڵاندا: داوا لە پەرلەمانی كوردستان دەكەم لە دەركردنی یاسایەك بۆ پاراستنی فەرهەنگی كوردی پەلە بكات

عەدنان كەریم لە دیمانەیەكی تایبەتی گۆڤاری گوڵاندا: داوا لە پەرلەمانی كوردستان دەكەم لە دەركردنی یاسایەك بۆ پاراستنی فەرهەنگی كوردی پەلە بكات
سەدەیەك زیاتر بەر لە ئێستا نالی خۆی بە قوربانی تۆزی رێگەی ئەو كەسە دەكات كە بە بای نەسیم پەیامەكەی بە سلێمانی بگەیەنێت، گەرووی هونەرییانەی عەدنان كەریم بەدڵسۆزییەوە ئەم پەیامەی نالی شاعیری گەیاندە هەموو شاری شارەزوور، لە هەمان كاتدا توانی وەڵامەكەی سالمیش بۆ نالی بنێرێتەوە و چامەكانیان لە یادوەری مێژووییدا زیندوو بكاتەوە، (نەكی نەكی)هەوڵێكی سەركەوتوانەی تری ئەم گۆرانیبێژەیە بۆ زیندوو راگرتنی رەسەنایەتی هونەری باكووری كوردستان كە بەم گۆرانییەی عەدنانەوە بە بیر خەڵكی باكوور و گشت پارچەكانی دیكە دێتەوە، وەك رێزگرتنێك روو لە خاڵە تایەرتۆفیق دەكات و باس لە چەهچەی بولبول و ئاه و ناڵەكانی دەكات، لەوێوە بە بۆنی بەهارەوە چەپكێك نێرگز و شەهلا پێشكەش بە شاری كەركوك دەكات و بە شانازی ژین و شنەی عەشق و ئەوین وەسفی دەكات و پەیامی گەرمیانی زامداری پێدەگەیەنێت ودواتر بە گوڕەوە لەوێوە بەرەو ئازادی هەنگاو دەنێت و رۆحێكی نوێ بە هونەری رەسەنی كوردی دەبەخشێتەوە كە بۆ ئەو كاتانەی ئەوسا و ئێستاش زۆر پێویستن.
ئینجا بە دیدەنی ماملێ شاد دەبێتەوە و لەلایەن (كامكاران)ەوە دەنگەسۆزئامێزەكەی لە باوەش دەگیرێت، چڕینی گۆرانی لەپاڵ چەنگەكەی تارا جاف و دەنگە دەگمەن و ناوازەكەی تاقی دەكاتەوە و پرۆژە بۆ دووبارەبوونەوەی گۆرانی تر دادەنێن. ئێستاش عەدنان كەریم چەپكێك لە شاكارە نەمرەكانی (وەفایی) شاعیری ئامادە كردووە و هەر بە ناوی (وەفایی)ەوە لە دوای تەجرەبەكەی پێشووی نالی و سالمەوە بەم ئەزموونەشیەوە دووبارە لاوانی كوردو گوێبیستانی رەسەنێتی هونەری گۆرانی كوردی سەرلەنوێ پێ ئاشنا دەكاتەوە و چەمكێك لەو پەرێزە كەم دەست لێنەدراوە زیندوودەكاتەوە.
لە دیمانەیەكی تایبەت بە گۆڤاری گوڵان عەدنان كەریمی هونەرمەند هەندێ تیشكی خستە چەند لایەنێكی ئەو بەرهەمە تازەیە و گفتوگۆیەكی هونەری لەنێوانماندا دروست بوو، لە كاتی وتووێژدا سادەیی و تەوازوعێكی زۆری پێوە دیار بوو، هەر ئەم سادەییە لە هەڵسوكەوت و قووڵییە لە رەهەندە هونەرییەكان هونەری گۆرانی وتنی ئەم زاتەدا گەورەیی عەدنان كەریمی هونەرمەندمان بۆ دەردەخات.
لێرەدا جێگای خۆیەتی سوپاسێكی بێپایانی مامۆستا مەلا عومەر چنگیانی بكەین كە بوو بە هۆكارێك بۆ سازدانی ئەم دیمانەیە.

* لە كاتی رێزلێنانەكە، كاتێك ئەو جەماوەرە زۆرەت بینی كە زۆربەیان گەنج بوون، هەستت بەچی دەكرد، ئایا پێشبینی روودانی ئەم حاڵەتەت دەكرد؟
-بۆ من سوپرایزێكی گەورە بوو، من كە ساڵانە دێمەوە ئەو گەنجانە دەبینم هەمیشە خۆشەویستی و موحیبەتی خۆیان بۆ من و هونەرەكەم دەردەربڕن، بەڵام ئامادەبوونی ئەمجارەیان هەستێكی وای لا دروست كردم،كە بڵێم بەڕاستی گەنجی كورد بەو شێوەیە نییە كە لە هەندێ ڕاگەیاندنەوە باسی لێوە دەكەن و خەریكە كار دەكەن جیایان بكەنەوە لە جدییەت.
خەریكە وایان لێدەكەن و دەڵێن گەنجی كورد یاخییە، نەزانە، نازانێت شیعر چییە، گۆرانی سادە و شیعری سادەی پێویستە. كۆمەڵێك ناسنامەیان داناوە بۆ گەنجی كورد كە لە سووكایەتی پێكردنەوە نزیكن، ئێمەش خۆمان گەنج بووین كاتێك كە ئیشمان كردووە حسابمان بۆ جدییەت كردووە، شیعرمان خوێندۆتەوە، من پێموایە ئەو توانایە لە گەنجی كورددا ماوە و هەر دەشمێنێ، نەوە لە دوای نەوە رێچكەی خۆی دەگرێت . لەبەر ئەمەشە ئەو گەنجانەی گۆرانی منیان دەوتەوە و ئەو كەسانەی ئامادەبوون. ئەو هەستەیان لا دروست كردم كە ئەو هونەرەی من پێشكەشم كردووە، بە روونی گەیشتووە بە جەماوەر. جەماوەریش هونەرەكەی منیان قبوڵە.

*مەراسیمی رێزلێنانی تۆ لەلایەن ڕێكخراوێكەوە ئەنجامدرا، بەڵام ئەگەر ئەو ڕێزلێنانەكە لەلایەن لایەنێكی پێوەندیداری هونەرییەوە بوایە باشتر نەبوو؟
-دیارە حكومەت و لایەنی پێوەندیدار بیریان لەوە نەكردۆتەوە، جەماوەرەكە خۆی لە رێگای سەنتەرێكی گەنجانەوە كە سەنتەری ڕۆشنبیری هەناسەیە ولە كۆمەڵێك گەنج پێكهاتووە ئەو مەراسیمەیان ساز كردوە. داوەتنامەیان بۆ زۆر بنكە و لایەن ناردبوو، ئەو سەنتەر و بنكانەی بڕیاریان دابوو خەڵات پێشكەش بكەن ژمارەیان زۆر نەبوو نزیكەی دوازدە تا سێزدە بنكە بوون، بەڵام ئەو ڕۆژە هەستم كرد و بینیم ئەوەی هاتبوو شتێكی لەگەڵ خۆی هێنابوو، زۆربەیان گوڵێكیان پێبوو، هەندێكیان كاری دەستی خۆیان هێنابوو. ئەوە هەمووی نیشانەی خۆشەویستی جەماوەرە بۆ من، ئەوانەی هاتبوون لەهەر پلە و پایەیەك بووبن بە شێوەیەك ڕێزیان لێگرتم نەمدەزانی چۆن هەستی خۆمیان بۆ دەربڕم. خەڵاتەكان ئەگەر گوڵ بووبێتن یان كارێكی دەستی خۆیان بێت بۆ من گەورەترین سەروەت و سامانێكی مەعنەوییە.

* پێش دوو ساڵ لەگەڵ شاندێكی پەروەردەی سویدی سەردانی كوردستانتان كرد، ئەو سەردانە پێوەندی بە پەروەردەو فێركردنەوە هەبوو یان لایەنی پەروەردەی هونەری؟
-زیاتر پەروەردەیی بوو، ئەو لایەنەش هاتبوون بۆ ئەوەی هەندێك لایەنی پەروەردەیی ئێرە و سوید تێكەڵ بكەین و بیگۆڕینەوە تاكو بتوانین كاریگەرییەكی باش لەسەر پەروەردەی ئێرە دروست بكەین. وەك دەزانین بنەمای دروستبوونی كۆمەڵگایەكی دروست لە باخچەی ساوایان و قوتابخانەوە دەست پێدەكات و كاریگەرییەكی زۆری هەیە لەسەر داهاتووی كۆمەڵگا. ئەو وەفدە لە چەند مامۆستایەك پێكهاتبوون، دوای گەڕانەوە بۆ سوید سەبارەت بە پێشكەوتنی كوردستان هەستێكی جوانیان لا دروست بوو هیوادارم كە هەمیشە ئەو شاندانە لە ئەوروپاوە بێنەوە كوردستان و زانستی خۆیان ئاڵوگۆڕ بكەن.

*وەك دەزانین سەرەتا بەشێوەیەكی ئەكادیمی لە هونەری شێوەكارییەوە دەستت بە كاری هونەری كردووە، ئایا مۆسیقا و گۆرانی نەبووە هۆی دابڕانت لە شێوەكاری؟
- شێوەكاری بەشێكە لەژیانی من، بەڵام من زیاتر خۆم لە گۆرانی و مۆسیقادا دۆزیوەتەوە و كاتەكەشم زیاتر بۆ گۆرانی تەرخان كردووە. ئێستاش كە دادەنیشم بە عیشقەوە تابلۆیەك دەكێشم ناڵێم بە هەمان شێوەی گۆرانیەكەوە كاتی خۆمی بۆ تەرخان دەكەم، بەڵام هەر تابلۆ دەكێشم، هۆی نەچوونیشم بۆ بەشی مۆسیقا لەبەر ئەوە بوو ئەو كاتە بەشی مۆسیقا لە پەیمانگادا دانەمەزرابوو.


* كەسانێك هەن دەڵێن ئەو شیعرە كلاسیكیانە لەگەڵ ئەم سەردەمە ناگونجێن، لە وەڵامی ئەمانە چی دەڵێی؟
- نازانم ئەم كەسانە بە چ پێوەرێك ئەم جۆرە قسانە دەكەن، ئایا چوونەتە ناو خەڵك و ڕاپرسیەك بكەن ئایا ڕایان چییە دەربارەی شیعرەكان یان لەخۆیانەوە قسە دەكەن و خۆیان حەزیان لێی نییە . هاتنەوەی ئەمجارە و ئەو ژمارە زۆرەی گەنجان كە شیعری گۆرانیەكانی منیان دەوتەوە باشترین وەڵامە بۆ ئەو كەسانەی دەڵێن ئایا خەڵك لەو جۆرە شیعرانە تێدەگات یان تێناگات ..؟!
ئەو كەسانەی ئەو قسانە دەكەن لەوانەیە راستەوخۆ زیاتر مەبەستیان لە گۆرانییەكانی من بێت، لەبەر ئەوەی دەزانن كە من زیاتر شیعر و گۆرانی كلاسیك پێشكەش دەكەم، بەڵام ئایا ئەو گۆرانییانە لەنێو خەڵك چەند شوێنی خۆیان كردۆتەوە، ئەمە خۆی وەڵامێكە بۆ ئەو كەسانە، چونكە گۆرانییەكانم بە شێوەیەكی زۆر باش لەناو دڵی خەڵكدا جێگای خۆیان گرتووە.
تاكە كەسێك ناتوانێت لە جیاتی كۆمەڵگایەك بڕیار بدات و كە قسەیەكیش دەكات دەبێت بیر لە ئامانجەكەی بكاتەوە و باشتروایە بچێ راپرسییەك ئەنجام بدات.

* ماوەیەك لەمەوبەر دیمانەیەكمان لەگەڵ هونەرمەندی گەورە(مەزهەری خالقی) ئەنجامداوە، بە بێ ئەوەی ناوی تۆ بهێنین وتویەتی ((تا هونەرمەندی وەك عەدنان كەریم هەبێت گوناهە بڵێین هونەری كوردی لەقەیراندایە))، ئەو وتەیەی مامۆستا مەزهەری خالقی چۆن هەڵدەسەنگێنی؟
-هەموو وتەیەكی مامۆستا مەزهەری خالقی بە مەدالیایەكی گەورەی رۆحی هونەری دادەنێم، چونكە ئەو بۆ من نموونەیەكی زۆر بەرزی هونەرە، هەر كاتێك من دەگەڕێمەوە كوردستان ئەگەر هەفتەی یەكەم بە هاتنەوەمی نەزانیبێت یەكسەر پێم دەڵێ: ئەوە چەندە هاتوویتەوە و بێ ئەوەی پێی بڵێم، خۆی دەیزانی چەند دەبێ هاتومەتەوە، مامۆستا مەزهەر زۆر خۆشەویستە لای من و ئەو شەهادەیەش كەلەسەر هونەری من بیدات بۆ من مانایەكی زۆر گەورە دەبەخشێت. لەژیانیدا ئەو خزمەتێكی زۆری هونەری كوردی كردووە و ئێستاش هەر بەردەوامە و ئێمە لەسەر هەناسە و عەشقی دەنگی خالقی پەروەردە كراوین.

*ئەو شیعرە كلاسیكیانەی تۆ دەیانكەی بە گۆرانی زۆربەیان تەسەوفیان تێدایە، چۆن توانیوتە وای لێبكەی بەبێ جیاوازی كاریگەری لەسەر گەنج و پیر دروست بكات؟
- متەسەوف زیاتر ئەو كەسانەن كە زۆربەی كات گۆشەگیرن و زیاتر دەیانەوێ بە ئیلاهی خۆیان بگەن، ئەو كەسانەن كە دوورە پەرێزن و لەگەڵ خۆیاندا دەچنە خەڵوەتەوە، بۆ نموونە ئەگەر لە سەردەمی خۆیاندا شیعری كلاسیكییان گوتبێت بە رووحێكی تەسەوفییەوە كردبێتیان، تۆ ئێستا جارێكی دیكە لە ئاوازێكی نوێدا دایبڕێژیتەوە، دنیایەكی تر وەردەگرێت، چونكە دنیای ئێستا دنیایەكی ترە، بەڵام من بڕوام بەوە هەیە كە تەسەوف لە هەموو زەمەن و كاتێكدا مانایەكی تایبەتی خۆی هەیە. زۆر جار لەدنیای تەنیایی بوونی شاعیراندا لەو سەردەمانەدا كە شیعریان نووسیوەتەوە ئەوەندە بە ڕوحێكی پاك و جوان و بێگەردەوە شیعریان نووسیوەتەوە ئەو شیعرانە بە نەمری ماونەتەوە تا ئێستاش و دڵنیام بۆ هەزاران ساڵی تریش دەمێنێتەوە، چونكە شیعری كلاسیك شرۆڤەی دەروونی مرۆڤە هەر بۆیەش كە ئێستا شیعرێكی نالی یان كوردی یان سالم دەخوێنیتەوە بۆت دەردەكەوێت چەند بە هەستێكی پاك و ڕاستگۆیانە و بەزمانێكی بەلاغەتی زۆر بەرزەوە توانیویانە شیعر بنووسن. هیچ یەكێك لە شاعیرانی كلاسیكی كۆن لە چوار زمان كەمتریان نەزانیوە (توركی، فارسی، عەرەبی، و زمانی خۆمان كوردی)، ئەمە وای كردووە زۆر بەڕاستگۆیانە شیعرێك دابڕێژن كە گوزارشت لە هەست و ناخی دەروونی خۆیان بكەن هەر بۆیەش بە نەمری دەمێننەوە.

* سروشت چ كاریگەری هەیە لەسەر گۆرانییەكانی عەدنان كەریم؟
- سروشت زادەی هەموو شتێكە، زادەی شیعرە، زادەی هەستە، زادەی مۆسیقایە، تۆ ئامێرێكی مۆسیقا بژەنی بولبولەكان وەڵامت دەدەنەوە.

*نالی و سالم دوو شاعیری گەورەی كوردن، چۆن بیرت لەوە كردەوە چامەی ئەو دوو شاعیرە بە نەوەی نوێ بناسێنی؟
-ئەو چامەیەی نالی نزیكەی سەدو پەنجا ساڵ لەمەوبەر نووسراوەتەوە، شاعیرێكی وەكو نالی دوو سەد ساڵ بەر لە ئێستا لە دایك بووە، نالی وەك شاعیرێكی گەڕۆك بە هەموو دنیادا گەڕاوە، بەتایبەتی دەوڵەتانی دەوروبەرمان، چۆتە تاران و سنە و توركیا و شام و مەككە و گەڕاوەتەوە شام. ئەمە بۆتە هۆی ئەوەی لەو دوورە وڵاتییە تووشی حاڵەتێكی غوربەتی گەورەی رووحی ببێت. نالی لەو سەردەمەدا كە عوسمانییەكان پەلاماری میرنشینی بابان دەدەن شیعرێك وەكو بای نەسیم بۆ كوردستان دەنێرێت و هەواڵی شاری سلێمانی دەپرسێت، جوانییەكەشی لەوەدایە ئەو هەستە پاكەی نالی لە دوورەوە ئاواش بە گومانە لە پاكی خۆی هەر بۆیەش دەڵێ كە گەیشتیتە ئەو ئاوە خۆت بشۆ كە ئەو تاهیرە و تۆ تەهوور، كە دەڵێ ئەو تاهیرە و تۆ تەهوور بە هەستی خۆی ئەمەی ناردووە، ئەوەندە دەوڵەتی خۆی خۆشدەوێ دەڵێ: بەو ئاوە خۆت بشۆ ئەوجا پێت بنێ خاكی سلێمانییەوە و بچۆ بۆ خانەقا و كەسەكانی وەك شێخ عەباس و چەندین شوێن و كوچە و كۆڵانەكانی سلێمانی.ئەمە هەستێكی غەریبیە كە هەواڵی وڵاتی خۆی دەپرسێت لە دەست زوڵم و زۆرداری. كاتێك كە هونەرمەندێك ئەو شیعرە دەخوێنێتەوە دەكەوێتە ناو بابەتەكەوە و خۆی لەناویدا دەبینێتەوە. هەر شیعرێك ئەگەر هونەرمەند خۆی لەناویدا نەبینێتەوە ناتوانێت ببێ بە ئاوازێكی سەركەوتوو و پەیامەكەی بگەیەنێت. ماوەیەك نەهاتبوومەوە كوردستان هەرچەند ئەو شیعرەم دەخوێندەوە فرمێسك لەچاوما دەهاتە خوارەوە منیش هەمان پرسیاری نالیم دەكرد. بەڵام كە شیعرەكە دەگاتە سلێمانی و سالم دەیخوێنێتەوە و وەڵامی دەداتەوە، سالم شاكارێك دەنووسێت هیچی لەوەی نالی كەمتر نییە. بارودۆخی شاری پێدەڵێت كە چۆن عوسمانیەكان خۆشییان تێدا نەهێشتووە و چیهری هونەر بەرەو لەناچوون دەچێت و هەموو شتێك خراپ بووە، هەروەها ئەو چامەیە وشەی زۆر قورسی تێدایە جاری وا هەیە بۆ گوێگر ئاسان نییە تێی بگات، بەڵام ئەمە دەبێتە قوتابخانەیەك بۆ ئەوەی ببێتە دەرگایەك و بچێتە ناو دنیای زانستەوە. لەهەموو شیعرێكی كلاسیكدا چەند پرسیارێك هەیە لە ڕێگای فەرهەنگ و كەسانی شارەزاوە وەڵامت دەست دەكەوێت كەواتە ئەگەر ئەو چامەیە بخوێنیتەوە مەعریفەتت زیاد دەكات و زیاتر حەقیقەتەكانت بۆ ڕوون دەبێتەوە هەر ئەوەشە مەبەستی من لە بەكارهێنانی شیعری كلاسیكیدا.


* باسی غوربەتت كرد، ئایا غوربەت و دووری هۆكارێك بوون لە بەهێزتر بوونی هونەری عەدنان كەریمدا؟
- بەدڵنیاییەوە هۆكارێكی گەورە بوون مرۆڤ كە لەدوورەوە سەیری وڵاتی خۆی دەكات جوانتر دەیبینێت، بەڵام كە خۆت لەناو وڵاتەكەتدا بیت لەوانەیە ئەو هەموو جوانیانە بەو شێوە نەبینیت كە لەدورەوە هەستی پێدەكەیت. چونكە هەموو جوانییەك كە ڕۆژانە بیبینیت ناگات بەو جوانیەی لەدوورییەوە دەیبینیت كە هەمیشە دەبێتە هەوێنی ئیلهام وداهێنان. بۆ نموونە شاعیرێكی وەك مامۆستا هێمن دێتە باشووری كوردستان شیعر بۆ ڕۆژهەڵات دەنووسێت، حاجی قادری كۆیی دەچێتە ئەستەنبول و شیعر بۆ زێدی خۆی دەنووسێت.نالی دەچێتە شام و شیعر بۆ وڵاتی خۆی دەنووسێت، سالم دەچێتە تاران و خواخوایەتی بگەڕێتەوە سلێمانی و شیعر بۆ وڵات دەنووسێت..
ئەمە پرۆسەیەكە بۆ هەموو مرۆڤێك وایە بەتایبەتی شاعیر و نووسەر و هونەرمەندان كە غوربەت زۆر كاریگەری هەیە بەسەرشیعر و جوانیی هزرییانەوە.

* دوا بەرهەمت لەگەڵ كامكاران بوو، هۆكاری كاركردنت لەگەڵ ئەوان بۆچی دەگەڕێتەوە و كامكاران چۆن دەبینیت؟
-بە ڕای من كامكاران پێناسە و ڕەمزی مۆسیقای كوردین، لە دنیادا بگەڕێی بەتایبەتی لە پایتەختە كەلتووریەكاندا بڵێ كامكاران كێن یەكسەر پێت دەڵێن كە گرووپێكی كوردین. تاكە گرووپن بە جلی كوردییەوە لە ئاهەنگی خەڵات كردنی شیرین عەبادی چوونەتە مەراسیمی خەڵاتی نۆبڵەوە و مۆسیقایان دەژەنی و گۆرانییان پێشكەش كرد، ئەمە خۆی لەخۆیدا پێناسەیەكی گەورەی هونەری كوردییە و ناسنامەی میللەتێكیشە، بە دنیا دەڵێن ئێمە مۆسیقایەكمان هەیەو ئەمەش مۆسیقاكەمانە، كە ئەوانم هەڵبژارد و پێوەندیم پێوە كردن بەخۆشحاڵییەوە وەڵامیان دامەوە ئەمە بۆ من شانازییەكی بێ وێنەیە بە ماوەیەكی دیاریكراو كارەكانیان بەوپەڕی پڕۆفیشناڵییەوە ئەنجام دەدەن. من كە ئاوازەكانمیان بۆ دەنێرم ئەوان لە ماوەیەكی كورتدا ئاوازەكان هەڵدەبژێرن و لە ماوەی شەش مانگدا وەڵامم دەدەنەوە و دەڵێن خۆت ئامادە بكە بۆ تۆمار كردن، ئەمە مایەی خۆشحاڵییە، هەندێ جار لەهەندێ شوێن بۆ یەك گۆرانی دەبێت ساڵێك چاوەڕوان بیت، بەداخەوە هەندێك جار لە كوردستان بێبەڵێنی هەیەو خەریكە دەبێتە كەلتوورێك. هیوادارم هەموو تاكێكی كورد پابەند بێت بە بەڵێنی خۆی بۆ ئەوەی كۆمەڵگایەكی تەندروست بەرهەم بێت.

* هەندێ كەس پێیان وابوو مۆسیقاكەیان زاڵ بوو بەسەر دەنگی تۆدا، چی دەڵێی لە وەڵامی ئەمانەدا؟
-ئەوە بۆ من جێگای پرسیارە من هەستم بەوە نەكردووە.زۆربەی گۆرانییەكان لەسەر زاری خەڵك بوون و بەخێرایی بڵاو بوونەوە، بۆ نموونە گۆرانی(لەو ڕۆژەوەی تۆی دیوە پەرێشانە دڵی من) زۆربەی خەڵك لەسەر زاریان بووە، بە هەمان شێوە (لە شەوی تاریك و نم نمەی باران، نەكی نەكی) لەباكوری كوردستان لای خەڵك زۆر خۆش بوو، ئەمانە هۆكارێكن بۆ سەركەوتنی كارەكە. من وا هەست دەكەم ئەمە لەوانەیە ڕای چەند موزیكژەنێكە كە نەشیان توانیوە بیخەنە سەر لاپەڕەی رۆژنامەكانیش وبەشێوەیەكی زانستی شیبكەنەوە و بیسەلمێنن. ئەوەی كە دەیبینین بەتایبەت مۆسیقای باشووری كوردستان نزیكە لە عەرەبی یان بەتەواوی توركییە.لە مۆسیقای عەرەبیدا كۆرسی پیاو و ژن یەك شت ئەڵێن، بەڵام كامكاران بە شێوە زانستییەكەی هاڕمۆنی( باس، سۆپرانۆ )یان بە یەكەوە بەكارهێناوە وهاڕمۆنییەكەشیان خستۆتە ناو یەكەوە و مافی خۆیان پێداوە، لەوانەیە گوێی ئەو موزیكزانانە بەوە ئاشنا نەبێت و پێیان وابێت ئەگەر دەنگی هاڕمۆنی لەناو گۆرانیدا هەبوو ئیتر دەنگی گۆرانیبێژ دەكوژێت، بەڵام من تێناگەم ئەگەر دەنگێ گۆرانیبێژ دەكوژێت بۆچی خەڵكەكە بە شیعر و ئاوازەوە لەبەریان كردون؟!.

*لەگەڵ تارا جافیش كارت كردووە، ئەمە چۆن بوو، ڕات چییە بەرامبەر تارا جاف؟
- تارا خان هونەرمەندێكی زۆر هەست ناسكە كە كورد بتوانێت شانازی پێوە بكات و تاكە ئافرەتی كوردە كە چەنگ بژەنێت، لەڕێگای كۆنسێرتێكەوە لە لەندەن یەكترمان ناسی، ئامێرەكەی زۆر رۆحییە و خۆیشی هەستێكی پاك و جوانی هەیە و بڕواشم بەوە هەیە زۆر گۆرانی هەیە تەنیا بە یەك ئامێرەوە جوانە. پێم وت گۆرانییەكی ماملێ هەیە حەز دەكەم بەیەكەوە بیڵێین ئەویش پێی خۆش بوو كاتێك لەكۆنسێرتەكەدا گۆرانییەكەمان وت هەستێكی سەیر ئامادەبووانی داپۆشی و بێدەنگ بوون. دەنگی تارا زۆر جوان و ڕوحانییە، بە ئیعتیرافی خۆیشی هەست دەكەم دەنگی من گونجاوە لەگەڵ ئامێرەكەی ئەودا و لە بەرنامەمدایە بۆ ئایندە بە یەكەوە كارێكی تر بكەین.


* بیستوومانە كاتی خۆی بۆ ئەنجامدانی كارەكانی خۆت ستۆدیۆیەكت دروست كرد بوو، دەكرێ بۆ خوێنەران باسی ئەم ستۆدیۆیە بكەی؟
- سەردەمێك بوو كە زانستی ئەندازیاری دەنگیم دەخوێند لەسوید، كاتێكیش سیدی (شنەی با)م بڵاوكردەوە هەستم دەكرد پارەیەكی زۆری تێدەچوو. بۆیە لەگەڵ چەند برادەرێك توانیمان ئەو سیدییە و سیدی (ئەڕۆی ئۆغر، شەوی یەڵدا) ئەمانە هەموویان من خۆم تۆمارم كردن كەسانی وەك گۆران كامیل، غەمگین فەرەج، هەژار زەهاوی، فەرهاد محەمەد ئەو خۆشەویستانە هەموویان هاوكارم بوون، كاتی خۆی ئەو كارانەمان كرد بۆ ئەوەی خەرجی زۆری تێنەچێت، ئێستا ژیانەكە باشترە هیچ نەبێ ئەو بەرهەمەی تۆماری دەكەی دەفرۆشرێت، بەڵام هیوادارم خەڵك بەرهەمی كۆپی نەكڕن بۆ ئەوەی مافی هونەرمەند نەسووتێت، بۆ ئەوەی بتوانم كاری پرۆفیشناڵ پێشكەش بكەم، ستۆدیۆیەكی سادەیە و ئەگەر هەندێكی كاری خۆشمی تێدا بكەم، بەڵام ناتوانم هەموو كارێكی تێدا بكەم .

*ئایا پێشێل كردنی مافی هونەرمەند تەنیا كۆپی كردنە ؟
- نەخێر تەنیا كۆپی كردن نییە، رادیۆ و تەلەفزیۆنەكانیش كە بەرهەمە هونەرییەكان بڵاو دەكەنەوە، مافی هونەرمەندان بپارێزن، پاراستنی پێویستی بە بڕیارێكە لەلایەن پەرلەمانەوە دەربچێت. بەداخەوە پەرلەمانی كوردستان زوو بڕیاری فرەژنی دەردەكات، بەڵام بۆپاراستنی فەرهەنگی كوردی هیچ بڕیارێك دەرناكات، ئەوە دووەم جارە ئەو پەیامە بۆ پەرلەمان دەنێرم كە بە زووترین كات دانیشتنێكی تایبەت بۆ ئەو یاسایە تەرخان بكەن كە داڕێژراوە و پێشكەش كراوە.هیوادارم مافی هونەرمەند بپارێزرێت ئەویش لەڕێگای چوارچێوەیەكی یاسایی لەلایەن پەرلەمانەوە، بەڵام نزیكەی چوار ساڵە ئەو یاسایەیان لایە و فەرامۆشیان كردووە، هیوادارم پەرلەمان بیر لە پاراستنی فەرهەنگی نەتەوەی كورد بكاتەوە.

* جگە لە كۆپی كردن بوونی لایەنێك بۆ بڵاوكردنەوەی ئەلبوومی هونەرمەندان تاچەند گرنگە؟
-لەڕاستێدا زۆر كۆمپانیا هەن سپۆنسەرن ئەوە كارێكی زۆر باشە، بەرهەمی نوێم لەگەڵ كامكاراندا ئاسیاسێڵ سپۆنسەری سەرەكیەتی و هەوڵیداوە بەبێ هیچ بەرامبەرێك پشتگیری بەرهەمەكە بكات و سەنتەری (ئارۆ) بڵاوی دەكاتەوە. بۆ ئەمانە گرێبەستی نووسراو هەیە لەنێوانماندا. هیوادارم لەمەودوا بەو سیستەمە تێپەڕێت و كارەكان بچنە پێشەوە و هونەرمەند پێویستی بە هیچ كەس و لایەنێك نەبێت بچێت داوای یارمەتی بكات. ئێستا كۆمپانیای كوردی هەیە پشتگیری هونەرمەندان دەكەن بە بەرهەمەكەی منیشەوە، هەروەها گۆرانییەكی نوێشم تۆمار كرد لە پۆڵونیا كە لە شیعری عەبدوڵڵا پەشێوە و مۆسیقا و دابەشكردنەكەی هی ڕەنج شەمسە، ئەو گۆرانییە بە سپۆنسەری گرووپی قەیوان بوو، جێگای خۆیەتی من دەستخۆشییان لێبكەم و ناویان بهێنم لەهەموو دەزگا ڕاگەیاندنەكاندا كە ببێتە هۆی بەرەو پێشبردنی فەرهەنگی كوردی و كۆمپانیاكانیش چاو لەوان بكەن و یارمەتی هونەرمەندانی تر بدەن.

*لەكەركوك لەدایك بوویت و لەسلێمانی گەورە بوویت، ئەو دوو شارە چ جێگایەكیان هەیە لەناو دڵی تۆدا؟
- من لە شاری كەركوك لە تەپەی مەلا عەبدوڵڵا لە دایك بووم، باوكم خەڵكی شارباژێرە، قوتابخانەی سەرەتایی و ناوەندی و دواناوەندی و پەیمانگای هونەرە جوانەكانم لەسلێمانی تەواو كردووە و دایكم لێرە لە سلێمانی دەژی . كەركوك و سلێمانی بۆ من خۆشەویست و دایكن، شارباژێڕیش بەهەمان شێوە، خۆم بە كوڕی هەموو كوردستان دەزانم، هەر بەش و شارێك بێت، هەولێر هەر خۆشەویستە، دهۆك و سابڵاخ و دیاربەكر و قامیشلۆ هەمووی وڵاتی منە و منیش كوڕی ئەم وڵاتەم.


*دەكرێت هەندێ باسی بەرهەمی داهاتووت بكەیت؟
- ئەم بەرهەمە پێكهاتووە لە 8 تراك و بەرهەمەكەش بە ناوی (وەفایی)ە ئەم ناوەش دوای راوێژ كردن لەگەڵ هەندێك هاوڕێی خۆشەویستم بەتایبەتی كاك یاسین قادر بەرزنجی هات، وتی حەز دەكەم ئەم ناوەی لێ بنێن، چونكە شیعری (وەفایی)م لەم ئەلبوومەدا وتووە، هەموو ئاوازەكان هی خۆمە تەنیا یەكیان هی فۆلكلۆری ناوچەی هەورامانە، مامۆستا هۆشەنگ كامكار دابەشكردنی مۆسیقای سێ گۆرانی كردووە و ئەرسەلان و ئەردەوان كامكار هەریەكیان دابەشكردنی مۆسیقای دوو گۆرانی و كاك ئەردەشیر یەك گۆرانی دابەشكردووە، بەشێوەی ئۆركێسترا كارەكانیان تێكەڵ بە ئامێرەكانی خۆیان كردووە، بەرهەمەكەش بە سپۆنسەری كۆمپانیا ئاسیا سێڵە و بنكەی (ئارۆ) ئەركی بڵاوكردنەوەی لە ئەستۆ گرتووە.

* بەرهەمی پێشووت زۆر سەركەوتوو بوو، چیت كردووە تاكو سیدی (وەفایی) لەئاستی بەرهەمی پێشووتر بەرزتر بێت؟
-ئەوەی من بیستوومە خەڵك و جەماوەر وا پێناسەی من دەكەن كە لە كارەكانمدا بەرهەم لەدوای بەرهەم باشتر دەبن، منیش هەوڵ دەدەم پێناسە و بۆچوونی ئەوان پەسند بكەم. هونەرمەندیش كاتێك جەماوەری زیاتر دەبێت وەك شەرمێك بەرامبەر جەماوەر و كارەكانی رۆژ دوای رۆژ كاری سەختتر دەبێت. كاری ساڵی پێشوو بەو شێوازە هارمۆنییەی كە كامكاران كردبوویان، ئەمساڵ داوام لێكردن كارەكەمان زیاتر سەمفۆنیك و كلاسیك بێت، ئیتر دەزانم كاری داهاتووم گرانتر دەبێت مرۆڤ نازانێت چیتر بكات، هیوادارم تا بتوانم كاری باش بكەم، ئەگەر هونەرمەند بە پەرۆشی كارەكەی بێت ئەوا رۆژ دوای رۆژ كارەكەی سەختتر دەبێت.

*پەیامی تۆ بۆ ئێمە زۆر گرنگە، چ پەیامێكت هەیە؟
-پەیامی من ئەوەیە دەبێت ڕاگەیاندنی كوردی بەخۆیدا بچێتەوە، هیوادارم ڕاگەیاندنی كوردی بەتایبەتی تەلەفزیۆنەكان خاوەنی كەسایەتی خۆیان بن نەك كە سەیری بكەین هەست بكەین سەیری كەناڵێكی توركی یان عەرەبی دەكەین. پێویستە كورد داهێنانی خۆی هەبێت، من ناڵێم كاریگەری نییە، بەڵام با راگەیاندنی كوردی هەوڵ بدات قوڵ ببێتەوە بەناو كەسایەتی خۆیدا و بتوانێت راگەیاندنێكی كوردییانەی رەسەن پێشكەش بكات، تەلەفزیۆنەكان كار و گۆرانی خراپ بڵاو دەكەنەوە، ئەوەندەی كارێكی جوان بڵاو دەكەنەوە پەنجا كاری خراپ بڵاو دەكەنەوە. تۆ نابینی لەتەلەفزیۆنێكی جیهانی هەموو هونەرمەندێك رێگای پێبدرێت كاری خۆی نمایش بكات، لای ئێمە هەموو كەسێك دەتوانێت بەماوەیەكی زۆر كورت ببێتە گۆرانیبێژ، تەلەفزیۆنی كوردی ڕیكلامی بۆ دەكات و بەرزی دەكاتەوە، بەڵام ئەمە بەزیانی هونەرمەندەكە دەشكێتەوە، سەری لێ دەشێوێنێت، ئەمەش لە ئەنجامی نەزانینە، زۆربەی تەلەفزیۆنەكان كەسانی پسپۆڕ و شارەزا كاری تێدا ناكەن، هەندێ تەلەفزیۆن تەنیا سەیری وێنەی كلیپەكە دەكات بە بێ ئەوەی بایەخ بە تێكست و ئاواز بدات. ئەمەش زیانێكی گەورە لەمۆسیقای كوردی دەدات، ئێمە نەبووینەتە دەوڵەت، حیزبە كوردستانییەكان بە هەموو جیاوازییەكانیانەوە هەنگاوی بۆ دەنێن، هونەرمەندان و شاعیران و هەموو تاكێكی ئەم كۆمەڵگایە خەون بەوە دەبینین ببین بە دەوڵەت. بوون بە دەوڵەت ئەوەیە تۆ فەرهەنگێكی وات هەبێت پێناسەی میللەتەكەت بكات و بڵێی ئەمەش ناسنامەی میللەتەكەمە، ئەمەش تەنیا بە سیاسەت ناكرێت. سینەماو گۆرانی كوردی دەتوانێت كاریگەری زۆری هەبێت لەناسینی ئێمە بەدنیای دەرەوە. لەم دواییە دەبینم لەڕێگای حكومەت و وەزارەتی ڕۆشنبیری و سەنتەرەكانەوە كەسانی پسپۆڕ گرووپ گرووپ دەچنە دەرەوە، گرووپی نالی چوونە ئۆكرانیا، گرووپی ژێدار و كۆراڵی كچانی سلێمانی چوونە نەمسا، كە ئەوە دەبینم بڕوا بكەن لە خۆشیان نازانم چیبكەم، هەست دەكەم خەریكە دەبینە دەوڵەت. فەرهەنگ كاریگەرییەكی زۆری هەیە، پەیامی من بۆ حزبە كوردستانیەكان و بۆ دەوڵەمەند و بازرگانان و كۆمپانیا گەورەكان ئەوەیە بە هەموو هێزێكیانەوە یارمەتی هونەرمەندان بدەن كە لە كوردستانەوە بچن هونەری خۆیان پیشانی میللەتانی دنیا بدەن و بڵێن ئەم هونەرەمان هەیە و ئەمە فەرهەنگمانە.

Top