• Saturday, 27 April 2024
logo

kurdistan û 'êraq dû nawçeyi giring bo serkewtinî stiratîjiyet û siyasetî emirîka

Gulan Media February 2, 2019 Raport
 kurdistan û 'êraq dû nawçeyi giring bo serkewtinî stiratîjiyet û siyasetî emirîka


le stiratîjiyet û siyasetî pêşuwî emirîkaşda, sûriya wek nawçeyi nfûzî emirîka seyr nekrawe, herboye rûsiya bê eweyi ruxiset le emirîka û nato werbigirêt, rastewxo xoyi têkellawî şerrî sûriya krd, lemeş ziyatir obama turkiyayi naçar krd ke pêşmerge be naw xakî turkiyada biçête kobanê, bellam hêzekanî xoyi le asmanewe le ser xakî sûriya billawe pê nekrd bo eweyi kobanê le kewtin rizgar bikat, paşanîş ke emirîka birriyarî da jmareyek rawêjkarî serbazî û çek rewaneyi rojawa bikat, wek nawçeyek le dereweyi desellatî rjêmî esed çote rojawa, tenanet rjêmî sûriya rêgeyi nedawe, bellam 'êraq be şêweyekî fermî û lelayen ḧkumetî 'êraqewe dawayan lêkrawew paşanîş pêşwazî le hêzekaniyan krawe û her le rêgeyi ḧkumetî 'êraqîşewe, çekekan û hêzekanî emirîka hatûnete kurdistan û beşdarîyan le şerrî dijî da'şda krduwe.
lem rwangeyewe 'êraq le nawçeke û rojhellatî nawerrastda teniya dewllete ke serokî emirîka hîç ḧîsabêk bo serwerîyekeyi nakat, herwek le serî sallî emsallda be frrokeyekî serbazî serdanî serbazekanî le binikeyi serbazîyi enbar krdu dwayi geyşitinyan bo asmanî 'êraq be telefon serok wezîranî 'êraq agadar krawetewe, leser astî şandekanî dewlletanî hawpeymanan beşî here zorî wezîrekan be frrokeyi serbazî dêne 'êraq û wek dewlletêkî hawpeyman le şerrda mamelleyi legell deken û her le beẍdaşewe rastewxo serdanî kurdistan deken.

leser em binemaye 'êraq mamelleyekî taybetî lelayen îdareyi emirîkawe legell dekrêt, ewca tiremp serok bêt, yan her kesêkî dîke, bellam lenaw ecîndayi tiremp eweyi le maweyi dû sallî rabrdû pîşanî cîhanî dawe, tiremp deyewêt katêk legell 'êraq wek dewllet mamelle bikat, ke berprsanî dewlletî 'êraq bitwanin dewlletdarî xoyan bselmênin, lem çwarçêweyeda hêşita berprsanî dewlletî 'êraq zor zoriyan mawe, ewe bselmênin ke bew aste bo dewlletdarî lêhatûn, wate ta ew aste pêdegat, sallanêkî zorî dewêt, boye emirîka yan debêt waz le hemû rojhellatî nawerrast bihênêt, yan ta ew kateyi 'êraq debête dewllet le 'êraqda demênêtewe û ḧîsab bo hîç kardaneweyekî 'êraq, yan perlemanekeyi nakat.

sebaret be prsî dewlletdarî, prsiyar eweye, aya çemkî dewlletdarî le bîrkrdineweyi tirempda manayi çî degeyenêt? layi tiremp giring nîye, sîstmî dewlleteke dîmukratî debêt, yan ayînî, yan mezihebî, yan neteweyî, eweyi layi tiremp giringe eweye ke dewllet bêt û bitwanêt legell gelekeyi û legell komellgeyi nêwdewlletî be şaysteyî wek dewllet mamelle bikat, bellam le êstada dewlletî 'êraq nek her natwanêt bîselmênêt ke ew dewlleteye detwanêt legell komellgeyi nêwdewlletî wek dewllet mamelle bikat, bellku leser astî nawxoyi wllatekeşî natwanêt be zimanî diyalog legell gelekeyi xoyşî qsebikat û kêşekan çareser bikat.
em ḧalleteyi êstayi 'êraq û şêwazî dewllet berrêwebrdinyan waykrduwe ke hemû hêze nêwdewlletîyekan le seruwî hemûşiyanewe emirîka, teniya legell beşe 'erebîyekeyi 'êraq wek dewlletî 'êraq mamelle biken û legell herêmî kurdistan wek îdareyekî serkewtuwî serbexo mamelle biken û tenanet dwayi xiyanetî 16î oktoberîş ke ewkat rîks tîlrson wezîrî dereweyi emirîka bû, zor baş deyzanî eger herêmî kurdistan bikewêt, ewa hemû 'êraq le destî emirîka derdeçêt, boye wezaretî dereweyi emirîka beyaninameyekî derkrd û pşitgîrî le maneweyi herêmî kurdistan krd, bellam eger xorragrî û qaremanîyi hêzî pêşmergeyi kurdistan nebwaye, 100 beyanî lewcore û tundtirîş cêgeyi hîçî nedegrt.

sebaret be herêmî kurdistan wek herêmêkî fîdrrallî le çwarçêweyi 'êraqda, legell eweyi êsta siyasetî nêwdewlletî le çwarçêweyi sîstme koneke rêgeyi nedawe ke bibête dewlletêkî serbexo, bellam serkrdayetîyi siyasî em devere le seruwî hemûyanewe barizanî eweyi bo hemû cîhan selmanduwe ke le katî aşitî û şerrîşda detwanêt be corêk dewlletdarî bikat ke şayenî eweye hemû cîhan rêzî lê bigirêt, boye lem çwarçêweyeda emirîka rêz lem ezimûne serkewtuweyi kurdistan degrêt û rêge nadat em ezimûne serkewtuwe bew şêwaze têkellawî sîstme şkstxwarduwekeyi 'êraq bibêtewe, ke emîş ledest biçêt, diyare ew rastîyeyi emirîka pêyi geyşituwe, dewlletanî dîkeyi encumenî asayşî nêwdewlletî û dewlletanî nawçekeş lêyi têgeyşitûn, boye hewlldeden mamelleyekî ciyawaz legell kurdistan biken, bo eweyi ew hewllaneyi le kurdistanda serkewtin bedest dehênin, le 'êraqîşda dûbare bikrêtewe.

êsta bo emirîka 'êraq zemîneyekî guncawe bo eweyi astî dewlletdarî û dewllet berrêwebrdinî hersê pêkhateyi (kurd û şî'e û sunine) taqî bikrêtewe, eweyi heta êsta lem bwareda û leser astî 'êraq û nawçeke wek ezimûnêkî serkewtû xoyi nmayş krduwe, ezimûnî herêmî kurdistane û tenanet serkewtuwîyi ezimûnî herêmî kurdistan bote fakterêk bo eweyi aware naxoyiyekanî 'êraqîş lexoyi bigirêt û nebin bebar beser dewlletanî ewrupawe, lem çwarçêweyeda ke êsta hemû hewllekanî bo eweye şerr û kêşeyi nêwan 'erebî şî'e û sunine, şerr û kêşeyi nêwan kurd û 'ereb le 'êraqda kotayî bêt, bêcge le ciyakrdineweyi hêze nakokekan le yektirî û bwar rexisandin bo xoberrêwebrdinî lokall hîç rêgeçareyekî dîkeyi leberdemda nîye.

kewate em arasteye berew eweman debat her sê pêkhate serekîyeke (kurd û şî'e û sunine) le qonaxî şerr û kêşe werçerxanêk drust biken, bo eweyi be aşitî le çwarçêweyi 'êraqda pêkewe bijîn, em pêkewe jiyaneş nayetedî heta her sê pêkhate serekiyeke xoyan be fermanrrewa nezanin, bellam her pêkhateyek le cugrafiyayi xoyda, pêdeçêt berprsanî êstayi şî'e le ḧukmirranîyi em ḧkumete tazeyeyi 'êraqda geyşitibêtine ew qena'eteyi ke eme teniya rêge çareye bo eweyi le 'êraqda seqamgîrî drust bêt, bellam şeqamî siyasîyi 'erebî (şî'e û sunine) be şêweyekî hênde dij, dijî mafekanî xellkî kurdistan araste krawn, heta ew werçerxane drust debêt em dijayetîye bigorrêt bo pêkewejiyan katêkî zorî bwêt, bellam eweyi bo herêmî kurdistan giringe lem qonaxeda eweye ke teniya bîr le berjewendîyi kurdistan bikatewe û destî aşitî û pêkewejiyaniyan bo rabikêşit û hêzî pêşmergeyi kurdistanîş berdewam le amadebaşîda bin, bo eweyi le kurdistanêkî behêzewe peyamî aşitî binêrîn bo eweyi le binemayi peyamî aşitîxwazaneyi kurdistan baş têbigen.
Top