le emirroyi cîhanda, ḧukmirranî teniya kêşeyi wllatanî taze pêgeyşitû, yan dewlletanî başûrî cîhan nîye, bellku kêşeyekî gewreyi dewlletanî pêşkewtû û dewlletanî bakûrî cîhanîşe.
hokarî serekî ke xudî ḧukmirranî krdote kêşe le wllatanî taze pêgeyşitû û wllatanî pêşkewtûş, prsî bûn û nebûnî dîmukratî nîye, bellku nebûnî seqamgîrî siyasî û nawbenawîş be hoyi kare tîrorîstiyekanî rêkxirawekanî da'ş û hawşêweyi da'şe, yanîş be hoyi kare tîrorîstîyekanî (gurge teniyakan) û nebûnî seqamgîrîyi asayşe.
le sallanî dwayi rûxanî diywarî berlîn heta sallî 2008 ke tengjeyekî gewreyi abûrî, emirîka û wllatanî yekêtî ewrupayi grtewe, psporanî zanistî ḧkumet û siyasetî ḧukmirranî, cextiyan leser ewe dekrdewe ke bûnî ḧkumetêkî behêz û xizimetguzar, peyweste be dameziraweyi behêz û pabendbûn be binemakanî dîmukrasî û komellêk mercî dîkewe, bellam dwayi sallî 2008 em boçûne wek emirî waqî' pêçewane buwe û derkewt ke dameziraweyi behêz le jîngeyekda detwanêt be başî hellbsûrrêt ke herdû fakterî (seqamgîrî siyasî û seqamgîrî asayş) dabîn krabin û, eger heryekêk lem dû faktere, yan herdû kiyan pêkewe bûniyan nebû, ewa damezirawekan çend behêzîş bin, dewllet duçarî leberyek hellweşanî siyasîyi (Political Decay) dekatewe.
kewate em arasteye eweman pê dellêt: pêwerekan bo karayî ḧukmirranî û hellsûrranî damezirawekan bo berhemhênanî ḧukmirranîyi baş, le dwayi dabînikrdinî (seqamgîrî siyasî û asayş)ـewe dest pêdeken, eger le wllatîkda netwanra ew dûfaktere dabîn bikrêt, ewca ew wllate ba emirîka bêt, ke xoyi be soperpawerî cîhanî dezanêt, yan dewllete pêşkewtuwekanî yekêtî ewrupa bêt, ke xoyan be xawenî pêwerekanî kopinhagn bo ḧukmirranîyi baş dadenên, ewa wek êsta deybînîn, yekêtî ewrupa kewtote dûrriyanî leberyek hellweşan, yan wek berîtaniya le hewllî ewedan lew yekêtîye biçne derewe, leser astî emirîkaş, emeşiyan diyare lew kateweyi tiremp çote koşkî spî, emirîka leser astî nêwdewlletî nek her wazî le serkrdayetîyi sîstmî lîbirrallî, yan eweyi pêyi degutirêt (sîstmî nwêyi cîhan) hênawe, bellku be krdeyî hewll bo hellweşandineweyan dedat û leser astî nawxoyi wllatîş, damezirawe behêzekanî îdareyi emirîkayi pek xistuwe û eweyi xoyi deyewêt, be twîtêk yeklayî dekatewe.
em ḧalletî pertewazeyî û paşagerdanîye be hoyi naseqamgîrî (siyasî û asayşewe) ruwî le wllatanî tazepêgeyşitû û dewlletanî cîhanî 'erebî û îslamîyş krduwe, bellam ciyawazî le wllatêkewe bo wllatêkî dîke eweye ke hendê le dewlletanî tazepêgeyşitû betaybetî ew dewlletaneyi ke serokekaniyan başitir le metirsî nebûnî em dû faktere leser berdewamî paşagerdanî û pertewazeyî wllat têdegen, birriyarî qurs û yeklakerewe deden û xoyan lew pêwerane derbaz deken ke heta sallî 2008 pênaseyi (dewlletî azad, yan ḧukmirranîyi baş)î pê krawe, lewane (berrazîl, turkiya, polenda, romaniya, ta radeyekî zor mîsir û ...htd) ke raşkawane birriyarî xoyan dawe ke çîdîke be pêwere cihanîyekan ḧukmirranî naken û bew arasteye birriyar deden ke bitwanin seqamgîrîyi siyasî û seqamgîrîyi asayş bo wllatekeyan dabîn biken.
em arasteyeyi êstayi cîhan bo hellsengandinî (ḧukmirranîyi serkewtû û ḧukmirranîyi şkstxwardû), be pleyi yekem grê drawetewe be twanayi dewllet bo dabînikrdinî seqamgîrîyi siyasî û asayş, dwayi ewe pêwerekanî (ḧukmirranîyi baş û prenisîpekanî dîmukratî) basiyan lêwe dekrêt.
donalld tiremp pêş eweyi bigate koşkî spî, le sallî 2016 le hellmetekanî hellbijardin raygeyand: «çîdîke rûxandinî rjêmekan û bunyadinaneweyi dewllet) karî ḧkumetî dahatuwî emirîka nabêt.» em qseyeyi tiremp sereta eweyi lê dexwêndrayewe ke tiremp ew kese nîye ke bitwanêt serokayetîyi wllatêkî soperpawerî wek emirîka bikat, bellam le maweyi sê sallî rabrduwî serokayetîyekeyda û lemiyaneyi mamelle nêwdewlletîyekanî leser em binemaye, derkewt diywî şaraweyi ew qseyeyi tiremp, manayi eweye ke seqamgîrî û tenahî wek binaxeyek bo ḧukmirranî û hellsûrranî başî damezirawekan, be rasparde û rênmayî dewlletanî derekî û kopîkrdineweyi sîstmî siyasîyi wllatêk bo wllatêkî dîke nabêt û, giringe netewe ciyawazekan nmûneyi ciyawazî ḧukmirranîyi baş pêşkeş biken, bo eweyi milmilanêyi erênîyi nêwan netewekan berdewam bêt û karwanî pêşkewtinî mirovayetî ranewestêt.
em arasteyeyi îdareyi êstayi tiremp, bêguman dwayi serkewtinî le sê sallî yekemî em mîtode tazeyeda, xerîke xoyi lenaw rendêkî fîkrî û felesefîşda bo dabînikrdinî aşitî hemîşeyî le cîhanda, pênase dekatewe, em arasteye ke le binerretda rîşekeyi degerrêtewe bo feylesufî cîhanî (emanwîl kant) ke yekem kes bû (proseyi aşitîyi hemîşeyî) bo nêwan netewekan darrşit, ledwayi şerrî yekemî cîhanî, serokî ew katî emirîka (wordro wîlsin) 14 xalle benawbangekeyi bo mafî çarenûsî gelan rageyand û her leser em binemayeş komelleyi gelan (LeagweofNation) damezira, eme legell eweyi kongrês, endamiyetî emirîka le (komelleyi gelan) retkrdewe, bellam em retkrdineweyi kongrês bew manaye nebû ke emirîkayi wêllsin, dijî serbexoyî gelane, nexêr, ew retkrdineweye bew manaye bû ke pêwîst nîye emirîka wek wllatêkî seqamgîr leser astî siyasî û asayş, xoyi le prsêkewe biglênêt, ke serencam komellêk pabendbûnî bo drust dekat û, ciya leweyi şkoyi serwerîyi û serbexoyî emirîka kem dekatewe, le heman katda corêk le karîgerîyi nerênî leser seqamgîrîyi siyasî û asayşî emirîkaş drust dekat.
em mêjuwe eger bo xwêndineweyi ḧukmirranîyi serkewtû û şkstxwardû bikeyine pêwer, ewa eweman fêrdekat ke bêcge le rezamendî û xoşguzeranîyi xellk û dabînikrdinî seqamgîrîyi siyasî û asayş, hîç pêwerêk bo hellsengandinî ḧukmirranîyi serkewtû û ḧukmirranî şkstxwardû bûnî nîye.