legell eweyi hemû sallêk le katî amadekrdinî prroje yasayi buceyi dewlletî 'êraqda, kêşmekêşêk leser pşkî herêmî kurdistan dêtearawe û sallanî pêşitir be bê eweyi reçawî dîduboçûnekanî ḧkumetî herêmî kurdistan krabêt, yasake darrêjdrawe û rewaneyi perlemanî 'êraq krawe, bellam bo amadekrdinî budceyi sallî 2020 pêdeçêt keşêkî lebarî siyasî le nêwan ḧkumetî herêmî kurdistan û ḧkumetî fîdrrallîyi 'êraq hatibête arawe û her lew mangeda wezîrî darayî 'êraq serdanî herêmî kurdistanî krd, bo eweyi le nzîkewe gwê le dîduboçûnî ḧkumetî herêmî kurdistan bigirêt, pêş eweyi prroje yasayi budceyi sallî 2020 binrête encumenî wezîran û paşan rewaneyi encumenî nwêneranî 'êraq bikrêt, em hengawaneş amajen bo eweyi ke lelayen ḧkumetî herêmî kurdistan û ḧkumetî fîdrrallîyi 'êraqewe, îradeyekî siyasî bo çareserkrdinî koyi kêşekanî nêwan herêm û beẍda drust bûn be amadekrdinî prroje yasayi budceyi sallî 2020 yşewe.

pşkî herêmî kurdistan le budceyi gşitîyi 'êraq û musteḧeqatî darayî herêm le budceyi siyadî û ḧakîme ke le 40%î budceyi 'êraq pêk dehênêt; yekêke lew dosê giringane lenêwan beẍda û herêm û sallane mşitumirr û danustanî zorî leser dekrêt; bellam xoşbextane le êstada derwazeyek bo çareserkrdinî em kêşeye krawetewe. êsta hewllekan bo dananî dîduboçûnî ḧkumetî herêmî kurdistan lenaw prroje yasayi budceyi 'êraqda çirr krawnetewe, emeş derencamêkî asayî hewllekanî ḧkumetî herêmî kurdistane ke be şandêkî balla çuwe beẍdaw legell her sê serokayetîyekeyi komaru perleman û ḧkumet kobuwe, viyan sebrî serokî fraksiyonî partî dîmukratî kurdistan le dîmaneyekî govarî gullanda em hengaweyi beriz nrxandu pêyi wabû nîşaneyi nîyetpakî û îradeyi siyasîyi herêmî kurdistane beramber çareserkrdinî kêşe hellpesêrdrawekan û mtmaneyekî gewreyi bexşiywe be diyalog û danustanekan, betaybetî ke le serubendî gftugokanîn leser prroje yasayi budceyi gşitî sallî 2020î 'êraq, lew katewe ta êsta kobûnewekan û gftugokan berdewamin, her lem çwarçêweyeda serokî ḧkumetî herêmî kurdistan legell nwênerî fraksiyone kurdistanîyekan le perlemanî 'êraq kobuwe, eme wayi krduwe hemû hewllekan berew geyşitin be lêktêgeyşitinêkî hawbeş araste bikrên, hawkat core mtmaneyekîş heye beweyi prsî mûçeyi fermanberanî herêmî kurdistan neçête naw danustanekanî budce, bellam lew laşewe çendîn sêkter û birrgeyi corawcor heye ke hêşita gftugo û danustanekanî leser yekla nebotewe û tenanet dîduboçûnî corawcor helldegrêt, lewane:
pşkî kurd le budceyi siyadî û ḧakîmeda.
budceyi teşẍîlî.
budceyi perepêdanî parêzgakan.
prsî qerize nêwdewlletîyekan û bêbeşkrdinî herêm lew qerizane.
pşkî kurdistan le bwarekanî derman û agrkujênewe û xorak û çendîn bwarî dîke ke le naw çwarçêweyi budceyi siyadîda dêt.
pşkî hêzekanî pêşmerge û şayste darayî û serbazîyekaniyan.
prsî newt û qerizekanî kompaniyakanî newt le ser ḧkumetî herêmî kurdistan.
prsî destinîşanikrdinî jmareyi fermanberanî herêmî kurdistan û mûçekaniyan.
eweyi lem dosêyeda demênêtewe wtuwêjekanî lêjnekan û naw perlemanî kurdistan û serkrdekanî layene siyasîyekane, ke em dosêye be çi aqarêkda werdeçerxênin û taçend detwanrêt dakokî le tewawî mafekanî xellkî kurdistan bikrêt, bûnî gftugow danustandin û tenanet bûnî dîduboçûnî ciyawaz şitêkî asayî û başe, bigire pêwîste be geşbîniyewe birrwanîne ew gftugo û danustandinane, bellam legell emeşda bûnî hemahengîyi nêwan nwêneranî kurd le beẍda û pallpşitîyi layene siyasîyekanî kurdistan giringîyi xoyi heye.
leser em prse d.beşîr ḧedad cêgrî serokî perlemanî 'êraq le dîmaneyekda legell gullan pêyi gutîn: «serdanî şandekan karêkî îcabîye û ta dû mangî dîkeş serdanî em şandane û hatûçoyan bo çareserkrdinî kêşekan û geyşitin be çareserî binerretî berdewam debêt..», bellam eweyi ziyatir lem raporteda tîşkî dexeyine ser pşkî herêmî kurdistane le budceke û şayste darayiyekanmane.
çwar dosêyi serekî lenêwan herêm û beẍda hêşita çareser nekrawn ke brîtîn le:
1. dosêyi madideyi 140î destûrî taybet be nawçe kurdistanîyekanî dereweyi îdareyi herêmî kurdistan (nawçe cênakokekan).
2. dosêyi budce.
3. dosêyi newt û ẍaz.
4. dosêyi derwaze sinûrîyekan û dahat û bace îtîḧadîyekan.
le danustandinekanda le ser prroje yasayi budceyi sallî 2020, prsî nardinî mûçeyi fermanberan yekla krawetewe û nakewête çwarçêweyi ew danustandinaneyi leser prroje yasayi budceke dekrêt.
herêmî kurdistan musteḧeqat û mafî zorî le ḧkumetî fîdrrallî nedrawe, weku (qerebûkrdineweyi ziyanlêkewtuwanî rjêmî pşû le cînosayd û kîmiyabaran û komellkujîyi 8000 barizanî û wêranikrdinî 4500 gund û qerebûkrdineweyi xanewadeyi serberizî şehîdan.
şayste darayiyekanî pêşmerge û ew xercîyaneyi le budceyi siyadî bo supayi 'êraq xerc krawe, beşî pêşmergeyi lê nedrawe.
ziyadkrdinî birrge û xercîyekanî serwerîyi ke nzîkeyi 40%î budcekeye, bemeş herêmî kurdistan pşkî ḧeqîqî le budceke pê nedrawe, çunike dwayi birrînî xercî siyadî ew kat pşkî herêmî kurdistan diyarî krawe.
berizbûneweyi budceyi 'êraq be şêweyekî dramatêkî le 2003-2020
le dwayi proseyi azadkrdinî 'êraq û paşanîş damezirandinî ḧkumetî raguzer le 2004 û encamdanî hellbijardin le 2005, sall ledwayi sall budceyi 'êraq hellkşanî gewreyi bexoyewe bîniywe ke dekrêt bemcore polênî bikeyin:

2003 = 14 miliyar dolar
2004 =18 miliyar dolar
2005 = 26 miliyar dolar
2005= 34 miliyar dolar
2006 = 34 miliyar dolar
2007 = 42 miliyar dolar
2008 = 70 miliyar dolar
2009 = 74 miliyar dolar
2010 = 75 miliyar dolar
2011 = 84 miliyar dolar
2012 = 101 miliyar dolar
2013 = 120 miliyar dolar
2014 = 105 miliyar dolar
2016 = 95 miliyar dolar
2017 =68 miliyar dolar
2018 = 88 miliyar dolar
2019 = 112 miliyar dolar
2020 = ( ) miliyar dolar