rakrdinî marason legell eweyi taqîkrdineweyi îradeyi mirove le yarîyekanî gorrepan û meydanda, le hemanikatda yadkrdineweyi gewreyî îradeyi fîdîbîdisî serbazîşe ke ziyatir le 42 kîlometirî birrî bo geyandinî peyamî serkewtinî netewekeyi le marasonewe bo esîna, paşanîş giyanî buwe qurbanî bo geyandinî ew serkewtine.
nawnanî em rakrdine dûrmewdaye be nawî şerrî (marason)î 490î pêş zayîn, amajeye be xwast û îradeyi mirovayetî bo serkewtin beser hemû ew şerraneyi ke mirovayetî naçare bîkat, le pênawî geyşitin be azadî û dabînikrdinî ayindeyekî başitir bo newekanî dahatû. kewate katêk debînîn rakrdinî marason hemû netewe û ayîn û renge ciyawazekan pêkewe kodekatewe, manayi eweye peyamî marason peyamî serkewtinî îradeyi mirovayetîye.
le herêmî kurdistan maweyi heşit salle marasonî nêwdewlletîyi hewlêr be beşdarî netewe û ayîn û renge ciyawazekan le cîhanda, encam dedrêt, peyamekeşî eweye herêmî kurdistan wek xak amadeye bibête gorrepanî ew şerreyi ke çarenûsî mirovayetî dexate metirsîyewe, wek gelîş, gelî kurdistan amadeye hawşanî hemû netewe û ayîn û renge ciyawazekan beşdarîyi ew şerrane bikat, ke çarenûs û ayindeyi mirovayetî dexate metirsîyewe. herboye hemû sallêk druşmêk bo em rakrdine beriz dekrêtewe, herwek çon emsall le hewlêr lejîr druşmî «parêzgarî û parastinî jînge» berrêweçû.
ciyawazî marasonî emsallî nêwdewlletîyi hewlêr, beşdarîkrdinî nêçîrvan barizanî serokî herêmî kurdistan bû, em beşdarîkrdineş meẍzayekî dîkeyi be rakrdineke bexşî, beweyi serokî herêmî kurdistan amadeye wek serokî dewllet beşdarî le şerrî parêzgarî û parastinî jînge bikat, leber eweyi êsta gorranî keş û hewa û berizbûneweyi pleyi germî zewî ke ayindeyi hemû mirovayetî xistote metirsîyewe û lemeş ziyatir gorranî keş û hewa bote hokarî ziyadbûnî karesate sirûşitîyekan û şerr û nehametîyekanî mirovayetî û hemû cîhanîş le astî ragirtinî gorranikarîyi keş û hewa û pîsbûnî jîngeyi cîhan destewestan rawestawn, diyartirîn bellgeş bo em destewestanîye kşaneweyi emirîka bû le lutkeyi parîs bo keş û hewa le sallî 2017.
ewca lêrewe eger ew diywî peyamekeyi serokî herêmî kurdistan le beşdarîkrdinî le marasoneke bixwênînewe û ew prsiyare bikeyin: eger diywêkî beşdarîkrdinekeyi geyandinî peyamî xoyi bêt bo sercem mirovayetî, aya diywî dîkeyi peyamekeyi bo xellkî kurdistan çon dexwêndrêtewe? wellamdaneweyi em prsiyare pêwîstî be gerraneweye bo ew qeyran û roje sextaneyi ke çend sallêk pêş êsta rûberrûman bûnewe, ke lejêr çetirî serok barizanî û be serkrdayetîyi nêçîrvan barizanî wek serokî encumenî wezîranî kurdistan têmanperrandin, lewane:

1. le seretayi sallî 2014 û şeş mang pêş eweyi serokayetîyi kabîneyi heşitemî ḧkumetî herêmî kurdistan werbigirêt, nêçîrvan barizanî serokî ḧkumetî kariberrêkerî kabîneyi ḧewtem bû, le hemanikatda serokî şandî partî dîmukratî kurdistan bû bo pêkhênanî kabîneyi heşitem, lem kateda ḧkumetî 'êraq be serokayetîyi nurî malîkî budce û mûçeyi ḧkumetî herêmî kurdistanî birrî, bo eweyi proseyi siyasî le herêmî kurdistan şkst bihênêt û nêçîrvan barizanî netwanêt ḧkumet pêkbihênêt, bellam twanî lenaw ew jînge siyasîye naseqamgîreyi ew katî kurdistan û têkçûnî peywendîyekan legell beẍda, le ḧuzeyranî 2014 kabîneyi heşitem be serkewtuwîyi mtmaneyi perlemanî kurdistanî pê bidrêt.

2. hawkat legell rageyandinî kabîneyi heşitemî ḧkumetî herêmî kurdistan, tîrorîstanî da'ş muslliyan grt û xelafetî îslamiyan le 'êraq û şam rageyand, bemeş metirsîyi zor tirsinak kewte ser herêmî kurdistan, dwayi dû mangîş em metirsîye bû be waqî' û tîrorîstanî da'ş hêrşiyan krde ser kurdistan û beşêkî frawanî kurdistaniyan dagîrkrd, emeş yekêk bû lew karesataneyi ke le dwayi enfal û kîmabaranewe beser gelî kurdistan nehatibûn. hawkat nzîkeyi dû miliyon awareyi beşekanî dîkeyi 'êraq û rojawa rûyan le herêmî kurdistan krdbû.
3. aşkraye legell hêrşî tîrorîstanî da'ş bo kurdistan, serok ms'ud barizanî koşkî serokayetî becêhêşit û çuwe sengerekanî pêşeweyi pêşmerge û serkrdayetîyi şerrekeyi krd, bellam berrêwebrdinî bardoxî kurdistan le ḧalletî şerr û qeyranî nebûnî budce erkêkî heme layenî qurs bû ke rûberruwî ew ḧkumete debûyewe ke nêçîrvan barizanî serokayetî dekrd û debû em hemû pêdawîstîyane dabîn bikat:
dabînikrdinî pare bo mûçeyi tewawî fermanberanî kurdistan û hêzekanî pêşmerge.
dabînikrdinî pêdawîstîyi serekî û şwênî ḧewanewe bo dû miliyon aware ke le nakaw rûyan le herêmî kurdistan krdbû.
dabînikrdinî hemû pêdawîstîyekanî berekanî şerr wek: (pêdawîstîyi xwardin, çek û teqemenî, drustkrdinî sengerî pêwîst w.. htd).
parastinî asayş û seqamgîrîyi kurdistan û rêgirtin le tîrorîstan ke dze nekene herêmî kurdistan û teqîneweyi xokujî encam neden.
parastinî ew hawpeymanîye şloqeyi ke kabîneyi heşitemî lê pêkhatibû, emeş le pênawî parastinî seqamgîrîyi siyasî û parastinî aşitîyi komellayetî le kurdistanda.
hewlldan bo dabînikrdinî qerizî xomallî û derekî bo eweyi ḧkumeteke şkst nehênêt.
4. legell eweyi le maweyi sallanî 2014- 2017 ew qeyran û şerre yexeyi gelî kurdistanî grtibû, bellam lem sê salleda ciya leweyi le kotayî sallî 2016 serok ms'ud barizanî serkewtinî hêzî pêşmergeyi kurdistanî be ser tîrorîstanî da'şda rageyand û tewawî nawçe dagîrkrawekanî kurdistan le destî da'ş azad kranewe, le hemanikatda ḧkumetîş ta radideyekî baş be ser qeyranî darayîda zall bû, beweş umêdêk drust bû, ke berinameyek dabinrêt bo eweyi çaw be paşekewtî mûçeyi fermanberanda bixşêndrêtewe û herweha wrde wrde proje rawestawekan destiyan pê bikrêtewe, lemeş ziyatir jîngeyekî lebarî siyasîyi nêwdewlletî hatibuwe arawe bo eweyi gelî kurdistan bîr le çarenûsî xoyi bikatewe û rîfrandom encam bidat, bellam ewe bû le karesatî 16î oktoberî 2017 da, ciya leweyi 51%î xakî kurdistan dagîrkrayewe, le hemanikatda herêmî kurdistanîş wek qewareyekî siyasî û ḧkumetekeşî kewte dûrriyanî man û nemanewe, bardoxêkî şerr û nehametîyi ewto beser kurdistanda hat, ke le mêjuwî bzûtineweyi rizgarîxwazîyi kurdistanda bê wêne bû, ke dekrêt be çend xallêk amajeyan pê bikeyin:
pêş eweyi ḧkumetî 'êraq be hawkarîyi grûpêk lenaw layenêkî siyasîyi kurdistanda hêrş bikatewe ser kurdistan, perlemanî 'êraq komellêk szayi qursî abûrî û siyasî beser kurdistanda sepand, herweha asmanî kurdistanî be ruwî frrokexaneyi nêwdewlletîyi hewlêrda daxist.
dewlletanî drawsê sinûrekaniyan lê daxistîn û mamelleyi barizganîyan legell kurdistan be fermî ragrt.
ḧzbe siyasîyekanî beşdar le ḧkumetda wek (bzûtineweyi gorran, yekgrtuwî îslamî, komellî îslamî) le ḧkumet kşanewe û bangeşeyan bo hellweşaneweyi ḧkumet dekrd, yekêtî nîşitmanî kurdistanîş ke be fermî le ḧkumet nekşabuwewe, bellam be praktîkî beşî zorî serkrdayetî û cemawerekeyan dijayetîyi ḧkumetiyan dekrd û ewanîş bangeşeyan bo hellweşaneweyi ḧkumet û rageyandinî ḧkumetî rizgarî nîşitmanî dekrd.
50-60%î berhemhênan û henardekrdinî kurdistan kem buwewe, emeş hêndeyi dîke qeyrane abûrî û siyasîyekeyi alloztir krdbû.
lenaw em barudoxe sext û alloz û bê wêneyeda, berprsiyariyetîyi têperrandinî em qonaxe sexte be fermî xiraye ser şanî nêçîrvan barizanî, emeş leber ewe bû, serok ms'ud barizanî desellatekanî xoyi dabeş krd be ser her sê dameziraweyi serokayetîyi encumenî wezîran û serokayetîyi perleman û desellatî dadwerî, diyare desellate tenfîzîyekanî serokî herêm hemuwî draye nêçîrvan barizanî ke ew kat serokî encumenî wezîranî kurdistan bû. bellam nêçîrvan barizanî teniya le maweyi kemtir le şeş mangda twanî zor be lêhatuwîyi û lojîkane ew nexşerrêgeye cêbecê bikat ke serok ms'ud barizanî serperşitî dekrd, lêreda amaje be hendêk le hewlle diyarekanî dekeyin:

nêçîrvan barizanî bo rêgirtin le hellweşaneweyi ḧkumet û ragirtinî ballanisî proseyi siyasî le kurdistanda, zor lojîkane mamelleyi legell cêgrî serokî ḧkumet û wezîrekanî yekêtî krd û neyhêşit derhawîşite xirapekanî karesatî 16î oktober driz û kelênî gewre le nêwan partî û yekêtî drust bikat.
zor lojîkane mamelleyi legell ew layenane krd ke dawayi hellweşaneweyi ḧkumetiyan dekrd, boye bo parastinî şer'îyetî perleman û ḧkumet, dawayi hellbijardinî pêşwexteyi krd, wate pêş encamdanî hellbijardinekanî encumenî nwêneranî 'êraq le ayarî 2018, bellam ḧzbe siyasîyekan amadeyiyan bo hellbijardin nebû, beniyaz bûn ke le hellbijardinekanî 'êraqda partî kotayî bêt, boye xiraye eylûlî 2018, bellam wêrrayi eweş partî dîmukratî kurdistan le hellbijardinekanî 2018 be teniya 25 kursîyi perlemanî bedest hêna, ke hîç ḧzbêk le 'êraqda be teniya ew jmare kursîyeyi bedest nehêna, gêrraneweyi em mtmaneye le maweyi kemtir le şeş mangî dwayi karesatî 16î oktober hemû ballanis û hawkêşe siyasîyekanî leser astî herêmî kurdistan û 'êraq gorrî.
leser astî peywendîye nêwdewlletîyekan, nêçîrvan barizanî dîplomatîyetêkî çalakî ewtoyi piyade krd, ke serincî dewlletanî yekêtî ewrpa û dewlletanî endamî hawpeymanî nêwdewlletî dijî da'şî rakêşa, em dîplomatîyete buwe guşarêk bo ḧkumetî 'êraq ke netwanêt ziyatir yarî be destûrî 'êraq bikat û tewawî destûreke pêşêl bikat, her boye ḧkumetî 'êraq naçar bû beşî zorî gemarokanî ser kurdistan hellbigirêt û birrêk pareş bo mûçeyi fermanberan binêrêt, bemeş twanî le martî 2018 paşekewtî mûçe be rêjeyekî zor kem bikatewe û le martî 2019 be tewawetî paşekewtî mûçeyi fermanberanî kotayî pê hêna.
le dwayi hellbijardinekanî ayarî 2018î encumenî nwêneranî 'êraq, seqamgîrîyi barudoxî siyasîyi kurdistan geyşitibuwe ew asteyi ke carêkî dîke partî dîmukratî kurdistan le layen tewawî hêz û layene siyasîyekanî 'êraqewe wek nwênerî serekî û rasteqîneyi gelî kurdistan mamelleyi legell bikrêt, her boye le proseyi danustandinekan bo pêkhênanî ḧkumet serok ms'ud barizanî wek raberî gelî kurdistan xoyi serperşitî danustandinekanî krd û bemeş twanra leser binemayekî dîke peywendîyekî taze le nêwan herêm û beẍda drust bibêtewe.

le dwayi hellbijardinekanî 30 yi eylûlî 2018ş ke partî dîmukratî kurdistan 45 kursî bedest hêna, bemeş partî dîmukratî kurdistan û hawpeymanekanî be asanî zorîneyi perlemaniyan msoger krd û, partî deytwanî bemcore û le maweyekî zor kurtda kabîneyi noyem rabigeyenêt, bellam amancî serok ms'ud barizanî rêkxistineweyi tewawî proseyi siyasî û rêkxistineweyi nawmallî kurdistan bû, boye carêkî dîke berprsiyariyetî cêbecêkrdinî em nexşerrêgeyeyi xiste ser şanî nêçîrvan barizanî û kraye serokî şandî partî bo dûbare rêkxistineweyi proseyi siyasî û rêkxistineweyi nêwmallî kurdistan, ewca pêkhênanî kabîneyi noyem, lem erkeşda nêçîrvan barizanî be astêk serkewtû bû, ke serok barizanî pêşniyarî bo mektebî siyasîyi partî dîmukratî kurdistan krd, beweyi birriyar biden bo eweyi nêçîrvan barizanî kandîdî partî bêt bo serokî herêmî kurdistan.
le êstada ke maweyi kemtir le pênc mange nêçîrvan barizanî serokî herêmî kurdistane, xellkî kurdistan ciya leweyi hest deken seqamgîrîyi siyasî û jîngeyi pêkewe karkrdinî hêze siyasîyekan (bew layanenaneyi beşdarin le ḧkumet û bewaneşî opozsiyonin le perleman) bote jîngeyekî lebarî ewto ke têkrrayi xellkî kurdistan be umêdewe seyrî ayinde û yekrîzîyi ziyatir hemû pêkhate û layene siyasîyekanî kurdistan deken, herweha jîngeyekî lebarî umêdbexş bo hemû layek drust buwe, ke hemû layene sîyasiye kurdistanîyekan pêkewe wek qewareyi kurdistanî beşdarî hellbijardinî parêzgakanî 'êraq lenaw nawçe dabirrênrdrawekanîşda biken, herweha êsta jîngeyekî başitirîş hatote arawe ke umêdî ewe heye, hengaw bo hawpeymanîyi koyi fraksiyone kurdistanîyekan le encumenî nwêneranî 'êraq hellbigîrêt, ke emeş zemîneyeke bo drustkrdineweyi mtmane lenêwan koyi layene siyasîyekanî kurdistanda.

leser astî damezirawekanî herêmî kurdistanîşda, ciya leweyi be aşkra hest dekrêt corêk le cûlleyi çalak û hengawhellgirtin bo dewlletî qanûn (ke serok barizanî beharî 1991 le koyewe bangeşeyi bokrd) heye, le hemanikatda ballanis û hemahengîyekî gewre lenêwan her sê serokayetî (herêm û perleman û ḧkumet) drust buwe, tenanet ballanis û hemahengîyeke lew astedaye ke perlemanî kurdistan ew yasayaneyi rehendî darayiyan heye, dwayi agadarkrdineweyi ḧkumet deyxate berinameyi karewe, ke em ḧallete her le seretayi damezirandinî perleman û ḧkumetî herêmî kurdistan ḧalletêkî degmene û hîç kat be drêjayî xulekanî rabrdû, em core ballanis û hemahengîye le nêwan perleman û ḧkumet bûnî nebuwe.
kewate, eger le kokrdineweyi koyi rehendekanî em wtare, bigerrêyinewe bo nawnîşanî serekîyi em wtare (ew peyameyi nêçîrvan barizanî le marasonekeda boyi hênayin), degeyine eweyi billêyin: nêçîrvan barizanî be cîhanî rageyand gelî kurdistan teniya le şerre sextekanî man û neman û têperrandinî qeyrane siyasî û abûrîyekan û hengawhellgirtin bo ḧukmirranîyi baş serkewtû nebuwe, bellku destî krduwe be şerrî sextî rêgirtin le gorrînî keş û hewaw û berizbûneweyi pleyi germayi zewî û birriyarî dawe be tewawetî terîqetî şêx 'ebidulselam barizanî cêbecê bikat û hemû kurdistan wek nawçeyi barizan bikat be baxçeyekî sewz û darstanêkî dllrrfên, herweha be cîhanî rageyand ke herêmî kurdistan teniya bo weberhênan şwênikî seqamgîr û aram nîye, bellku bo hellmjînî hewayi pakîş jîngeyekî lebarî heye û detwanin wek serçaweyi okscînî rojhellatî nawerrast le herêmî kurdistanda hewayi pak hellmjn.