ساڵح ئەكرەم بەڕێوەبەری ناحیەی بالیسان بۆ (گـوڵان): كێشەی ئێمە سێ ئیدارییە نەك دوو ئیدارەیی

بالیسان لە ساڵی (1999) بۆتە ناحیەو (15) گوند لەخۆ دەگرێت، ژمارەی دانیشتووانەكەی ئێستاكە زیاتر لە 5500 كەس دەبێت، ناو سەنتەری ناحیەكە(250)ماڵەو نزیكەی(2250) كەسی تێدا نیشتەجێیە. سنووری ناحیەكە بەدۆڵی بالیسان ناسراوەو لە چوار ڕیانی كۆمەڵگەی شكارتە دەست پێدەكات تاوەكو دەگاتە دۆڵی ئالانە، ناوچەیەكی سروشتی دڵڕفێن و جوان و فێنكە، خەڵكی سنووری بالیسان بە گشتی بەكاری كشتوكاڵی و باخداری و مەڕدارییەوە خەریكن. دۆڵی بالیسان وەكو زۆربەی ناوچەو سنوورەكانی تری كوردستان لانەی شۆڕشەكانی ڕزگاریخوازی گەلی كوردستان بوو، هەر بۆیە زۆرجاران لەلایەن رژێمی بەعس و حكومەتی عێراقییەوە بەر تۆپ و بۆردومانی فڕۆكە كەوتوون..
لە 16/4/1987بە چەندین هەلیكۆپتەری جەنگییەوە كیمیاباران كراوەو خەڵكێكی زۆر شەهیدو برینداربوون و لە پاش ئەو ماوەیەش ساڵانە بەهۆی بەركەوتنی كیمیایی و برینداربوونەوە چەندین كەسی تر شەهیدبوون، ئێستا زیاتر لە(220) شەهیدی كیمیاباران و(700) كەسی بەركەوتووی برینداری هەیە،دۆڵی بالیسان بە گشتی پاش كیمیاباران خەڵكەكەی كۆچیانكردووەو لە شوێنی تردا نیشتەجێبوون، لەدوای راپەڕینەوە بەرە بەرە خەڵكەكە چۆتەوە سەر زێدی خۆی و گوندەكانیان ئاوەدانكردۆتەوە، بەڵام بەهۆی چەندین بارودۆخ و نەبوونی ئیمكانیاتەوە ئەو دەڤەرە لە زۆر خزمەتگوزاری بێبەش بوون، لەپاش ئەوەی كە بالیسان دەكرێتە ناحیە دووبارە بەپێی پێویست كاروپرۆژەی بۆ نەكراوە، لەسەردانێكماندا بۆ ناحیەی بالیسان و سنوورەكەی ژمارەیەك هاووڵاتیمان لەسەر چۆنیەتی و ئاستی پرۆژە خزمەتگوزارییەكان دواند، بە گشتی گلەیی و گازاندەیان لە بارەی كەمی ئاوی خواردنەوەو خراپی كۆڵان و شەقامەكانی ناو سەنتەری ناحیەو خراپی فڕێدان و كۆكردنەوەی زبڵوخاشاك هەبوو، ئەم گلەیی و گازاندانەو چەند پرسیارێكی ترمان ئاڕاستەی (ساڵح ئەكرەم) بەڕێوەبەری ناحیەی بالیسان كرد..
* بەتانكەر ئاوی خواردنەوە بەسەر سەنتەری ناحیەكەدا دابەش دەكرێت..

* تەنیا (5-6) كرێكار بە كەرەستەی زۆر سەرەتاییەوە ناحیەكە پاك و خاوێن دەكەنەوە

* ئاوەڕۆی گەڕەكە كۆنەكان لەگەڵ ئاوی خواردنەوە تێكەڵاو دەبێت

* خەڵك بە ستوونی دارو وایەر كارەبایان بۆ ماڵەكانیان ڕاكێشاوە

• كتێبخانەی گشتی بالیسان زیاتر لە شەش هەزار پەرتووك لە خۆ دەگرێت، كەچی بینایەی نییە..
بەردی بناغەی (150) خانوو بۆ شەهیدانی كیمیابارانی دۆڵی بالیسان دانراوە
سەبارەت بەوەی لەلایەن حكومەتی هەرێمی كوردستانەوە چی بۆ شەهیدان و بریندارانی كیمیابارانی دۆڵی بالیسان كراوە، بەڕێوەبەری ناحیەی بالیسان وتی: لە ساڵی 1992 – 1993 لەگەڵ دەستبەكاربوونی حكومەتی هەرێمی كوردستان مووچە بۆ شەهیدانی كیمیابارانەكە بڕایەوە، وەكو شەهیدی سەنگەر هەژماركراون، بریندارەكانیش بە وەجبە بەپێی كاریگەری زەبری كیمیاییەكە بۆ چارەسەركردن ڕەوانەی كۆماری ئیسلامی ئێران و دەرەوەی وڵات كراون.
هەروەها لە 2002 ژمارەیەك لەم بریندارانەمان بۆ چارەسەركردن ڕەوانەی ئێران كردووە، لەلایەكی ترەوە ئەو تیم و پزیشكە بیانییانەی هاتوونەتە كوردستان سەردانی بەركەوتووان و بریندارانی كیمیابارانی دۆڵی بالیسانیان كردووەو پشكنینان بۆ ئەنجامداون.
لە 16/4/2011 بەردی بناغەی (150) خانوو بۆ شەهیدەكان دانراوە، بۆیە (150) خانووە، چونكە خێزان هەیە( 10تا 20) كەسی شەهید بووەو یەك وارسی هەیەو خێزانیش هەیە كەسی نەماوە، جگە لەمانە لە دەروازەی ناحیەكە مەزارگەیەك بۆ شەهیدەكان دروستكراوە، لە نزیك مەزارگەكەش پاشماوەی كیمیابارانەكە وەكو موشەك و گولەتۆپ و شتی تر لەسەر یەكتر كۆكراونەتەوە، بۆ ئەوەی خەڵك و ئەو كەسانەی سەردانی مەزارگەی شەهیدانی دۆڵی بالیسان دەكەن بە چاوی خۆیان ئەو واقیعە تاڵە ببینن و بزانن كە بەم چەكە كۆكوژ و كیمیاویانە هێڕش بۆ سەر سنوورەكە و خەڵكی كورد كراوە.
چەندین پڕۆژەی تری ڕێگاوبانمان
لە دەڤەرەكە پێویستە
یەكێك لەو كەموكوڕییانەی پێویستی بەچارەسەركردن هەیە خراپی ڕێگاوبانەكانە، بەرادەیەك هاووڵاتیانیش گلەییان زۆرە كە رێگاوبانەكانیان و شەقامی سەرەكی هاتنە ناو ناحیەكە زۆر خراپە، تەنانەت ئەو ڕێگایەی بۆ بالیسانی كۆن پێش چەند ساڵێك دروستكراوە لەچەندین لاوە تێكچووە، لەمبارەیەوە ساڵح ئەكرەم بەڕێوەبەری ناحیەی بالیسان وتی: لە پێش ڕاپەڕین گرنگی بە ڕێگاوبانی ئەم سنوورە نەدراوە، بەڵام لە دوای ئەوەی بالیسان كرا بە ناحیە وەكو پڕۆژەیەكی سەرەتای رێگاوبانەكان و شەقامەكان چەوڕێژ كران، ئێستاكە رێگا سەرەكییەكانی دەچێتە گوندەكان زۆربەیان قیرتاوكراون، بۆ نموونە گوندی خەتێ جگە لەوەی شەقامە سەرەكییەكەی قیرتاوە بەشی زۆری ناو كۆڵانی گەڕەكەكانیش كۆنكرێت كراون، سەبارەت بەو رێگایەی كە درێژییەكەی كیلۆمەترێكەو دێتە ناو ناحیەی بالیسان دەمانتوانی ساڵی رابردوو بە باشترین شێوە دروستی بكەین، بەڵام دوامانخست بۆ بەرنامەی ئەمساڵ یا ساڵانی تر تاوەكو بكرێتە دوو ساید، بۆئەوەی سیمایەكی جوانتر و شیاوتر بداتە شارۆچكەكە، هەر لەتەنیشتی شەقامەكەوە نزیكەی (12-15) مەتر بەجێماوە تاوەكو دوو سایدەكەی بە جوانترین شێوە لەسەر ئەنجام بدرێت، بۆ ناو سەنتەری ناحیەكەش بەشێك لە شەقام و كۆڵانەكان قیرتاو كراون و بەرنامەش بۆ كۆڵان و گەڕەكەكانی تریش لە پلاندایە، لەلایەكی ترەوە چەندین گوندیش لە سنوورەكە ماون كە ڕێگا سەرەكیەكانیان و ناو گەڕەكەكان قیرتاو و كۆنكرێت نەكراون.
كەمی مامۆستای پسپۆڕ
كێشەی سەرەكی بواری پەروەردەیە
سەبارەت بەوەی كە قوتابخانە لە هەموو گوندەكانی سنوورەكە هەیە و كێشە و گرفتی بواری پەروەردە لە چ ئاستێكە بەڕێوەبەری ناحیەی بالیسان وتی: ئەم سنوورە لەسەرەتادا چوار قوتابخانەی هەبوو، گەرچی ئێستاكە هەموو گوندەكان قوتابخانەی هەیە، قوتابخانەكان لە قۆناغی یەكەم تا شەشەمی بنەڕەتی دەوامێكەو لە (7) ی بنەڕەتی تا(9)ی بنەڕەتی دەوامێكی دیكەیە، لە سەنتەری ناحیەشدا قوتابخانەی ئامادەیی بە هەردوو بەشی زانستی و ئەدەبی هەیە، بەڵام یەكێك لە كێشە سەرەكیەكانی بواری پەروەردەمان كەمی مامۆستای پسپۆڕە بۆ هەندێ لە وانەكان.
نەخۆشخانەی بالیسان پزیشكی ئافرەت و پسپۆڕو ددانی نییە
سەبارەت بە بواری تەندروستی لە ناحیەكە نەخۆشخانەیەكی (30) قەرەوێڵەیی هەیە، هەروەها (5) بنكەی تەندروستیش لەسنوورەكە هەیە، بەڵام پزیشكی ئافرەت و نەشتەرگەری و پسپۆڕی تێدا نییە، بەڕێوەبەری ناحیەی بالیسانیش ئەمەی پشتڕاست كردەوەو پێی ڕاگەیاندین كە لە بنكەكاندا تەنیا یاریدەدەرێكی پزیشكی یا برینپێچێكی لێیەو لە نەخۆشخانەكەش تەنیا پزیشكی موقیم هەیە كە ماوەی كاركردنەكەشی تەواو دەبێت دەگوازرێتەوە.
سەنتەری ناحیە سوود لە سێ سەرچاوەی ئاو وەردەگرێت
سەبارەت بە ئاوی خواردنەوەو خراپی تۆڕی ئاوی خواردنەوەی ناو ناحیەكە كە هاووڵاتیان زۆر گلەییان هەیە و دەڵێن سێ جار تۆڕی دابەشكردنی ئاوی خواردنەوە پرۆژەی بۆ ئەنجامدراوە و سەركەوتوو نەبووە هەر ئێستاكەش هەندێ شوێن ئاوی بۆ ناچێت، بەڕێوەبەری ناحیەی بالیسان وتی: ناحیەی بالیسان بۆ ئاوی خواردنەوە سوود لە سێ سەرچاوە دەبینێت، یەكێكیان ئاوی گەورەیە كە خەڵكێكی زۆر سوودی لێوەردەگرێت، سەرچاوەی دووەم هەندێ ماڵ هەیە كانی سەربەخۆیان هەیە، سەرچاوەی سێیەم كە زانستی نییە و مەترسی نەخۆشی لێی دەكەوێتە ئەویش بیرە ڕووپۆشەكانن كە هەندێ ماڵ بۆ خۆیان لێیانداوەو بەكاری دەهێنن.
هاوكات تۆڕی دابەشكردنی ناو گەرەكەكانی سەنتەری ناحیەكە زۆر خراپ و بێكەڵك بوون، بۆیە لە ڕێگای پرۆژەیەكدا توانیومانە ئەو تۆڕانەش بگۆڕین، هەرچەندە تا ئێستاش لەهەندێ شوێن گرفتی هەر ماوە، ئەمساڵ لە پلاندایە تۆڕی دابەشكردنی بالیسان بەگشتی چارەسەر بكەین، هەروەها ماوەی زیاتر لە ساڵێكە داوامان لە وەزارەتی شارەوانی و لایەنی پێوەندار كردووە بۆ كڕینی گازوایل و رۆن، بڕی یەك ملیۆن دینار مانگانە دابین بكەن وەڵامیان نەداینەوە، ڕۆژانە سەرۆكی شارەوانی بالیسان شەخسی بەخۆی بەدوو تانكەر ئاوی خواردنەوە بەسەر ماڵەكان دابەش دەكات، چونكە گرفتی ئاوی خواردنەوەمان هەیە. بۆ چارەسەركردنی گرفتی ئاوی خواردنەوەش بە تەواوی ئێستاكە پرۆژەیەكی ستراتیژی لە ژێر ئەنجامدانە، پرۆژەكە بریتییە لە چوار بیری ئیرتوازی كە لە ناوچەی زینەتیر لێدراوە، ئەو چوار بیرە ئاو دەنێرن بۆ وێستگەی سەرەكی توتمە، لە تووتمەشەوە بۆ چەندین شوێنی تری سنوورەكە ئاو دابەش دەكرێت بە تەواو بوونی ئەم پرۆژەیە گرفتی ئاوی خواردنەوەمان نامێنێت.
(5-6) كرێكار بە كەرستەی زۆر سەرەتایی سەنتەری ناحیە پاك دەكەنەوە
وەكو دەزانین پاككردنەوە و خۆ رزگاركردن لە سەرتاسەری هەرێمی كوردستان گرفتێكی گەورە و دیارە، لەمبارەیەوە زۆر كار و هەنگاو نراوە بۆ چارەسەركردنی، بەڵام تا ئێستاكە لە زۆربەی قەزا و ناحیەكان كێشەی زبڵوخاشاك هەرماوەو لەمبارەیەوە بەڕێوەبەری ناحیەی بالیسان وتی: یەكێك لەو كێشەو گرفتانەی لای ئێمەش هەیە پاككردنەوەو خۆ رزگاركردنە لە زبڵو خاشاك، ئەم كێشەیەش لەلای ئێمە دووبارە بۆ دوو ئیدارەیی دەگەڕێتەوە، چونكە ئەو ناحیانەی وەكو هەریر و باسرمە و هیران و مەسیف و كۆڕێ و بالیسان كە لە سنووری قەزای شەقڵاوەن، تەنیا ناحیەی بالیسان نەبێـت، دەنا هەر هەموو ناحیەكانی تر بۆ پاككردنەوەی ناو شارو گەڕەكەكانیان دراونەتە كۆمپانیای كەرتی تایبەت، بەڵام پاككردنەوەی ناحیەی بالیسان لەلایەن شارەوانی پیادە دەكرێت، بۆ ئەو مەبەستەش (5-6) كرێكار بە كەرەستەی زۆر سەرەتایی كاردەكەن و ناو ناحییەكە پاك دەكەنەوە، بۆ خۆ ڕزگاركردن لە زبڵوخاشاكەكەشی دەگوزارێتە خوارووی ناحیە بە دووری یەك كیلۆمەترو لەوێ دەسووتێنرێت و لە وەرزی باران بارینیش، باران ئەو پاشماوانە لەگەڵ خۆی ڕادەماڵێتەوە ناو ڕووبارەكە، لەبەر ئەوەی شوێنەكە خوارووی ئاوەڕۆی بارانی ناحیەكەیە، بۆ چارەسەركردنی كێشەی زبڵوخاشاك پێویستە لایەنی پێوەندار وەكو ناحیە و قەزایەكانی تر كارو مامەڵەمان لەگەڵ بكەن.
گەڕەكە كۆنەكانی بالیسان ئاوەڕۆیان زۆر خراپە لەگەڵ ئاوی خواردنەوەی تێكەڵاو دەبێت
سەبارەت بە ئاوەڕۆو گرفتەكانی بەڕێوەبەری ناحیەی بالیسان وتی: لەمبارەوە دوو كێشەمان هەیە، گەڕەكە كۆنەكە ئاوەڕۆكەی زۆر خراپە و تا ئێستا هیچ و كار و پرۆژەیەكی بۆ نەكراوە و ئاوەڕۆی ئەو ماڵانە لەگەڵ ئاوی گەڕەك تێكەڵاو دەبێت و بە هۆیەوە زۆربەی جاران خەڵكەكە تووشی نەخۆشی بوونەتەوە.
كێشەی دووەمان ئاوەڕۆی بالیسانی تازەیە كە لەم ساڵەدا ڕەزامەندی پرۆژەیەكی چەند سەد مەتری و رێگامان بۆ ئەو گەڕەكە دەرچووە، ئەو ڕێژەیەی ئێمە داوامانكردیە زۆر لەوە كەمترە، چونكە پرۆژەی ئاوەڕۆكە تەنیا(600) مەترە، ئەمەش تەنیا بەشی جۆگە سەرەكییەكە دەكات، بەمەش خەڵكەكە ڕازی نییە و داوا دەكەن رێگاكەی لەگەڵ نەبێت، بەڵكو درێژی پرۆژەی ئاوەڕۆكە زیاد بكرێت، تاوەكو سوودی ئاوەڕۆكە زیاتربێت.
زێدەڕۆیی لە ناحیەی بالیسان هەیە
یەكێك لەو دیاردانەی كە لە هەموو قەزا و ناحیەكان هەیە و بەرچاوە دیاردەی زێدەڕۆییە زۆربەی ئەم زێدەڕۆیانەش هۆكارێكن بۆ بێسەروبەركردنی گەڕەكەكان و شێوازی ئەندازەی شوێنەكان، لەمبارەوە بەڕێوەبەری ناحیەی بالیسان وتی: زێدەڕۆیی لە ناحیەی بالیسان هەیەو بە گوێرەی ژمارەی خێزان و دانیشتووانەكە ڕێژەی زێدەڕۆییەكە دیارو بەرچاوە، كە نزیكەی(50-60) خانوو دەبێت.
كارەبامان كارەساتە
سەبارەت بە بواری كارەبا و كێشە و گرفتەكانی بەڕێوەبەری ناحیەی بالیسان وتی: ئێمە دوو كێشەمان لە بواری كارەبا هەیە، یەكێكیان ئەوەیە بنكەی چاككردنەوەی كارەبا لە ناحیەی بالیسان نییە، ئەمەش كارەساتە، چونكە لە كاتی هەر پچڕان و گرفتێك هاووڵاتیان لەسەر حیسابی گیرفانی خۆیان بە كارەكە هەڵدەستن، گەرچی لە ڕووی ئیدارەییەوە سەر بە شەقڵاوەین كە داوایان لێ دەكەین هاوكاریمان بكەن، دەڵێن ئێمەكارمەندو لایەنی هونەریمان نییە تاوەكو گرفتەكانتان بۆ چارەسەر بكەین، بۆ چارەسەركردنی ئەم گرفتە لە هەردوو كابینەی(5) و(6) دا داوامان لە وەزارەتی كارەبا و حكومەت كردووە كە بنكەی چاككردنەوەی كارەبامان بۆ دابنین، گەرچی تا ئێستاكە وەڵامیان نییە، بەڵام ئیشوكاری كارەبایی ئێمە لەلایەن كارمەندێكی هونەری كارەباوە كە ناوی عوسمان مێرگەسەری ئەنجام دەدرێت لە هەر گرفتێك رووبدات بە هانامان دێت و بۆمان چاك دەكاتەوە، كێشەیی دووەمی كارەبا لە ناحیەی بالیسان لە زۆربەی كۆڵان و گەڕەكە تازەكان تۆڕی دابەشكردنی كارەبا دانەنراوە واتە ستوونی كارەبا نەچۆتە هەموو گەرەك و شوێنەكان بۆیە خەڵك بە ستوونی دارو وایەر كارەبایان بۆ ماڵەكانیان راكێشاوە لەم حاڵەتەشدا بڕی تەزووی كارەبایی پێویست ناگاتە ناو ماڵەكان و هەندێ ئامێری كارەباییان وەكو ساردكەرەوە، ناتوانێ ئیش بكات، پێویستە لایەنی پێوەنداری بە زووترین كات ئەم كێشانە چارەسەر بكات.
كەموكوڕیمان لە ئامێرەكان زۆرە
سەبارەت بە نەبوونی ئامێر و بینایەی فەرمانگەكان بەڕێوەبەری ناحیەی بالیسان وتی: ئێمە كەموكوڕیمان لە ئامێرەكان زۆرە دەتوانم بڵێم لەوانەی كە پێویستمانە وەكو شۆفڵ و بلدۆزەرو گرێدەر و.....تاد. تەنیا یەك شۆفڵمان هەیە ئەویش زوو زوو دەشكێت و لە كاردەكەوێت، لەلایەكی ترەوە لە بالیسان بنكەی بەیتەرە هەیە بەڵام ئۆتۆمبێلیان نییە، بۆیە زۆر بە زەحمەتی دەتوانین ئیش و كارەكانیان ڕاپەڕێنن. سەبارەت بە بنكە و بینایەی فەرمانگەكان لەم ڕووەشەوە كەكوكوڕیمان هەیە بەتایبەتی فەرمانگەی ئاو و بنكەی چاككردنەوەی كارەبا كە بینایە و بنكە نییە،بۆیە پێویستە بنكە و فەرمانگەی خۆیان هەبێت، چونكە ئیشو كاری ئەم لایەنانە پێوەندی ڕۆژانە و راستەوخۆ و كاریگەری بەسەر خەڵكەكەوە هەیە و پەرتووكخانەی گشتی بالیسان كە زیاتر لە شەش هەزار پەرتووك لە خۆ دەگرێت ئیستاكە بینایەی نییە، ئەم لایەنانەش زۆر پێویستە بینایە و بنكەی خۆی هەبێت.
كێشەی ئێمە سێ ئیدارییە،
نەك دوو ئیدارەیی
سەبارەت بەوەی ناحیەی بالیسان و سنوورەكە كەوتبووە نێوان كێشەی دوو ئیدارەیی، بۆیە زۆر كێشەو گرفتی خزمەتگوزاری هەست پێی دەكرێت، بەڕێوەبەری ناحیەی بالیسان وتی: یەكێك لەو كێشانەی ڕووبەروومان دەبێتەوە نەك وەكو قەزای كۆیە كە شوێنەوارەكانی دوو ئیداریی پێوە دیارە، بەڵكو كێشەی ئێمە سێ ئیدارییە، ئێمە لەڕووی ئیدارییەوە سەر بە قەزای شەقڵاوەین و لە ڕووی دارایی بەشی زۆر فەرمانگەكانمان سەر بە كۆیە و هەندێ ئیشو كارمان سەر بە سلێمانییە، بۆ نموونە كارەبامان لە سۆران بۆ دێت و غازم لە قەزای شەقڵاوە و نەوتمان لە هەولێرەوە و بەنزین و گازمان لە سلێمانی بۆ دێت، ئەم جۆرە دابەشكردنە زۆرماندوومان دەكات و ئیش و كارەكانمان بەپێی پێویست ناڕوات، راستە ئێمە لە ڕووی ئیداریی و دارایی دەكەوینەوە سەر شەقڵاوە و هەولێر، بەڵام دەبینین كار و ئیش و شتەكانمان لە ڕووی داراییەوە هەر سەر بە كۆیەیە، قایمقامی قەزای شەقڵاوە سەردانمان دەكات و لە كەموكوڕی و پێویستیەكانمان دەكۆڵێتەوەو كاروپرۆژەمان بۆ دەخاتە بەرنامە، بە هەمان شێوە پارێزگاری هەولێریش سەردانمان دەكات و هاوكاریمان دەكات، بەڵام پێویستە هەر هەموو فەرمانگە و یەكە ئیدارییەكە بكەوێتەوە سەر شەقڵاوە، كەچی تەماشا دەكەین تا ئێستا بنكەكانی تەندروستی ناحیە و سنوورەكە لە ڕووی ئیداری و دارایی سەر بە كۆیەیە.
لە دابەزاندنی دەسەڵات
كەمترین شت جێبەجێ نەكراوە
سەبارەت بە دابەزاندنی دەسەڵاتی ئیداری و دارایی بەڕێوەبەری ناحیەی بالیسان وتی: بەداخەوە لەم لایەنەوە كەمترین شت جێبەجێ نەكراوە، چونكە ئەو دەسەڵاتە ئیداری و داراییانەی بۆ ئێمە دانراوە و لە وەزارەتەكان و لایەنی پەیوەندار بۆ ئێمە بهاتبووایە خوارەوە ئەوە بەلامەركەزی دەمانتوانی باشترین كار و ئیش بكەین بۆ خزمەتكردنی سنوورەكە، بەڵام دەسەڵاتە دانەبەزیوە بۆیە ناتوانین هەموو كار و ئیشێك راپەڕێنین، دەبێت بۆ زۆربەی كارەكانمان سەرووی خۆمان بە نووسراو ئاگادار بكەینەوە تا ئەوانیش وەڵام دەدەنەوە ماوەی زۆری دەوێت.
بالیسان ماستەر پلانی نییە
سەبارەت بەوەی كە ماستەرپلان هۆكارێكی كاریگەر و گرنگە بۆ گەشەكردنی هەموو شار و قەزا و ناحیەك و هەر شوێنێك ماستەرپلانی نەبێـت كۆمەڵێك كێشە و گرفت دێتە پێش بەڕێوەبەری ناحیەی بالیسان وتی: بالیسان ماستەرپلانی نییەو نەخشەیی بنەڕەتی بۆ كراوە، بەڵام لەلایەن وەزارەتی شارەوانی و گەشتوگوزار پەسەند نەكراوە، بۆیە ناتوانین كار لەسەر ئەم نەخشەیی بنەڕەتییە بكەین، بەڵام بۆ كار و پرۆژەكان و فراوانكردنی ناحیەكە لەگەڵ شارەوانی شارۆچكەكە و لایەنی پێوەنداری تر گفتوگۆمان كرد، دەتوانین زۆر شت هەیە بیكەین، بۆ نموونە بۆ بەرفراوانكردنی ناحیە و زیاتر ئاوەدانكردنەوەی ئێستا(250) پارچە زەویمان جیاكردۆتەوەو دابەشی سەر خەڵكمان كردووە، بۆ ئەوەی خانووی نیشتەجێی لەسەر دروست بكەن، لەلایەكی تر بەرفراوانبوونی ناحیەكە بەرەو رێگای سەرەكی سنوورەكە ناڕوات، لەبەر ئەوەی تەنیا(500-600) مەتر ڕێگاكە لە ناحیە دوورە واتە رووبەڕەكە كەمە، بەڵام بەرفراوانبوونەكە بە بناری بالیسانەوە دەڕوات.
وەزارەتی كشتوكاڵ پرۆژەی ئاودێری
زۆر و باشی ئەنجام داوە
سەبارەت بەوەی وەزارەتی كشتوكاڵ پرۆژە و جۆگەلەی ئاودێری بۆ ئەو سنوورە كردووە بەڕێوەبەری ناحیەی بالیسان وتی: وەزارەتی كشتوكاڵ پرۆژەی جۆگەلەی ئاودێری زۆرو باشی بۆ كردوین، ئێستاكە گوندەكانی سنوورەكە یەك یا دوو پرۆژەی جۆگەلەی ئاودێری بە كۆنكریتیان بۆ ئەنجامدراوەو ئومێد دەكەین لە بودجەو بەرنامەی ئەمساڵی وەزارەتی كشتوكاڵ پرۆژەی ترمان بۆ بكات، هەروەها هەر خۆمان رێگایەكمان بە درێژی (13) كیلۆمەتر بۆ ڕێگای ڕەزەكانی زینی شێخ وەسان و خەتێ بردووە كە نزیكەی هەزار دۆنم باخی ترێی لێیە، تاوەكو خەڵك بەئاسانی بەئۆتۆمبێلی خۆیان بچنە ناو باخەكانیان. داواكارم لە حكومەت و لایەنی پێوەندار كۆگای ساردكەرەوە لە سنوورەكەمان دروست بكات، كە هاوكارییەكی باشی جوتیارانە، گەرچی دەستەی وەبەرهێنان لە هیچ بوارێك پڕۆژەی بۆ سنووری ناحیەكەمان ئەنجام نەداوە.