eme carî yekem nîye wezîrî dereweyi emirîka serdanî hewlêr wek paytextî herêmî kurdistan bikat, bellam eme yekemcare le rêkxistineweyi koyi siyaset û stiratîjiyetî emirîka bo nawçeyekî giring û allozî wek rojhellatî nawerrast yekêk le wêstge giringekanî hewlêrî paytextî herêmî kurdistan bêt. lemeş giringtir eme yekemcare wezîrî dereweyi emirîka hawşanî serok û serok wezîranî dewlletanî nawçeke, serdanî kesayetîyek bikat ke hîç postêkî dewlletî nîye, ewîş ms'ud barizanî-ye.
eger seyrî mêjuwî dîplomatiyetî emirîka bikeyin, debînîn le dwayi kotayîhatinî şerrî sard û dagîrkrdinî kwêt lelayen 'êraqewe, hîç wezîrêkî dereweyi emirîka bo dûbare darrşitineweyi koyi siyaset û stiratîjiyetî emirîka le rojhellatî nawerrastda serdanî em nawçeyeyi nekrduwe, emeş manayi eweye çon cîms bîker le îdareyi curc buşî bawk ledwayi dagîrkrdinî kwêt lelayen 'êraqewe ke serdanî nawçekeyi dekrdu dewlletanî nawçekeyi beser dekrdewe, amancî ewe bû kodengîyekî nawçeyî dijî 'êraq drust bikat û serlenwê koyi siyaset û stiratîjiyetî emirîka le rojhellatî nawerrast dabirrêjêtewe, diyare geşitekeyi emcareyi mayk pompiyoş heman amancî heye û deyewêt koyi siyaset û stiratîjiyetî emirîka le rojhellatî nawerrast dabirrêjêtewe û peyamêkî raşkawaneşî bo dost û neyaranî emirîka legell xoyi hênawe û be yek ziman qse legell hemû layek dekat, her boye qsekanî turkiyayi nîgeran krduwe û, be zerdexenekeşî leser kuşitinî cemal xaşuqçî, mḧemed bin selmanî şazadeyi cênîşnî s'udiyeyi îḧrac krd.

legell destpêkî îdareyi donalld tiremp le 20î 1î 2017 raşkawane tiremp raygeyand çîtir kar be stiratîjiyet û siyasetî dereweyi pêşuwî emirîka nakat û çîtir wek pêşan mamelle legell sîstmî niyudewlletî nakat, wate ew sîstme nêwdewlletîyeyi corc bûşî bawk nawî lênabû: «sîstmî nwêyi cîhan», bellam lemaweyi 15 mangî yekemî destpêkî îdarekey, rêks tîlêrsonî wezîrî dereweyi pêşuwî emirîka be aşkra be cîhanî radegeyand (eweyi tiremp deyllêt, teniya herreşeye û damezirawekan siyasetî derewe araste deken, nek teniya kesîk ke serokî emirîkaye). le akamî ew nakokîyeyi nêwan serok tiremp û wezîrî derewe û stafekey, lemartî 2018 tiremp be twîtêk tîlêrsonî rewaneyi mallewe krdewe û mayk pompiyoyi le cêgeyi dana, ke her leseretawe nawyan lêna tirempî biçûk (mînî tiremp).

lemaweyi ew 8-9 mangeyi pompiyo postî wezîrî dereweyi emirîkayi be fermî wergrtuwe, werçerxanêkî new'î beser koyi siyasetî emirîkîda hatuwe, donalld tiremp çon be twîte seyrekanî legell dost û dujmin qse dekat, mayk pompiyoş be heman şêwe, bellam be zimanêkî dîplomatîyi beriz peyamî wezaretî dereweyi emirîka arasteyi dewlletanî dost û neyar dekat. her bo nmûne katêk peyamî xoyi arasteyi êran dekat û mercekanî wezaretî dereweyi emirîkayi pê radegeyenêt, be heman zimanîş legell turkiya û s'udiye ( ke be ḧîsab dû hawpeymanî dêrînî emirîkan) qse dekat.

em hawdengîyeyi pompiyo legell qse û twîtekanî tiremp, amajeyekin bo yek peyam, ew peyameş eweye ke çîdîke emirîka le bazneyi sîstme konekeyi cîhan eweyi pê degutira (sîstmî nwêyi cîhan) seyrî cîhan nakat û bayexî ciyopoltîkî nawçekanî cîhanîş be sîstme koneke pêwane nakat, bellku debêt koyi dewlletanî cîhan leser ew rîtme rabên ke îdareyi êstayi emirîka deyewêt wek sîstmêkî taze bo hemû cîhan wênayi biken.
dewlletanî gewreyi hawşêweyi emirîka û çîn û pêşitirîş yekêtî soviyet, twanayi eweyan heye le dereweyi sîstmî cîhanî bin û boşiyan biçêteser. her bo nmûne leweteyi emirîka serbexoyî wergrtuwe, heta sallî 1945 endamî hîç rêkxirawêkî nêwdewlletî nebuwe, wek: (sîstmî nêwdewlletî vêna 1815-1915, herweha komelleyi gelan 1920- 1945), herweha lenaw rêkxirawî gşitî netewe yekgrtuwekanîşda teniya lemaweyi sallanî ( 1945- 1989) çwar endame hemîşeyiyekeyi encumenî asayşî nêwdewlletî be hawşanî xoyi zaniywe, ledwayi rûxanî diywarî berlînewe ke ewkat yekêtî soviyetîş mabû, emirîka wek serokî sîstmî cîhanî reftarî dekrdu le abî 1990 dwayi eweyi 'êraq kwêtî dagîrkrd, emirîka twanî serokayetîyi hawpeymanîyekî nêwdewlletî bikat ke yekêk le endamekanî yekêtî soviyetî pêşan bû, emeş yekemcar le mêjuwî yekêtî soviyetî pêşanda endamî hawpeymanîyek bêt, ke emirîka serkrdayetî bikat. her boye le êstada ke emirîka be krdeyî lew sîstme cîhanîyeyi xoyi serkrdayetî dekrd, hatote derewe, ew sîstme cîhanîye bê emirîka hîç bayexêkî nabêt, herwek çon be hatine dereweyi berîtaniya le yekêtî ewrupa, ew rêkxirawe gewre nêwdewlletîye bayexî caranî nema.

ewca eger lenaw bazneyi ew siyasete tazeyeyi dereweyi emirîka bo 'êraq û rojhellatî nawerrast, xwêndineweyekî waqî'îyane bo serdanekeyi mayk pompiyo bo hewlêr bikeyin û dîdarekanî legell ms'ud barizanî wek raberî neteweyek û nêçîrvan barizanî wek serokî dahatuwî herêmî kurdistan û msirur barizanî wek serok wezîranî dahatuwî ḧkumetî herêmî kurdistan hellbsengênin, ewa raşkawane ew rastiye dexwêninewe ke serdanekeyi pompiyo teniya bo 'êraq nebuwe, bellku bo heşit dewlletî rojhellatî nawerrast + herêmî kurdistan buwe, emeş manayi eweye le siyasetî tazeyi emirîka beramber be 'êraq, hewlêr hawşanî beẍdaye, le rêkxistineweyi siyaset û stiratîjiyetî emirîkaşda bo rojhellatî nawerrast, hewlêr hawşanî her heşit paytextekeyi dîke roll û giringîyi xoyi le siyaset û stiratîjiyetî emirîkada heye, bellam prsiyarî giring lêreda eweye: em roll û giringîyeyi hewlêr le çîyewe serçaweyi grtuwe? wellamî em prsiyare be çend xallêk dedeyinewe:

1- le şubatî 2015we ms'ud barizanî wek teniya rêberî bê dewllet banghêşitî kongreyi miyunşn bo asayşî cîhan dekrêt û sallî parîş le brî berrêziyan nêçîrvan barizanî serok wezîranî kurdistan beşdarî krd, bellam prsiyar lêreda eweye banghêşitkrdinî fermîyi ms'ud barizanî bo ew kongre nêwdewlletîye ke erkî parastinî sîstmî cîhanîye, boçî? aya kurdistan ke dewllet nebêt, çi peywendiyekî be parastinî sîstmî cîhanîyewe heye? bêguman wellamî em prsiyare ew birriyareyi ms'ud barizanî deydatewe ke le abî 2014 koşkî serokayetî becêhêşit û be heman wreyi sallî 1962 çuwewe naw sengerekanî pêşmerge, pêş eweyi ms'ud barizanî em birriyare bidat û serokayetî becêbêllêt û bibêtewe be pêşmerge, hemû cîhan le astî hêrşekanî da'ş destewestan bûn û bîrmendanî serbazî bîriyan le supayi robot dekrdewe ke bitwanêt le ruwî da'şda bwestêt, bellam ke barizanî efsaneyi da'şî têkşkand, nek her şkoyi kurdistanî geyande astî dewlletanî cîhan, bellku cîhanî naçar krd ke bedwayi nhênîyi qaremaniyetî pêşmergeda bigerên, boye le kanûnî duwemî 2015 le penêllî (supayi ayinde) le korbendî davos, balliyoz şnayder serokî konfrranisî miyunşn raygeyand, emsall be şexisî û befermî ms'ud barizanî bo kongreyi asayşî nêwdewlletî le miyuşn banghêşit krawe, bo eweyi basî supayi ayindeman bo bikat, ke mebestî hêzî pêşmergeyi kurdistan bû. boye katêk mayk pompiyo dête kurdistan û serdanî ms'ud barizanî dekat, baş dezanêt barizanî be hawşêweyi dîgol le ke 1946- 1958 hîç ple û postêkî dewlletî nebû, bellam her nasinameyi ferenisa bû, ewa barizanî le kurdistanîş eger postî serokayetîşî nebêt, her nasinameyi ew kurdistaneye ke leser destî ew cîhan naçar bû wek beşêk le sîstmî cîhan seyrî bikat.

2- şêwazî ḧukmirranîyi nêçîrvan barizanî zor demêke nek her serincî serok dewlletan û dîplomatkaranî rakêşawe, bellku serincî nawendekanî twêjîneweyi taybet be siyasetî ḧukmirranîyi rakêşawe, lewane nawendekan (zanikoyi waşnton – cîfrson, emirîka fawendeyşn bo dîmukratî, senterî waşnton bo dîrasetî rojhellatî nawerrast, amojgayi brokîngz, senterî royallî padşayî û çatam haws le berîtaniya, senterekanî lêkollînewe le turkiya û wllatanî 'erebî w.. htd) lemaweyi sallanî serok wezîranîyi nêçîrvan barizanî, hemû em senterane twêjînewe û lêkollîneweyi ekadîmîyan leser şêwazî ḧukmirranîyekeyi krduwe û zanikoyi waşnton – cîfrsonîş dktorayi fexirî pê bexşêwe ke em xellate bêcge le nêçîrvan barizanî hîç kesêk pêyi nebexşrawe, eger hawullatî emirîka nebûbêt. boye pompiyo katêk serdanî nêçîrvan barizanî dekat û dezanêt serokî dahatuwî kurdistane, baş ew rastîyeyi xwêndotewe ke nek her 'êraq û kurdistan, bellku koyi rojhellatî nawerrast pêwîstî be serokêkî xawen lojîk û beezimûnî wek nêçîrvan barizanî heye .

3- gewretirîn kêşeyi rojhellatî nawerrast, nebûnî tenahî û seqamgîrîye, bellam eweyi serincî hemû cîhanî rakêşabû, ewe bû, da'ş teniya 20km le kurdistanewe dûr bû, cûlleyi asayî lenaw şarekanî kurdistan wek xoyi wabû, şewekanî kurdistan wek rojekanî wabuwe, aşkraye pêş eweyi pompiyo postî wezaretî dereweyi emirîka werbigirêt, serokî ajanisî hewallgrî emirîka buwe û zor be başî le wrdekarî û ew eqlle agadare ke le pşit ew seqamgîrî û aramîyeyi kurdistaneweye û herweha pompiyo dezanêt msirur barizanî ew keseye ke twanî operasiyonî hawbeş legell komandoyi emirîka be serkewtuwîyi lenaw xakî da'şda encam bidat, boye êsta ke msirur barizanî serok wezîranî dahatuwî ḧkumetî kurdistan debêt, ewa ew ḧkumete serok wezîranêkî debêt ke ew twanayeyi heye karî hawbeşî zor giring legell emirîka û hawpeymanekanî emirîka be 'êraqîşewe encam bidat, ke serencam bo seqamgîrî û geşepêdanî koyi nawçeke deşkênewe.
em xwêndineweye berew eweman debat ke raşkawane billêyin: raste kurdistan teniya wllatî frenetewew ayîn nîye le nawçekeda, bellku beşî zorî wllatanî nawçeke frenetewe û freayînin, bellam ew ciyawazîyeyi hewlêrî le paytextekanî dîkeyi nawçeke ciyakrdotewe û krdûyetî be paytextêkî giring bo tewawî nawçeke û cîhanîş, eweye le hewlêrewe lojîkî pêkewe jiyan û lêburdeyî helldequllêt, em lojîkeş pêşmergeyi berhemhênawe ke bergrî le maneweyi ew freyiye dekat, bellam le paytextekanî dîke lojîkî pêkewejiyan û lêburdeyî hêşita bûnî nîye.