cwantirîn xall ke donalld tiremp pênaseyi sîstme şkstxwarduwekeyi rojhellatî nawerrastî pê dekat, eweye ke dellêt: heşit tirliyon dolarman le şerrekanî rojhellatî nawerrastda xerc krduwe û hîç destkewtêkman bedest nehênawe, em qseyeyi tiremp raşkawane manayi eweye, çîtir bew sîstme kar nakrêt ke 50sall pêş êsta kîsincer nexşeyi bo kêşawe.
bepêyi ew ew hewllaneyi lîjne hawbeşekanî herdû partî komarî û dîmukratî le darrşitinî reşnûsêk bo sîstmêkî tazeyi siyasetî emirîka bo rojhellatî nawerrast dawyane, hemû hewllekan amaje bo ewe deken ke kêşe serekîyekanî rojhellatî nawerrast lenaw ew dewlletaneye ke emirîka wek hawpeymanêkî teqlîdî xoyi seyriyan dekat, hokarî serekîyi ew kêşaneş, sîstmî siyasîyi ew dewlletaneye ke emirîka le maweyi 50 sallî rabrdû heta êstaş pşitgîrîyan dekat, boye tiremp raşkawane neyşardotewe ke debêt pşitgîrîyi ew sîstme siyasîyaneş kotayî pê bihêndrêt, be manayekî dîke debêt heykelî dewllet serlenwê rêkbixirêtewe, emeş debêt be corêk bêt ke heykelî siyasîyi dewllet twanayi eweyi hebêt maf û kerametî netewe û ayîne ciyawazekan bparêzêt û le hemanikatîşda gelanî naw ew dewllete be ciyawazî ayîn û netewewe xoyan be hawullatî ew dewllete bzanin.
donalld tiremp le seretayi sallî 2017 û dwayi destibekaribûnî wek serokî emirîka, hewllî da le çwarçêweyi raportekeyi (olbrayt –hadlî) kêşeyi îsirrayl û felestîn çareser bikat, diyare raportekeyi (olbrayt- hadlî) bo çareserî kêşekanî rojhellatî nawerrast ziyatir cext leser layenî abûrî û dozîneweyi helî kar bo lawan û dabînikrdinî xizimetguzarîyi serekî bo hawullatiyanî dewlletanî rojhellatî nawerrast dekat, boye tirempîş le çwarçêweyi proseyekî abûrîyi weberhênan ke nawî lê na «sefqeyi sede» birriyarî da, birrî 30 miliyar dolar weberhênan le felestîn û dewlletanî drawsêyi encam bidat, emeş bew manayeyi katêk deyan hezar helî kar û awedanikrdinewe dest pê dekat, ewa zemîneyi lebar bo proseyi aşitî dêtearawe, bellam her le rageyandinî em rêkkewtine serkewtinî bedest nehêna, leber eweyi hîç destpêşxerîyek lenaw sîstme siyasîyekeda serkewtû nabêt.
bo êsta ke barudoxî rojhellatî nawerrast geyşitote ew asteyi ke dergayi hemû egere xirap û metirsîdarekan be ruwîda krawetewe, xallî erênî lenaw ew barudoxe xirapeda eweye ke herdû layenî serekîyi kêşeke (emirîka û êran) wêrrayi herreşe û xogîvkrdinewe le yektirî, bellam hîçiyan dergayi gftgoyan retinekrdotewe, tenanet le berebeyanî rojî 3î 1î 2020 û teniya çend katjmêrêk dwayi hêrşekeyi emirîka, wezaretî dereweyi êran le yekem kobûneweyi xoyda birriyarî da ke hewlle dîplomasîyekan bixategerr û bo emeş balliyozî swîsira bew ḧîsabeyi çawdêrî karubarekanî emirîka le êran dekat, banghêşit kra bo eweyi le rêgeyi ewewe yadaşitinameyek arasteyi emirîka bikrêt, le beramberîşda îdareyi emirîka leser zarî tirempewe raygeyand ke amadeye bo danustandin.
kêşeyi serekîyi komarî îslamîyi êran legell emirîka ewe nîye ke layek deyewêt danustandin bikat û ewî dîke retî bikatewe, bellku kêşeyi herdûlayan eweye lekam pêgewe dest be proseyi danustandin bikrêt, her boye katêk emirîka guşarekanî xoyi çirrdekatewe bo eweyi êran pelkêşî ser mêzî danustandin bikat, leberamberîşda komarî îslamîyi êran le maweyi çend mangî rabrdû, hêrşekanî xoyi bo ser berjewendî û hawpeymanekanî emirîka be rêgeyi grûpe çekdarekanî wek ḧzbulla û ḧeşdî şe'bî û ḧusîyekanî yemen çirrtir krdotewe, ke le hemûyan giringtir hêrşî ḧusîyekanî bû le mangî eylûlî sallî par bo ser damezirawe petirrollîyekanî aramko le riyazî paytextî s'udiye, em arasteye le herdû lawe ruwî le hellkşan bû, heta geyşite eweyi grûpêkî ḧeşdî şe'bî le yek dû hefteyi rabrdû hêrş bikate ser serbazgeyi emirîkî le keywan, le beramberîşda hêze asmanîyekanî emirîka çend gencîneyekî çekî grûpekanî ḧzbullayi 'êraqiyan borduman krd, ledwayi emîş ḧeşdî şe'bî hellîkutaye ser balliyozxaneyi emirîka le beẍda, dwayîn kardaneweyi emirîkaş ew hêrşe bû ke krdiye ser karwanî otombîlekanî serokî feyleqî qudisî supayi pasdaran û cêgrî desteyi ḧeşdî şe'bî le 'êraq. ke emeş lutkeyi ew hellkşaneye ke herdûlayan destiyan brduwe bo sîmbulî nîşitmanîyi yektir û eger lem lutke hestiyareda barudoxeke çareserêkî bo nedozirêtewe, ewa terr û wşk pêkewe desûtêt û nawçekeş hêndeyi dîke berew ayindeyekî nadiyar hengaw helldegrêt.
her boye wêrrayi eweyi lekatî nûsînî em dêrrane, rûkarî dereweyi hellkşanî tengjeke sîmayi sunamîyekî siyasî lê dexwêndrêtewe, bellam hewlle nêwdewlletîyekan bew arasteyen ke lêreda bwestêndrêt, dewllete gewrekanîş geyşitûnete ew qena'eteyi ke eger lem xalleda newestêndrêt, ewa cugrafiyayi em tengjeye sinûrî nawçeke û rojhellatî nawerrast debezênêt û dergayi hemû egere xirapekan dekrênewe.
boye pêşbînîyekan bew arasteyen ke komellgeyi nêwdewlletî begşitî û dewlletanî endamanî hemîşeyi encumenî asayş betaybetî bêne ser xet û zemîne bo diyalogêkî frawantir le diyalogî nêwan êran û emirîka birrexisênin, raşkawanetir diyalogêkî hawşêweyi rêkkewtinî (5+1) ke be rêkkewtinî etomî legell êran nasirawe, emeş le pênawî eweye ke emirîka û êran hîçiyan xoyan be brawe, yan dorraw nezanin û wek hengawî yekem kêşeyi nêwan emirîka û êran le çwarçêweyi ew sîstme nwêyeyi ke êsta twêjeran nawyan lê nawe (wîstifaliyayi rojhellatî nawerrast) koyi kêşekan serlenwê wtuwêj û danustaniyan leser bikrêtewe û çareserî guncawyan bo bidozirêtewe.
lenaw em gorranikarîye çawerrawanikrawaneda, 'êraq çeqî kêşe û tengjekeye, boye debêt çeqî danustandin û wtuwêjekanîş bêt, lem ḧalleteda helêk bo kurdistan dête pêşewe lewaneye lew hele lebartir bêt ke yek dû sall pêş êsta xewman pêwe debînî, bellam lew barudoxe nêwdewlletîye nalebareda boman nehatedî.