vayrosî korrona Coronavirus be şêweyekî serekî le nêw ajellanda heye û billawdebêtewe, em vayrose le ajellî tûşbû bo mirovîş degwazirêtewe, weku vayrosekanî sars Sars-CoV û mêrs MERS-CoV, herweha vayrosî korrona le mirovêkî tûşbû bo yekêkî dîke degwazirêtewe, ke xoyi gorriywe be corêkî nwê be nawî kovîd COVID-19, yan 2019-nCoV. vayrosî korrona le dereweyi leşda bo maweyi 8-12 katjmêr be zînduwîyi demênêtewe.
nîşanekanî tûşbûn be vayrosî korrona brîtîn le nîşanekanî hewkrdinî koendamî henase, berizbûneweyi pleyi germîyi leş (ta), koke, pjmîn, ziyadbûnî derdrawî lût, krraneweyi qurrg, hestkrdin be mandûbûn û hîlakî, henasetengî, yan grft le henasewergirtin û henasedaneweda. le ḧallete sextekanî tûşbûn be vayrosî korrona lewaneye ke meseleke bigate hewkrdinî tîjî şaneyi sîyekan Pnewmonia, yan pekkewtinî gurçîle Kidineyi failure ke jiyan dexene metirsîyewe.
rêjeyekî zorî tûşbuwan paş maweyek be tewawî çak debinewe, betaybetî ewaneyi ke sîstmî bergrîyi leşiyan behêze, bellam ew tûşbuwaneyi ke ziyatir egerî allozîyekaniyan lê dekrêt, ke sîstmî bergrîyi leşiyan lawaze, emanen: mindallî biçûk, besallaçuwanî 60 sallî û beserewe, afretanî dûgiyan, ew kesaneyi ke çareserî kîmiyayî Chemotherapiyi bo çareserkrdinî şêrpence werdegirin, herweha tûşbuwan be aydz.
rêgakanî gwastinewe
vayrosî korrona le kesêkî tûşbû bo kesêkî dîke be rêgayi berkewtinî rastewxo, yan zor nzîkbûnewe ke dûrîyi nêwaniyan le dû metir kemtir bêt, degwazirêtewe, be perrînî prruşk legell koke, yan pjmînda û geyşitinî be dest, yan dem, yan lûtî kesêkî dîke û hellmjînî legell henaseda, herweha berkewtin bew şwêneyi ke vayrosekeyi kewtote ser, weku deskî derga, yan her rûyêkî dîke. paş geyşitinî vayrosî korrona be kesêkî tendrust, ewa le maweyi 2-14 rojda înca nîşanekan serhelldeden.
keyi tuşbû twanayi gwastineweyi vayrosekeyi heye, bo kesanî dî? nexoş ziyatir lew kateda vayros degwazêtewe ke nîşanekanî lê derdekewn, lewaneşe ke paş tûşbûn û pêş derkewtinî nîşanekan twanayi gwastineweyi hebêt, bellam ta radideyekî kem. vayrosî korrona be asanî û be xêrayî degwazirêtewe. egerçî lêkollîneweyi çirruprr le sertaserî cîhanda berdewamin, bellam ta êsta hîç pêkut (vaksîn) û çareserêk bo vayrosî korrona nedozirawetewe, take rêga xoparastine, bo dllinyabûn le peyrrewkrdinî hengawekanî xoparastin, pêwîste ke hawullatiyan sereta be rêgakanî gwastineweyi vayrosî korrona aşna bin, ke leserewe bas kran, be mebestî xoparastin, yan rêgirtin le berkewtin be vayros, yan geyşitinî vayros be leş, pêwîste peyrrewî em hengawaneyi xwarewe bikrêt: