legell eweyi hawpeymanîyi nêwdewlletîyi dijî da'ş be fermî lelayen emirîkawe serkrdayetî dekrêt, bellam reşnûsî ew birriyareyi encumenî asayşî nêwdewlletî em hawpeymanîyeyi pê dameziranduwe, ferenisîye, em hawpeymanîyeş teniya bo şerrî dijî da'ş le sûriya û 'êraq damezirawe, ke yekem bereyi cengî têkşkand û betallkrdineweyi efsaneyi tîrorîstanî da'ş le serdestî hêzî pêşmergeyi kurdistan bo hemû cîhan tomarkra, her boye le eylûlî 2018 franiso holand serokî pêşuwî ferenisa serdanî hewlêrî krdu lelayen serok barizanî-yewe pêşwazî lêkra, paşanîş her dû serok pêkewe berekanî hêzî pêşmergeyi kurdistaniyan beser krdewe, dwayi eweş her le ferenisa û le koşkî elîzî be amadebûnî serok holand wezîrî pêşmergeyi ḧkumetî herêmî kurdistan û wezîrî bergrîyi ferenisa, sebaret be pêdawîstîye giringekanî hêzî pêşmerge le şerrî dijî da'ş kobûnewe.
ferenisa her le maweyi şerrî dijî da'şda, rollêkî karîgerî le kurdistanî sûriyaş hebuwe û teniya dewllet buwe ke hewllîdawe kêşeyi kurdî sûriya le astî serbazî û şerrî dijî da'ş bibate astêkî siyasî bo dabînikrdinî mafekaniyan.
ledwayi franiso holand û le hellbijardinekanî temûzî 2017 serok emanwêl makron buwe serokî ferenisa, be hatinî makron-îş, siyasetî ferenisa beramber 'êraq û sûriya û herêmî kurdistan, werçerxanêkî îcabîyanetirî beserda hat û, ferenisa amancekanî le kotayîhatinî şerrî dijî da'ş, teniya le rûxanî xelafetî da'ş biçûk nekrdewe, bellku berinameyi ferenisa ayindeyi 'êraq û sûriyayi lexoyi grtuwe, beweyi debêt em dû dewllete le ayinde çon ḧukmirranî biken û le seruwî emaneşewe bayexdaniyetî be kêşeyi nêwan hewlêr û beẍda û çoniyetî çareserkrdinî kêşekanî nêwaniyan le çwarçêweyi destûrî 'êraqda, bo sûriyaş pşitgîrî lewe dekat ke kurdanî sûriya be hawbeşî legell ḧkumetî dîmeşq çareserêk bo kêşekaniyan bidoznewe û çareserekeş bewcore bêt ke lenaw destûrî dahatuwî sûriyada didan be mafe rewakanî kurdî sûriya binrêt.
bo bedîhênanî em amance bo kurdanî sûriya, ferenisa be pşitgîrî emirîka le hewllî ewedaye ke emirî waqî'êkî siyasî le rojawayi sûriya bo kurdan drust bikat û herweha le hewllî eweşdan ke le ruwî abûrî û peywendîyi komellayetîyewe herêmî kurdistan karîgerîyekî gewreyi leser beşe kurdîyekeyi kurdistanî sûriya hebêt, le hemanikatda le hewllî ewedaye ke serkrdayetîyi peyede be hawşêweyi serkrdayetîyi siyasî le herêmî kurdistan destiberdarî siyasetî takrrewî bin û hêze siyasîyekanî dîke beşdarî le proseyi ḧukmirranî biken, bo eweyi zemîneyek bêtearawe ke awarekanî kurdî sûriya bigerrênewe ser mall û ḧallî xoyan.
aşkraye dwayi rîfrandomî gelî kurdistan le 25î eylûlî 2017, gelekomekîyekî gewreyi îqlîmî û nêwdewlletî bo nemanî qewareyi siyasîyi herêmî kurdistan drust bû, ke le 16î oktoberî 2017 ew pîlaneyan cêbecêkrd, em pîlane ewende gewre û karîger bû ke carêkî dîke serok barizanî raygeyand: «êstaş her çiyakanî kurdistan dostmanin», lenaw ew barudoxe hestiyar û allozeda, ferenisa carêkî dîke be hemû cîhanî rageyand: «ferenisa wek çiyakan dostî gelî kurdistane»u wek yekemîn dewlletî gewre û endamî hemîşeyî encumenî asayşî nêwdewlletî le 1î dîsemberî 2017 lenaw koşkî elêzî pêşwazî le nêçîrvan barizanî krd, ke ew kat serokî encumenî wezîranî kurdistan bû.
ew pêşwazîyeyi makron le serok wezîranî herêmî kurdistan lew kate hestiyar û metirsîdareyi kurdistanî pêda têdeperrî, dergayekî gewreyi leser astî 'êraq û komellgeyi nêwdewlletî be ruwî herêmî kurdistanda krdewe û buwe guşarêk bo ser ḧkumetekeyi ḧeyder 'ebadî bo eweyi gemarokanî ser kurdistan hellbigirêt, dwayi eweş leser prsî dabînikrdinî mûçeyi fermanberanî kurdistan şêwe rêkkewtinêkî xêra hatearawe û barudoxî kurdistanîş le hemû rûyekewe gorran û werçerxanî gewreyi îcabî beserda hat.
prsiyarî giring lêreda eweye: boçî dwayi hellbijardinî nêçîrvan barizanî be serokî herêmî kurdistan, dîsan ferenisa yekemîn dewlletî gewre bû ke be fermî lelayen serok makronewe banghêşitî fermî bo nêrdra bo eweyi carêkî wek serokî dewlletêkî dîfakto lenaw koşkî elêzî pêşwazî le serokî herêmî kurdistan bikat? wellamî em prsiyare degerrêtewe bo maweyi ew dû salleyi (kotayî 2017 – ta nawerrastî 2019) ke nêçîrvan barizanî serokayetîyi proseyi siyasî le kurdistan krduwe û twanî lew mawe kurteda wek dewlletmedarêkî modêrin û lêhatû leser astî gorrepanî siyasîyi 'êraq û herêmî û nêwdewlletî rollêkî karame bo pêşxistinî aşitî leser astî 'êraq û nawçeke bigêrrêt û herweha mîkanîzimî guncawîşî bo krdineweyi grêkwêrekanî kêşekanî nêwan hewlêr û beẍda dozîyewe û twanî ew bestelleke bşkênêt, ke çendîn salle çareserî kêşekanî nêwan û hewlêr û beẍdayi sirrkrduwe.
serok makron ke amancî eweye ferenisa rollêkî karîger le ayindeyi siyasîyi sûriya û 'êraqda bigêrrêt û bedwayi nexşeyekda degerrêt ke seqamgîrî û pêkewejiyan be rêgeyi diyalog û aşitî lew dû dewllete bênêtearawe, ezimûnî qursî em dûsalleyi nêçîrvan barizanî bo berêwebrdinî ew tengjeye alloze û werçerxanî ew tengje qurs û alloze bo lêktêgeyşitin û çareserkrdinî kêşekanî nêwan hewlêr û beẍda, wek hunerêkî tazeyi naw siyasetî berrêwebrdinî tengje û werçerxanî tengjekanî rojhellatî nawerrast seyr dekat, ke bêguman tengjekanî nêwan herêm û 'êraq le dwayi oktoberî 2017, lesercem kêşekanî rojhellatî nawerrast alloztir û hestiyar û tirsinaktir bû.
lem arasteyeda ke ferenisa hawşan legell emirîka le hewllî ewedaye ke êstayi rojhellatî nawerrast negate qonaxî (post rojawa) emeş bew manayeyi rojawa heman rollî karîgerî caranî lem nawçeye bo bigerrêtewe, gewretirîn grft leberdem em amanceda, destewestanbûne le astî kêşekanî rojhellatî nawerrast, ke natwanin mîkanîzimî guncaw bo çareserî kêşekanî bidoznewe, her boye katêk debînin le miyaneyi pşitgîrîyekî zor kem û sinûrdar bo dewlletmedarêkî wek nêçîrvan barizanî ew twana û lêhatuwîye derdekewêt, ke çareser bo kêşe zor alloz û hestiyarekan bidozêtewe, emeş manayi eweye lojîk û bîrkrdineweyi nêçîrvan barizanî debête klîlêk bo darşitineweyi nexşeyekî rêge bo çareserkrdinî kêşekanî dîke rojhellatî nawerrast be gşitî û 'êraq û sûriya betaybetî.