گرنگی و سووده‌کانی ماچ له په‌یوه‌ندی نێوان هاوسه‌راندا
له‌ماچدا داخوازى قوڵى تیادایه كه ده‌ربڕینى ئه‌وانه ووته‌و، واژه و، ووشه‌یه.
نوسه‌رى په‌رتوكى ” عیشقو په‌یوه‌ندى سێكسى” ، دكتۆر جان فه‌رى، باوه‌ڕى وایه ماچ كردن هونه‌ره‌و نیشانده‌رى جۆریك ده‌ربڕینى تاكىو كه‌سیه له‌شه‌یدایىو سۆز.
ماچ زه‌مانیك داده‌هێنرێت كه هاوسه‌ران بۆیه‌كه‌مینجار له‌یه‌كه‌وه نزیك ده‌بن، له‌به‌ر ئه‌وه به‌ته‌واوه‌تى سروشتیه كه هه‌ردووكیان كه‌مێك په‌شۆكانو توڕه‌بوون ڕوویان تێبكات.
هه‌روه‌ها له‌سه‌رچاوه‌یه‌كى دیكه‌دا به‌ناوى” كتێبى ماچه‌كان” به‌م شێوه‌یه نوسراوه، كارێكى به‌ته‌واوه‌تى دوو لایه‌نییه، هه‌تاوه‌كو نه‌به‌خشیت، ناتوانین وه‌ریبگریت، به‌پێچه‌وانه‌وه.
له‌په‌رتوكێكى تردا به‌م شێوازه نوسراوه، كاتێك هه‌ست ده‌كه‌یت كه ئاره‌زووت هه‌یه، تاوه‌كو هاوسه‌رت ماچ بكه‌یت، ئه‌و كاره ئه‌نجام بده، پێویست ناكات ده‌بێت سه‌بر بكه‌یت، تاوه‌كو ئه‌و باشتر بناسیت، ئه‌و ماچ بكه، به‌تێپه‌ڕبوونى كات ده‌توانیت ئه‌وباشتر بناسیت، یه‌كیك له‌فاكته‌ره‌كانى كه جوانى ماچ چه‌ند به‌رامبه‌ر ده‌كات، ئه‌وه‌یه له‌ته‌واوى زمانو ڕێبازه دینیه‌كان شایسته‌ى درك كردنه.
پرۆفیسۆر وان بیرنت سه‌رۆكى به‌شى مرۆڤناسى له‌زانكۆى ته‌كزاز پێى وایه كه یه‌كه‌مین ماچى عاشقانه ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ( 1500) ساڵَ پێش میلادى مه‌سیح له‌هیندستان، له‌پێش ئه‌وزه‌مانه‌وه هیچ به‌ڵگه‌یه‌كى دیكه نیشانه‌ى بوونى ماچى عاشقانه وجودى نییه. ته‌واوى ئه‌م ده‌رئه‌نجامه له‌ڕووى تاته‌قوڕ، وێنه‌ى سه‌ر دیواره‌كانى ئه‌شكه‌وته‌كان، یان له‌سه‌ر پێستى ئاژه‌ڵه‌كان به‌ده‌ست هاتووه.
بیرنت باوه‌ڕى وایه كه په‌یوه‌ندى نزیكو گوشارى لوته‌كان له‌یه‌كترى له‌هه‌مان ( 1500) ساڵ پێش میلادى مه‌سیح بره‌وى هه‌بووه.
به‌لاَم ماچێك كه ئه‌مڕۆ به‌م شێوه‌یه بره‌وى په‌یدا كردووه، بۆیه‌كه‌مینجار له‌نێوان ڕۆمیه‌كاندا ناوبانگى ده‌ركردووه، ڕۆمه‌كان له‌كاتى سه‌لام كردن یه‌كتریان ماچ ده‌كرد، ئه‌نگوستیله‌و هه‌ڵقه‌ى كه له‌ده‌ستى پێشه‌وایانی خزمیان بووه، ماچیان ده‌كردو، هه‌روه‌ها په‌یكه‌رى خواوه‌نده‌كانى خۆیانیان ماچیان ده‌كرد، ئه‌م كارانه‌یا جىَ به‌جىَ ده‌كرد، هه‌ستى ڕێزى خۆیان بۆبه‌رامبه‌ره‌كه‌یان به‌ماچكردن ده‌گواسته‌وه.
ڕۆمه‌كان به‌خێراى تێگه‌یشتن كه ماچ له‌دۆخى جیاوازدا ده‌توانێت واتاگه‌لێكى هه‌بێت، له‌به‌ر ئه‌م هۆكاره بۆهه‌موو جۆره‌كان ناوگه‌لێكى جیاوازیان هه‌ڵبژارد. بۆنموونه”( اسكیولیم، ماچى هاوڕێیانه. باسیولیم، هه‌ستى عیشو سۆز. سویولیم، ماچى قول كه له‌م سه‌رده‌مه‌دا به( (French kissناوبانگى ده‌ركردووه.
له‌پاش ئه‌وه كه ئه‌دیانى جیاواز ده‌ستیان كرد به‌حه‌رامكردنى ماچكردن، هه‌روه‌ها به‌ناونیشانى گوناهێكى نه‌به‌خشراو بلاَویان كرده‌وه، به‌لاَم به‌هه‌رحاڵ هێزى ماچ فره‌تربوو، وه به‌هه‌مانهێزى خۆى بره‌وى داو مایه‌وه.
ئه‌گه‌ر بمانه‌وێت ئه‌م دیارده‌یه له‌دیدگاى زانستیه‌وه ڕیشه‌ى بدۆزینه‌وه، ده‌توانین بڵێن” ماچكردن به‌شێوه‌یه‌كى سروشتى ده‌بیته هۆكارێك تاوه‌كو هۆڕمۆنى ( ئه‌كسی توسین) زیاتر دزه‌بكات بۆمێشك، ئه‌م هۆڕمۆنه ده‌بێته میكانیزمێك له‌كاتى ماچكردن هه‌ستى باش بوونو ئاسووده‌یمان پىَ بگات، زانایان باوه‌ڕیان وایه كه ماهیه‌تى وجودى مرۆڤ به‌شێوه‌یه‌كه له‌كاتى ئه‌زموون كردنى ماچدا به‌شێوازێكه چاوه‌ڕێى ماچى دواتر ده‌كه‌ین. زه‌مانیك له‌دۆخى ماچكردن قه‌رار ده‌گرن گلاندى ناو ده‌مو دیواره‌ى لێوه‌كان ماده‌ى كیمیایى دزه ده‌كات، هه‌ر ئه‌م ماده‌یه ده‌بێته هۆكاریك بۆئاره‌زووى تاك له‌به‌رده‌وام بوونى ماچكردن.
له‌توێژینه‌وه‌یه‌كدا كه له‌ساڵى(1997) له‌زانكۆى پرینستون ئه‌نجام دراوه، توێژه‌ران به‌م ده‌رئه‌نجامه گه‌یشتوون كه مێشكى مرۆڤ خانه‌ى ده‌مارى هه‌یه، تاك ده‌توانێت له‌تاریكیدا لێوى مه‌عشوقه‌كه‌ى بدۆزێته‌وه، تێڕامانى ناوێت كه زۆرێك له‌هاوسه‌ران له‌ماچكردنى یه‌كترى له‌جێگه‌ى تاریكو كه‌م نوردا چێژى زیاتر ده‌چه‌شن.
پزیشكانو پزیشكانى ده‌روونى ئه‌ڵمانیا له‌ئه‌نجامى گه‌ڕانى لێكۆڵینه‌وه‌ى به‌ربلاَوى خۆیان له‌م باره‌یه‌وه به‌م ده‌رئه‌نجامه گه‌یشتن، هه‌ركه‌سێك هه‌مووڕۆژێك پێش به‌جىَ هێشتنى ماڵ، هاوسه‌رى خۆى ماچ بكات كه‌متر دووچارى نه‌خۆشى ده‌بێت.
هه‌روه‌ها كه‌سانێك له‌پاش ماچكردن ماڵه‌وه به‌جىَ ده‌هێڵن پێده‌چێت كه‌متر پێشهاتیان لىَ بقه‌ومێت. (20_ 30) له‌سه‌دا به‌به‌راورد له‌كه‌سانى تر داهاتیان زیاتره‌و پێنج ساڵ زیاتر له‌هاوته‌مه‌نه‌كانى خۆیان ته‌مه‌نیان درێژده‌بێت. ( دكتۆر ئارتو سازبو) یه‌كێك بوو له‌وكه‌سانه‌ى كه له‌م لێكۆڵینه‌وه‌یه‌دا ڕۆڵێكى چالاكو ئه‌كتیڤى هه‌بوو، باوه‌ڕى وایه یه‌كێك له‌هۆكاره بنه‌ڕه‌تیه‌كانى سه‌ركه‌وتنى ژماره‌یه‌كى زۆرى خه‌ڵك ئه‌وه‌یه ڕۆژى خۆیان به‌ڕێڕه‌وێكى پۆزه‌تیڤ ده‌ستپێده‌كه‌ن، چى شتێك ده‌توانێت وه‌ك ماچ له‌مرۆڤدا ڕێڕه‌وێكى ئیجابى دابهێنێت.
له‌به‌ر ئه‌وه ئه‌گه‌ر ده‌تانه‌وێت خۆشحاڵ ، ساغو سه‌لامه‌ت و سه‌ركه‌وتوو، ته‌مه‌نێكى درێژترتان هه‌بێت، كه‌سێك كه خۆشتان ده‌وێت پێش ئه‌وه‌ى كه ماڵه‌وه به‌جێبهێڵنو به‌ره‌و گوزه‌رى كارتان به‌ڕێبكه‌ون ماچى بكه‌ن.
پاشكۆى تر.
پارێزگارى له‌ددانو پێش گرتن له‌داڕزاندنى.
دكتۆر پیتر گوردن، سه‌رۆكى یه‌كێتى پزیشكان له‌به‌ریتانیا، ڕوونى كرده‌وه له‌پاش نان خواردن، ده‌م پڕ ده‌بێت له‌ماده‌ى شیرینى، لیكى ده‌م حاڵه‌تێكى ترشى وه‌رده‌گرێت، ئه‌م حاڵه‌ته ده‌بێته هۆى له‌كه‌ى پیسىو چڵك له‌سه‌ر ددانه‌كان. ماچكردن ڕه‌وتێكى پاككردنه‌وه‌ى سروشتیه كه بۆساغبوونى ددانه‌كان هاریكارى ده‌كات، هه‌روه‌ها ده‌بێته هۆى زیادكردنى لیكى ناو ده‌مو له‌كه‌ى پیسى ناو ده‌م تا ڕاده‌یه‌ك كه‌م ده‌كات. خۆم ئه‌م پرسیاره‌م له پزیشكێكى ددان كرد، ئه‌و له‌سه‌ره‌تادا كه‌مێك شه‌رم دایگرت، به‌لاَم له‌ده‌رئه‌نجامدا ڕاستى قسه‌كه‌ى منى په‌سه‌ند كرد.
له‌ناوبردنى سترێس.
ماچێكى عاشقانه، باشترین ڕێگه‌یه بۆحه‌وانه‌وه‌و له‌به‌ین بردنى سترێس. مایكل كى مكناب، ڕاوێژكارى ده‌رونى باوه‌ڕى وایه، زه‌مانێك كه لێوه‌كان له‌حاڵه‌تى ماچكردن قه‌رار وه‌رده‌گرێت، ده‌م وه‌كو زه‌رده‌خه‌نه ده‌وه‌ستێت، له‌وكاته‌دایه كه جوڵه‌و هه‌ستى جه‌سته‌ى مرۆڤ پێكه‌وه په‌یوه‌ندى نزیك ده‌به‌ستن، نامومكینه كه‌سێك زه‌رده‌خه‌نه بكاتو سترێسى هه‌بێت، له‌هه‌مانكاتدا پێویسته ئاگامان له‌م خاڵه‌بێت، نه‌فه‌سكێشان له‌كاتى ماچكردندا قوڵتر ده‌بێت، ماسولكه‌كانى چاو شلو له‌ئاسوده‌ترین دۆخدا ده‌وه‌ستن، ئه‌م داخوازیه باشترین ته‌كنیكه بۆبێئاگابوون له‌دونیایى پڕ ژاوه‌ژاوى ده‌ره‌وه‌و باشترین ڕێگه‌یه بۆپشودان.
كه‌مكردنه‌وه‌ى كێش.
چه‌ند ماوه ده‌توانى ئه‌م كاره ئه‌نجام بده‌یت؟ بۆئه‌وه‌ى ته‌نها نیوكیلۆ كێش كه‌م بكه‌یت پێویسته ( 3000) كالۆرى (یه‌كه‌ى گه‌رمى، خواردن) بسوتێنیت، واته ده‌وروبه‌رى ( 30000) چركه یان هه‌مان ( 500) كاتژمێر، ماچێكى قوڵى درێژ به‌توندى وزه‌ى ژیان له‌جه‌سته‌دا زیاد ده‌كاتو ده‌بێته هۆكاریك، تاوه‌كو ماده‌ى شه‌كرى زیاتر له‌جه‌سته‌دا بسوتێنرێت. ئه‌ندازه‌ى كالۆرى به‌كارهاتوو به‌توندى په‌یوه‌ندى هه‌یه به‌ماچه‌وه، ده‌توانین بڵێن” له‌هه‌ر( 10 ) چركه‌دا ( 10) كالۆرى سه‌رف ده‌بێت.
دواكه‌وتنى ڕه‌وتى پیرى.
ماچ یه‌كێكه له‌گرنگترین هۆكاره‌كانى دره‌نگ پیربوون، له‌به‌ر ئه‌وه ماچكردن ده‌بێته هۆكارى هاریكارى، تاوه‌كو هێزى ماسولكه‌كانى شه‌ویلكه‌و چه‌ناكه به‌سه‌لامه‌تى بمێنێته‌وه، هه‌روه‌ها له‌به‌ر ئه‌م هۆكاره چرچىو لۆچیش كه‌م ده‌كات.
ده‌بێته هۆى جه‌سته‌یه‌كى ڕێكو پێكو هاوسه‌نگ.
بیانویه‌كى باشمان بۆ وه‌رزش نه‌كردن دا به‌ده‌ستانه‌وه! له‌كاتى ماچ كردن، دڵ خێراتر لىَ ده‌داتو لێدانى زیاد ده‌كات، له‌هه‌مانكاتدا ( ئه‌درنالین) ى زۆرتر سه‌ربه‌ست ده‌بێتو خوێن به‌خێرایه‌كى زیاتر بۆته‌واوى خاڵه‌كانى جه‌سته ده‌ڕوات، له‌به‌ر ئه‌وه ده‌توانین بڵێین” ماچكردن له‌ڕسته‌ى باشترین ڕاهێنانى دڵ_ نه‌خۆشى ڕه‌گی)یه.
هۆكارێكه بۆئه‌وه‌ى كارى خۆت له‌گه‌ڵ كه‌سى به‌رامبه‌ردا به‌بارێكدا بخه‌یت.
له‌كاتى ماچدا ده‌توانى نیازگه‌لى سێكسى هاوسه‌رتان هه‌ڵبسه‌نگێنیتو بیبینیت كه ئاره‌زووى به‌رده‌وام بوونى په‌یوه‌ندى هه‌یه یاخود نه‌خێر. ده‌روونناسان له‌وباوه‌ڕه‌دان یه‌كه‌مین ماچ ئه‌م كاره‌تان بۆفه‌راهه‌م ده‌هێنێت، تاوه‌كو بزانیت به‌رامبه‌ره‌كه‌ت په‌رچه‌كردارى هه‌یه‌و حه‌زى پێیه‌تى، هه‌روه‌ها وا دێته پێشچاو “بۆن” كاریگه‌رى له‌بیرمانه‌وه له‌ده‌روونى ناخودئاگا له‌مرۆڤدا جێده‌هێڵێت، له‌به‌ر ئه‌وه له‌گه‌ڵ ئه‌زموونى یه‌كه‌مین ماچدا ده‌توانن ده‌ستنیشانى بكه‌ن كه كه‌سى به‌رامبه‌ر هه‌ماهه‌نگى هه‌یه یان نه‌خێر، ئه‌گه‌ر به‌وشێوه‌یه نه‌بوو، له‌ده‌ستپێكدا ده‌توانن په‌یوه‌ندیه‌كه له‌گه‌ڵیدا ببچڕێن.
زیادبوونى باوه‌ڕ به‌خۆبوون.
هه‌ڵبه‌ته له‌سه‌ره‌تادا دڵنیا بن له‌ڕێكىو سه‌لامه‌تى ددانه‌كانتان، چونكه زه‌ره‌ر به‌ددانى خۆتانو كه‌سى به‌رامبه‌ریش ده‌گه‌یه‌نێت. به‌هه‌رحاڵ ماچێكى عاشقانه ده‌تونێنێت هه‌ستێكى ئه‌رێنى له‌ئێوه‌دا دابهێنێت، ده‌توانیت به‌شێوه‌یه‌كى تیۆرى ئه‌م بابه‌ته به‌م شێوه‌یه شرۆڤه بكه‌یت، له‌كاتى ماچكردندا خۆشحاڵى، كاتێكیش كه خۆشحاڵ بیت هه‌ستى پۆزه‌تیڤ ده‌رباره‌ى خۆتان په‌یدا ده‌كه‌ن. ئه‌م كاره ده‌بێته هۆى به‌رزبوونه‌وه‌ى باوه‌ڕو متمانه به‌خود، هه‌روه‌ها گه‌شه‌سه‌ندنى به‌رزه‌خۆى( عزت نفس) له‌ده‌رووندا.
