• Sunday, 28 April 2024
logo

diyardeyi (dije desellat) û çoniyetî mamellekrdinî le kurdistanda

Gulan Media January 21, 2019 Raport
 diyardeyi (dije desellat) û çoniyetî mamellekrdinî le kurdistanda


partî dîmukratî kurdistan le hewllekanî emcareyi bo rastkrdineweyi proseyi ḧukmirranî le kurdistanda, heman çemkekeyi olrîş bîk diyardeyi (dije desellat) be corêkî dîke dûpat dekatewew krdûyetî be druşmêkî giring bo (kurdistanêkî behêz û ḧukmirranîyekî behêz), bo emeş dawayi serekî partî eweye (nabêt ḧzbekan beyaniyan le ḧkumet hawbeş û beşdar bin û êwaran û şewanîş leser şaşeyi tîvîyekan dijî desellat bin).
kewate em druşmeyi partî wek bazneyek bo dûbare rêkxistineweyi proseyi ḧukmirranî, ewe nîye karî çawdêrî siyasî, yan her kesêkî dîkeyi asan krduwe ke biyewêt lewe têbigat ke em druşmeyi partî manayi çîye? bellku bepêçewanewe em druşme eweman pêdellêt ke partî dîmukratî kurdistan wek partî fermanrrewa û layenî serekî le ḧukmirranîyi kurdistanda be tewawetî geyşitote ew qena'eteyi ke eger diyardeyi (dije desellat) kotayî pênehênrêt, ewa proseyi ḧukmirranî her belarrêda derrwat, her ḧkumetêkîş le çwarçêweyi ew prose ḧukmirranîye natendrusteda pêkbihênrêt, ewa ne detwanêt birriyarî drust derbikat, ne deşitwanêt wellamdereweyi xwast û pêdawîstîyekanî xellkî kurdistan bêt.
heta êsta diyardeyi (dije desellat) teniya hêndeyi pêkrawe proseyi ḧukmirranîyi taze û pêkhênanî kabîneyi tazeyi ḧkumetî herêmî kurdistan dwa bixat, bo nmûne heta êsta desteyi serokayetî perlemanî kurdistan hellinebijêrdrawe û her betementirîn perlemantar serokî perlemanî kurdistanew serokî herêmî kurdistan lenaw perlemanewe hellinebijêrdrawe, heta kandîdî serok wezîran bo pêkhênanî kabînekeyi rabspêrêt, xellkî kurdistan raste le dwakewtinî dest bekar bûnî proseyi ḧukmirranîyi taze û pêkhênanî kabîneyi tazeyi ḧkumet nîgeranin, bellam em nîgeranîye pêwîstî bewe heye, partî fermanrrewa ke partî dîmukratî kurdistane be hend werî bigirêt, wate eger em ḧalletî dwaxistinî pêkhênanî kabîneyi tazeyi ḧkumet leme ziyatir drêjeyi kêşa, debêt lelayen partîyewe ew nîgeranîye behend werbigîrêt û legell gelî kurdistan diyalogêkî rastewxo dest pêbikat, lem diyalogeşda raşkawane partî fermanrrewa be pşitiywanî gelekeyi sinûrêk bo diyardeyi (dije desellat) dabinêt.
eweyi heta êsta le hewllekanî partî dîmukratî kurdistan wek layenî serekî le proseyi ḧukmirranî û layenî raspêrdraw bo pêkhênanî kabîneyi dahatû dexwêndrêtewe, eweye ke prsî pêkhênanî kabîneyi dahatû berarud be rêkxistineweyi koyi proseyi ḧukmirranî le kurdistanda, prsêkî hênde alloz nîye ke netwanrêt yeklayî bikrêtewe, em nermî nwandineyi partîyş le pênawî rastkrdineweyi proseyi ḧukmirranî le kurdistanda, hîç biyanûyekî bo ew layenane nehêşitote ke pêşitir le bazneyi diyardeyi (dije desellat)da xoyan pênase dekrd, bellam biyanuwî dîkeyan betaybetî yekêtî nîşitmanî kurdistan lem dwayiyeda ewe bû (ke wek bas deken le dwayîn kobûneweyi emcareyi nêwan partî û yekêtî eweş çareser krabêt) ke debêt, dosiyeyi proseyi ḧukmirranî û pêkhênanî kabîneyi taze le herêmî kurdistan, grêbidrêtewe be kêşeyi kerkûk û beẍdawe, ke eme berrastî bêcge leweyi nawyan lênawe diyardeyi (dije desellat) hîç pênaseyekî dîke hellinagrêt û pêman dellêt: siyasetî ḧukmirranî le kurdistanda lew astedaye ke layenêk ledereweyi îradeyi xellkî kurdistan deyewêt her leseretawe be arasteyi dij û helle proseyi ḧukmirranî araste bikat.
hendêk layenî dîke ke her leseretawe wek layenî (dije desellat) xoyi rageyanduwe, nek opozsiyon, be rastîyş neyşardotewe pêş eweyi proseyi ḧukmirranî dest bekaribêt, be fermî û lenaw kenallekeyewe proveyi diyardeyi (dije desellat) dekat, ke ewîş ew grûpen ke nawyan le xoyan nawe (neweyi nwê), bellam prsiyarî giring sebaret be çemkî neweyi nwê eweye, aya neweyi nwê debêt beşêk bêt le diyardeyi (dije desellat), yan debêt neweyi nwê dayinemoyi desellatêkî behêz bêt le pênawî ḧukmirranîyekî başda? ewca lemeş metirsîdartir eweye ew zoneyi yekêtî bangeşeyi bo dekat û be aşkra dellêt: «yekêtî eger yek kursîş bênêt, her zonî xoyi heye..», êsta ew zone bo geşekrdinî diyardeyi (dije desellat) xakêkî bepîte, boye eger ew zone her wek xakêkî bepît diyardeyi dije desellat) tiyayda geşe bikat, prsiyar eweye eger yekêtî bibête hawbeşêkî serekîyş le proseyi ḧukmirranî û pêkhênanî kabîneyi nwêda, aya xoyşî her rollî layenî (dije desellat) nabêt?
em metirsîyane le proseyi ḧukmirranîyi dewlletanî cîhan beşêweyekî gşitî û dewlletanî başûrî hejarinşîn wek pêwîst le seretawe hewllinedrawe berî pê bigîrêt û rast bikrêtewe, tenanet siyasî û dewlletmedarekanî wllatîş heta derhawîşitekanî negate ew asteyi çarenûsî netewe dexate metirsîyewe, hellwesteyi cdidî leser naken û hellwesteyi cdidîyan leser nekrduwe, her bo nmûne emirîka hellwesteyi cdidî leser diyardeyi dije desellat (ke ewan pêyi dellên: dewlletî qûll) nekrd, heta kar geyşite eweyi beşêkî zor le bîrmendanî siyaset nûsîyan: (sedeyi emirîka) kotayî hat, yan nûsîyan: (supayekî nebînraw çon împratoriyetî romayi rûxand, be heman şêwe împratoriyetî emirîkaş derrûxênêt..), eme sebaret be hemû dewlletanî yekêtî ewrupaş raste ke êsta beşêkiyan xerîke hellwesteyi leser deken û beşêkîşiyan her be awaze konekeyi serdemî cîhangîrî diyardeyi (dije desellat) feramoş deken, bellam roj ledwayi roj diyardeyi popolîstî ziyad dekat û dahatî takekes dête xwarewe û xellk le sîstme dîmukratîyekan dûr dekewêtewe.
giringe ew derhawîşite xirapaneyi diyardeyi (dije desellat û dewlletî qûll) leser tewawî dewlletanî cîhanî rojawayi drustî krduwe, wanew pendî besûd bin bo ême lew kateyi hewllekan hemûyan bo ewe xirawnetegerr ke proseyi ḧukmirranî rast bikrêtewe, her bo nmûne teniya dû roj pêş destpêkrdinî korrbendî abûrîyi davos, donalld tiremp seferî şandî emirîkayi bo ew korrbende hellweşandewe, leber eweyi êsta (ḧzbî dîmukratî emirîka) rollî layenî dije desellat lenaw ḧkumetî emirîka degêrrêt û heta êsta netwanrawe budceyi 2019 pesend bikrêt û ziyatir le 600 hezar karmendî emirîka mûçeyi werinegrtuwe û ḧkumet karekanî hemuwî ragîrawe, ke em diyardeye le herdû îdare obamaşda bûnî hebû, ewkat ḧzbî komarîyi emirîka rollî layenî (dije desellat)î degêrra, tiremp beniyaz bû em diyardeyeş binbirr bikat, bellam rollî mîdiyayi çewaşekar û karektere ballakanî (dewlletî qûll) lenaw îdareyi tirempda waykrd ke le hellbijardinekanî niyweyi yekemî senat û kongrês, dîmukratiyekan bibine zorîne, boye êsta ew rolle dije degêrrin ke sallî yekem û duwemî îdare tirempda bûnî nebuwe.
lêreda pêwîste ew prsiyare raşkawane le xoman bikeyin û raşkawaneş legell xellkî kurdistanda bedwayi wellamekeyda wîll bîn, eger diyardeyi (dije desellat û dewlletî qûll) bew aste metirsîdarin ke twanayi eweyan hebêt ḧkumetêkî behêzî wek ḧkumetî emirîka pekbixen, aya eger em diyardeye le seretawe le proseyi darrşitineweyi ḧukmirranî taze û pêkhênanî kabîneyi nwêyi ḧkumetî kurdistan sinûrî bo danenrêt û rêgeyi lê negîrêt, çi akamêkî nerênî debêt?
lewaneye leseretawe hengaw hellgirtin bo rûberrûbûneweyi diyardeyi (dije desellat, yan dewlletî qûll) zor be metirsîdar seyr bikrêt û mezndeyi derhawîşiteyi zor xirapî lê bikrêt, heta ew asteyi ke billên her destkarî nekeyin başitire, bellam destkarî nekrdinî çarenûsî desellatî siyasî wek çarenûsî îdare obama lêdekat û dest bo brdinîşî diyardeyi tiremp berhem dehênêt, eweyi leser dijayetîyi şêwazî ḧukmirranîyi tiremp denûsirêt û le mîdiyayi çewaşekarda gewre dekrêt, lewaneye leserdemî hîç serokêkî emirîkada bewcore damezirawekanî dewllet dijayetî serokî xoyan nekrduwe, bellam leber eweyi tiremp be raşkawî derhawîşite xirapekanî diyardeyi (dije desellat û dewlletî qûllî) bîniywe, dezanêt ew layenaneyi rollî (dije desellat) degêrrin, herçî biken, derhawîşiteyi karekaniyan le derhawîşiteyi dije desellat metirsîdartir nabêt.
partî dîmukratî kurdistan begşitî û şexisî barizanî zor azarî bedest diyardeyi dije desellatewe le kurdistan çeşituwe û zorîş wîjdanî azarî dedat ke neytwaniywe kotayî bem diyardeye bênêt û proseyi ḧukmirranî bixatewe ser raste rêyi xoyi û ḧkumet le astî xwast û pêdawîstiyekanî xellkî kurdistanda bêt, baş geyşitote qena'et hîç derhawîşiteyek hêndeyi derhawîşiteyi diyardeyi (dije desellat) metirsî leser berjewendîyekanî xellkî kurdistan drust nakat, bo emeş barizanî raşkawane raygeyanduwe, her kes û layenêk biyewêt ew rolle bigêrrêt û xoyi bikate asteng lenaw proseyi ḧukmirranîyi tazeyi kurdistan û karekanî bibête hokarî eweyi ḧkumetî dahatû netwanêt birriyarekanî cêbecê bikat û xizimetî xellkî kurdistan bikat, ewa ew layene her layenêk bêt, sinûrî bo dadenrêt û rêgeyi pê nadrêt ew rolle be asanî rave bikat.
em têgeyşitineyi barizanî bo proseyi ḧukmirranîyi dahatû le kurdistanda, têgeyşitine lew rastîyeyi eger proseyi ḧukmirranî neytwanî beşêweyekî tendrust rastibikrêtewe, ewa ne perleman perleman debêt û ne ḧkumet ḧkumet, leseruwî emaneşewe hergîz yasa serwer nabêt, boye bo eweyi yasa le kurdistanda serwer bêt, hîç rêgeyek leberdem ḧkumetî kurdistanda nîye, bêcge leweyi debêt be yasa diyardeyi dijedesellat binbirr bikat, bo eweyi yasa lekurdistanda serwer bêt.
Top