snduqe reşekey wîlayetî feqîhـ
lenaw bernamey hkumetekey d.adl ebdulmehdîda


katêk delêyn hîç layenêkî syasîî şîe bruay be sîstmî lîbral dîmukratî nîye wek sîstemêk bo hukmranî، eme manay ewe nîye ewan kufrî syasetyan krduwe w، eweşî bruay be dîmukratî nebêt wek sîstmêk bo hukmranî، îdî natwanêt hukmranî bkat، yan le hukmranîda serkewtû bêt.
lay şîeî êraq be hawşêwey şîeî sercem dewletanî rojhelatî nawerast û pakstan û efxanstan، nasnamey eayînîî şîegerayî cêgey nasnamey neteweyî grtotewe، euca çon her neteweyek amancî eweye le çwarçêwey dewletî neteweyîda şkoy nasnamey xoy berceste bkat، ewa pêrewanî mezhebî şîeş le her kwêyekî em cîhane bn be şîeî êraqîşewe deyanewêt le çwarçêwey dewletî (uylayetî feqîhda) şkoy mezhebgerayî xoyan pênase bkenewe.

em halete tenya taybet nîye be şêwazî bîrkrdnewey pêrewanî mezhebî şîe، belku hemû pêrewanî eu eayîn û mezhebaney ke eayîn wek nasnamey seyr deken، şkoy eayînî û neteweyî xoyan lenaw sîstmî lîbral dîmukratîda nabînnewe، her boye pena bo sîstmêkî dîkey hukmranî deben، ke eu sîstme be bruay xoyan debêtewe be çwarçêweyek bo pênasekrdnewey şkoy neteweyî û eayînîyan، dekrêt lem ruwewe amaje be çend nmûneyek bkeyn:
1. le duay serkewtnî şorşî ferensa le salî 1789، ferensîyekan dû zanayan rewaney emrîkay dîmukratî û rûsyaî qeyserî krd، bo euey bzann kam sîstemeyan bo ferensay duay şorş deşêt، serencam encamî geştekey elêksî tokofîl (dîmukratyet le emrîka) pesend kra، nek şêwazî hukmranîî qeyserî le rûsya، legel euey hokarî em destnîşankrdney ferensa bo ewe degêrnewe ke sîstmî hukmranîî dîmukratîî emrîka le sîstmî hukmranîî qeyserîî rûsya baştr buwe، belam hokarî serekî degerêtewe bo euey ke emrîka û ferensa herdûlayan pêrewanî krîstyanî kasolîkîn، sîstmî dîmukratîî emrîka wek sîstmêkî guncaw bo şkoy krîstyanî kasolîkî pesend krawe.

2. cuwekan le eurupa hestyan dekrd، sîstmî lîbralî natwanêt şkoy neteweyyan wek cû bparêzêt، boye wêl bûn beduay dewletêkî neteweyîda bo euey le çwarçîwey eu dewleteda şko bo nasnamey (cûbûnî xoyan) bgêrnewe، ewe bû le salî 1896 syodr hrtzl wek rêberî zîndûkrdnewey cû ktêbî (dewletî cû –Jewish State)î dana، em ktêbe ke 56 sal pêş rageyandnî dewletî îsraîl le salî 1948 nûsrawe، buwe bnaxeyek bo cuwekan bo bunyadnanî şêwazî hukmranî (dewletî cû)، hemû cuwekanî cîhanîş be fermî dewletî îsraîl be dewletî xoyan dezann û pêy delên (dewletî cû)، her boye (dewletî cû) şêwazêkî dîkey dewletdarî û hukmranîye ke tewauy cuwekanî cîhan le sîstmî lîbral dîmukratî be baştrî dezann.

3. pêrewanî eayînî îslam - mezhebî sunne، leduay rûxanî xelafetî osmanîyewe le salî 1922، hemû hewlyan bo dûbare gêranewey xelafete wek şêwazêkî taybetîî hukmranî be pêrewanî sunne، her boyeşe le tewauy wlatanî erebî û îslamî heta êstaş şêwazî sîstmî lîbral dîmukratî wek sîtmêk bo hukmranî be şêweyekî arezûmendane lelayen xelkî eu wlatane qbûl nekrawe، tenanet le komarî turkyaî nwêda leduay salî 1923we heta salî 2002 hemû hewlî hkumete yek ledwa yekekanî turkya bo ewe bû asewarî xelafet bsrêtewe، belam legel hatnî akpartî le duay salî 2002 û le mawey 16salî rabrdûda، hemû hewlekanî erdogan û akpartî bo eweye dûbare be şêweyekî nerm turkya bgêrnewe bo xelafetî îslamî، şêwey nermîş bew manayeî pêçewaney ezmûnî îxwanî mîsr duay 2011 û rêkxrawî da'ş le duay salî 2014، prsyar lêreda eweye akpartî bo deyewêt le dîmukratî dûr bkewêtewe û le xelafetêkî nermî îslamî nzîk bbêtewe؟ bêguman erdogan baş dezanêt eger btwanêt xelafetî îslamî bgêrêtewe، ewa nasnamey îslamî – sunne le tewauy cîhanî îslamî – sunne، cêgey nasnamey neteweyî degrêteweu şko bo netewey turk degerêtewe، wek bragewrey hemû netewekanî pêrewî eayînî îslam – mezhebî sunne.
4. eger her lem çwarçêweyeda û seyrî rûsyaî serdemî putîn bkeyn، debînîn leduay salî 2002 ewe çîdîke hejmûnî lîbralî rojawa û emrîka qbûl nakat، lemawey salanî 1991-2002، emrîka û rojawa amancyan bû ke sîstmî syasî rûsya kopîkrawî sîstmî lîbral dîmukratî rojawa bêt، amancyan lem kopîkrdne ewe nebû xelkî rûsya azad û xoşguzeran bêt، belku amancyan ewe bû şkoy rûsya wek netewe û wek lanekey pêrewanî eayînî krîstanî ersedoks bşkênn û lenaw kewaney gemaroy natoda mlkeçî bken، boye putîn le çwarçêwey sîstmî (esorîtaryanzmêkî nerm _ Soft (Authoritarianism twanî be corêk rûsya behêz bkatewe û gemaroy kewaney nato bşkênêt û bo şkandnî em kewaneyeş le 2008 be hêzî serbazî çuwe naw corcya û le 2014 krîmay lkand be xoyewe، bemeş şkoy bo rûs û pêrewanî eayînî krîstyanî erzesoks gêrayewe.

5. çînyekan sîstmî lîbral dîmukratyan wek sîstmêk bo hukmranî pê baş nîye، her boye herdûlayan çînî kominîstî û taywanî legel euey sûdêkî hêcgar zoryan le syasetî (abûrîî bazarî sermayedarî) wergrtuwe، belam heta êstaş komarî çîn pêrewî komonîstî maoîî dekat، emeş leber eweye çînîyekan komonîstî maoîî wek komonîstêkî modêlî çînî، nek marksî seyr deken، emrîka û rojawa wîstyan leduay salî 1991 çînîş be derdî sovyetî pêşû bben û sîstme syasîyekey brûxênn، belam çîn xoy ragrt û le êstada hênde behêz botewe ke sîstmî hukmranî çînî wek bedîl bo sîstmî hukmranî lîbral dîmukratî rojawa seyr dekrêt.

lêrewe eger seyrî tewauy dewletanî rojhelatî asya bkeyn، her le japonewe ta degate hîndstan، debînîn eu dewletane neyantwanîwe xoyan bunyad bnênewe û bbne xawenî dewletî behêz ke lasayî ezmûnî lîbralîî rojawayan krdotewe، yan hewlyandawe le wlatekanî xoyanda eu sîtme wek xoy kopî bkenewe، her bo nmûne hîndstan ke be nîmçe kîşwerêk nawzed dekrêt، kêşey gewrey eweye ke sîstmye dîmukratîyekey rêgay pênadat، bryarî rast û xêra bo berêweberdnî dewletekey werbgrêt.
amajekrdnman bo em nmûnane bew manaye nîye sîstmî lîbral dîmukratî، yan damezrawekanî em sîstme bo dewletanî rojeaway krîstyanî kasolîkî nebûnete hokarî xoşguzarnî û berzîî dahatî tak bo hawulatyanî xoyan، hokarî em serkewtne bo ewe degerêtewe، ezmûnî lîbral dîmukratî le cîhanî rojeaway krîstanî kasolîkî، proseyeke duay damezrandnî dewletî neteweyî destî pêkrduwe û twanîwyane leçwarçêwey dewletî neteweyîda hoz û grûpe cyawazekanî netewe le çwarçêwey întmay neteweyîda bken be hawulatî û întîmay bo xakekey hebêt، duay eme euca hewldrawe hawulatyan wek tak (Individual) leser bnemay maf mameley legel bkrêt، her bo nmûne emrîka ke xoy be rêberî dewletî lîbral dîmukratî dezanê، duay euey serbexoyî rageyanduwe le salî 1776، laîhey mafekanî (tak)î rageyanduwe، wek takêkî emrîkaw azad، belam prsyar lêreda eweye boçî emrîka lew serdemey ke kolonyalîyekî berîtanî bû، laîhey mafî takî ranegeyand؟ welamekey eweye: eukat netewey emrîka le çwarçêwey dewletêkî azadda hestî be hawulatîbûn nedekrd، çon dekra wek tak mameley legelda bkrêt، eme bo hemû netewekanî cîhan raste، her boye katêk le duay salî 1991ewe rojawa û emrîka deyanewêt be zebrî hêz sîstmî hemû netewekanî cîhan bgorn bo eu sîstmey xoyan mebestyane lejêr nawî (blawkrdnewey dîmukratî) ewa hawulatyanî eu netewane eu sîstme retdekenewe، her emeş hokarî eu daşkane gewreye buwe ke le êstada beser hejmûnî lîbralî le cîhanda şkawetewe.
lêrewe eger bgerêynewe bo êraqî duay 2003 û seyr le kardanewey pêkhate serekîyekan (kurd û şîe û sunne) bkeyn، beramber eu sîstme syasîyeî emrîka mebestî bû le êraq bunyadî bnêtewe، debînîn herdû pêkhatey erebî şîe û sunne، nek her djî eu mudîle hukmranye bûn ke emrîka mebestî bû، belku herdûlayan şeryan legel hêzekanî emrîka krduwe û wek dagîrker mameleyan legel krduwe، belam layenî kurdstanî pêşwazî lew mudêle krduwe ke emrîka mebestî buwe bepêy destûr le êraqda bunyadî bnêtewe.
prsyarî grng lêreda eweye: boçî layenî kurdstanî pêşwazî lêkrduwe û erebî şîe û sunne retyan krdotewe؟ welameke ewe nîye ke kurd xoy be dostî emrîka zanîweu şîe û sunne be dagîrkeryan danawe، nexêr، hokare serekîyeke eweye sîstmî syasîî kurdstan berhemêkî lokalî xelkî kurdstane û xelkî kurdstan xoyan bunyadyan nawe û emrîka em sîstme xomalyeî wek sîtmêkî syasî serkewtû seyr krduwe û lenaw destûrî êraqda cêgrî krduwe، xo eger emrîka hemû sîstme syasîyekey kurdstanîşî retbkrdayetewe û xoy sîstmêkî syasîî tazey bo kurdstan dabnaye، ewa xelkî kurdstanîş eu sîstemeyan retdekrdewe، herwek çon sîstmî fîdralîî parêzgakanyan retkrdewe.
bo êstay layene syasîyekanî şîeî êraq ke hemûyan xwazyarî bunyadnanî sîtmêkî (uylayetî feqîhـ) be hawşêwey komarî îslamîî êran، baş dezann barudoxî syasîî êstay êraq û nawçeke û nêwdewletîş emeyan lê qbûl nakat، boye be hawşêwey eu dewletaney wek (çîn û rûsya û polenda û hengarya û dewletanî rojhelatî asya û ta radeyekî zorîş turkya) ke be şêwazî nerm xoyan le lîbral dîmukratî dûr xstoewe، layene syasîyekanî şîeî êraq pêrewî eu syasete deken ke le ruuy syasîyewe sîstmî (uylayetî fîqhـ) le snduqe reşekey hkumetda deşarneweu le ruuy syasetî abûrîşewe peyrewî le syasetî (abûrîî bazarî sermayedarî) deken، katêk behoy pêrewkrdnî syasetî abûrîî bazarî sermayedarîyewe، jêrxanî abûrîî wlat rêkdexenewe، ewa sîstme syassyeke le snduqe reşeke derdehênn û be aşkra pênasey hukmranîî xoyan dekenewe.

çon şîekanî êraq
xewnî hukmranîyekî serkewtû deken be waqî'؟

xalî behêz le prosey syasîî êraqda eweye em proseye pêkhatuwe le dû layenî serekî، layenî yekemyan herdû hawpeymanî (îslah û bîna)ye û têkray nwênerekanî sunne û şîe lexoy degrêt û le êstada beşêweyekî serekî muqteda sedr û hadî amrî serperştî deken û dekrêt bşlêyn rolî hadî amrî balatre، leber euey tewauy hêzekanî heşdî şe'bî، hawpeymanî hadî amrîn û muqteda sedr tenya hêzî şeqamî legeldaye، leberamber em bereyeî (erebî şîe û sunne)، berey kurde، belam lem bereyeda şexsî msod barzanî û partî dîmukratî kurdstan rolêkî karîgeryan heye، heta eu astey detwanîn blên le çawî (erebî şîe û sunneda)، şexsî barzanî û partî dîmukratî kurdstan ta radeyekî zor rolî yeklakrdnewe bo kêşekanî nêwan hewlêr û bexda degêrn.
bûnî prosey syasî le êraqda be dûlayenî serekîî (kurd û ereb be şîeu sunnewe)، rolêkî zorbaş degêrêt bo çareserkrdnî kêşekanî nêwan herêm û bexda û herweha rolêkî zor baş degêrêt bo hukmranyekî serkewtû le beşe erebîyekey êraqda. belam prsyar lêreda eweye: çon le mawey çend mangêkî kemî duay prosey helbjardnekanî perlemanî êraq le ayarî rabrdûda ta êsta prosey syasî le êraqda le proseyekî fewzay syasîyewe gora bo proseyekî nîmçe serekî ke dûlayenî serekî lexoy bgrêt؟
welamdanewey em prsyare pêwîstî be geraneweyekî wrd heye bo şêwazî berêwebrdnî prosey syasî le nêwmalî şîe û paşanîş hewlekanî bo drustkrdnî fraksyonî gewre û le duay euyş nehêştnî çemkî fraksyonî gewre، bo emeş detwanîn beçend xalêk amajey pê bkeyn:
1. lîstî feth be serokayetîî hadî amrî ke dekrêt pêşî blêyn (lîstî heşdî şe'bî)، raste le helbjardnekanda lîstî yekem nebû، belam cyawazîşî legel lîstî saîrun be serokayetî muqteda sedr tenya dû sê kursî bû، boye lîstî fethîş be hawşêwey lîstî saîrun be lîstî yekem le qelem dedra.
2. eu şêwazey hadî amrî bo pêkhênanî fraksyonî gewre le jêr nawî (hawpeymanîî bîna) pyadey krd، şêwazêkî dûlayene bû، lelayek legel eu serok fraksyonane hawpeymanî grê da، ke be rêgey serok fraksyonewe hatne naw (hawpeymanîî bîna)، lelayekî dîkeş be rêgey grêdanî hawpeymanî legel perlemantarekanî naw lîstekanî dîke wek grêdanî hawpeymanî legel falh feyaz lenaw lîstî sedr ke 22 perlemantarî legelda bû، duay euyş be kokrdnewey îmza le jmareyekî zorî perlemantarekanî erebî sunne û şîe le naw lîstekanî dîke bo euey be şêweyekî sêber fraksyonî gewre msoger bkat le perlemanda û legel prosey dengdan aşkray bkat. leberamber em hewle serkewtuwaney amrî، sedr ke serokayetîî hawpeymanî îslahî dekrd، tenya pştî be îmzay serok fraksyonekan bestbû، lewe bêaga bû، lîstêkî wek nesr ke heyder ebadî serokayetî dekrd û be hîsab xawenî 43 kursî bû، belam tenya çend kursîyekî legelda mabuwewe û euy dîkeyan çûbûne lay hawpeymanîî amrî، her boye katêk hawpeymanîî (îslah) raygeyand bote xawenî gewretrîn fraksyon bebê layenî kurdstanî (partî û yekêtî) zyatr le 183 kursîî perlemanyan legeldaye، belam ke çûne naw perleman neyantwanî zyatr le 150 nwêner kobkenewe.
3. duay şkstî hawpeymanîî îslah le pêkhênanî fraksyonî gewre، amrî hewlekanî xoy xsteger û legel muqteda sedr rêkkewt ke eslen her fraksyonî gewre nemênêt û hemû lîstekanî erebî şîe û sunne pêkewe kandîdî serokî perleman û serok wezîran helbjêrn، amrî le herdûkyanda serkewtû bû.

4. sebaret be hewlekanî hawpeymanîî bînaş bo beşdarîkrdnî kurd be şêweyekî behêz le hkumetî dahatuuy êraqda، hadî amrî pêdagîrî leser pştgîrîî rastewxoy barzanî û partî dîmukratî kurdstan krd، dyare amrî û beşêk le serkrdekanî dîkey şîe zor baş le nzîkewe şexsî barzanî û syasetî partî dîmukratî kurdstan denasn û dezann tenya barzanî û partî detwann bbne nwênerî rasteqîney xwastekanî xelkî kurdstan، boye eger btwann legel barzanî bgene akamêkî baş، ewa detwann le bexda hkumetêkî behêzî euto drust bken ke lanîkem twanay euey hebêt lesalî yekemda beşêkî zorî xwastî hawulatyanî beşe erebîyekey êraq dabîn bken، ke hemûyan xzmetguzarîî gştîn، wek dabînkrdnî eaw û kareba û bunyadnanewey eu nawçaney ke behoy şerî djî da'şewe kawl krawn.
5. eger seyrî şêwazî danustandnekanî hawpeymanîî bîna legel kurdstan begştî û barzanî û partî betaybetî bkeyn، ewa debînîn zor baş rêzî eu xwastey barzanî û partîyan grtuwe ke neyanuystuwe bbne beşêk le hîç hawpeymanîyek، leberamberda hawpeymanîî bîna bewe razî buwe eger ewan twanîyan fraksyonî gewre drust bken، partî û barzanî pştgîrîyan bken.
6. helbjardnî d.adl ebdulmehdî wek kandîdî hawbeş bo şîekan، dîsan rolêkî gewrey hawpeymanîî bînay têda buwe، emeş leber eweye eger hawpeymanîî bîna neyuystaye d.adl ebdulmehdî kandîdî serokî encumenî wezîran bêt، ewa nedebuwe kandîdî serok wezîran، lem haleteşda lîstî îslah hîçî pê nedekra، belam eger bepêçewanewe bwaye، ewa hawpeymanîî bîna deytwanî hemû rêgrîyek drust bkat، euca lêrewe eger seyrî em kandîde bkeyn ke lîstî bîna pştgîrî serekîî buwe bo postî serok wezîranî nuêy êraq، eme euey lêdexwêndrêtewe ke hawpeymanîî bîna nîyetî euey heye ke hewlekan bo çareserkrdnî kêşekanî nêwan hewlêr û bexda bxrêneger û pêş hemû ştêk kêşey kurdstan le kol xoy bkatewe، emeş leber eweye d.adl ebdulmehdî peywendîyekî zor başî legel barzanî û partî heye û barzanî û partîîş nek her pêşwazî le kesayetîyekî wadeken ke postî serok wezîran werbgrêt، belku pştîwanîşî deken û hawkarîyekî cddîşî deken bo çareserkrdnî kêşekanî nêwan hewlêr û bexda û herweha hawkarîşî deken bo serkewtnî le hkumetekeyda.
eu xalaney amajeman pêkrdn، ke zîrekane hadî amrî hestî pêkrdûn bo euey hkumetî dahatuuy êraq serkewtû bêt، pyaheldan nîye be hadî amrî، yan manay ewe nîye ke eu deyewêt dostayetî kurd bkat، yan pêştr hîç syasetêkî heley beramber kurdstan pyade nekrduwe، bepêçewanewe hêzekanî heşdî şe'bîî ser be hadî amrî û muqteda sedrîş eu hêzane bûn ke salî par hêrşyan krde ser kurdstan û kerkûkyan dagîrkrdewe û le dastanekanî prdê û shîla û telsqof leser destî hêzî pêşmerge têkşkêndran، belam zîrekîî amrî û hawpeymanekanî le lîstî bîna û hênanî muqteda sedr bo ser heman şêwey bîrkrdnewe، lewedaye ke hengawekanî euey lê dexwêndrêtewe ke zor baş dezann، eme duayîn derfete le berdem hukmranîî şîe le êraqda، eger lem hkumete serkewtû nebn، ewa hukmranîî şîe le êraq kotayî dêt، emeş leber eweye kêşey serekîî hukmranîî şîe be şêweyekî serekî legel xudî şîeye، nek pêkhatekanî dîke، her boye hemû hewlî xoyan xstote kar bo euey zemîne bo hukmranîyekî serkewtû xoş bken، dekrêt emeşyan be çend xalêk amajey pê bkeyn:

hewldan bo nehêştnî pertewazeyî syasî، yekemcar lenaw malî şîe، paşan rêkxstnewey layene syasîyekanî şîe û sunne le jêr çetrî hawpeymanîî şîeda، le êsta hest dekrêt eu pertewazîye syasîyeî ke heta mangî abî emsalîş lenaw prosey syasîî erebî êraqda bûnî hebû، berew corêk le seqamgîrîî syasî hengaw heldegrêt، bêguman nemanî pertewazeyî syasî û drustbûnî seqamgîrîî syasî، jêrxanêkî ptewe bo her hukmranîyekî serkewtû.
belênekanyan be barzanî û partî، bewey amaden bepêy destûr kêşekanî hewlêr û bexda çareser bken (eme le bernamey hkumetî tazey êraq)îşda hatuwe، euey lê dexwêndrêtewe ke geyştûnete eu qenaetey ke eger kêşekanyan legel partî û barzanî çareser neken، herçîyek bken le hukmranîî beşe erebîyekey êraq serkewtû nabn، xo eger nîyetyan baş nebwaye sebaret be hewlekanyan bo çareserkrdnî kêşekanî herêm û bexda، ewa hewlyandeda le barzanî û partî dûr bkenewe، pena bo şêwe kartonîyekey beşdarîî kurd bben، belam dyare mebestyane hkumetî emcareyan serkewtû bêt، her boye deyanewêt kêşey kurdstanîş le kol xoyan bkenewe û çareserî bken.

eu bernameyeî ke d.adl ebdulmehdî wek bernamey hkumetî dahatuuy êraq raygeyand، aşkraye eu bernameye berhemî hewl û mandûbûnî eu 15-20 roje nîye ke eu raspêrdrawe bo euey hkumet pêkbhênêt، belku em bernameyeî d.adl ebdulmehdî maweyekî zor pêştr karî cddî leser kraweu dwatr xrawete berdestî û lewaneye eu destkarî hendêk brgey krdbêt، yan hendêk brgey bo zyad û kem krabêt، belam bernameke zor profîşnalane û be eqlî dewletmedarî darêjdrawe، her zor besadeyî eger seyrî bkeyn، em bernameye dû beşe، euey peywendî be herêmî kurdstanewe heye، zor beşêweyekî gştî baskrawe û tenya amaje bewe krawe hewlekan dexrêneger bo euey bepêy destûr yasa eu kêşane çareser bkrên، belam ke dêne ser beşekey dîkey ke taybete be prosey hukmranî le beşe erebîyekey êraq، ewa debînîn wrdekarîyekî hêcgar zor kraweu prsekan zor wrd krawnetewe.
bernamey hkumetekey d.adl ebdulmehdî beşêweyekî gştî bernameyekî abûrîye bo rêkxstnewey tewauy jêrxane cyawazekanî xzmetguzarîyekan le hemû bware cyawazekan، hemû eu mîkanîzmaneşî bo çareserkrdnî kêşekan xrawneterû، be şêweyek le şêwekan pştbestne be mîkanîzmî syasetî abûrîî bazar û şêwazî rêkxrawe nêwdewletîye nahkûmîyekanî wek bankî nêwdewletî û snduqî nextîî nêwdewletî، yan eu şêwazaney rêkxrawekanî yunamîî ser be netewe yekgrtuwekan le êraqda wek rasparde pêşkeşî krdûn، herweha cextkrdnewey adl ebdulmehdîş leser eu çemkey ke delêt: (werçerxanî abûrî seqamgîrîî asayş û syasî drust dekat.) dîsan emeş manay eweye kêşekanî êstay komelgey erebî sunne û şîe le êraqda، ne dîmukratîye û ne azadîî raderbrîn û ne hemwarkrdnewey yasay barî kesêtîye، belku kêşey emroy eu komelgeye rûxanî jêrxanî xzmetguzarîyekan û nebûnî xzmetguzarîye gştîyekane.
euca lêrewe eger hemû eu xalaney ke be zîrekî wek xale serekîyekanî şkstî hukmranî le êraqda destnîşanyan krdûn û hemû eu xalaney ke naçarî krdûn bew şêwaze bo rzgarkrdnî xoyan bîgrneber، pêkewe koyan bkeynewe، ewa degeyne eu derencamey em hewlane، yan debne seretayek bo hukmranîyekî serkewtuuy şîe le êraqda، yaxud eger serkewtû nebn، debête seretayek bo kotayî hukmranîî şîe le êraqda.


destlekarkêşanewey adl ebdulmehdî kartî sûre bo krdnederewey hukmranîî şîe le êraqda


lew katewey d.adl ebdulmehdî bernamey hkumetekey rageyanduwe، gwêman lê nebuwe hîç layenêkî syasî، yan hîç pêkhateyekî êraqî blêt em bernameye xrape، belku rexney serekî lem bernameye eweye ke em bernameye astengî bo drust dekrêt û cêbecê nakrêt û serencamîş d.adl ebdulmehdî ke berdewam dest lekarkêşanewekey le gîrfanîdaye، derîdehênêt û hkumeteke becê dehêlêt، emeş drust leser eu boçûne bunyad nrawe ke em bernameye be tenya d.adl ebdulmehdî le mawey eu 15-20 roje danîştuwe dayrştuwe û rehendekanî rastkrdnewey hukmranîî şîe le êraqda wek pêwîst reçaw nekrawe.
belam eger be wrdî seyrî ezmûnî syasîî d.adl ebdulmehdî bkeyn û paşan eu prsyare bkeyn، boçî d.adl ebdulmehdî le postî cîgrî serok komar û wezîrî newt destî lekarkêşayeweu êsta şanî dawete ber em berprsyaryetîye qurse ke rastkrdnewey prosey hukmranîye le êraqda؟ ewa em prsyare eweman lêdexwazêt ke be dîdêkî frwantr bernamey hkumeteke bxwênîneweu ezmûnî hukmranî wlatanî cîhanîş pêman delêt، em bernameye be pştbestn be hêzêkî gewre nûsrawe û eu hêzeş bêcge le hewldan bo cêbecêkrdnî eu bernameyeu serkewtnî hkumeteke hîç rêgeyekî dîkey leberdemda nîye.
raşkawanetr eger be terazuuy hêzî syasî û serbazî û hêzî şeqamîş، d.adl ebdulmehdî lenaw prosey syasîî êraq û hawpeymanîyekanî şîeda bxwênênewe، ewa berawrd be karektere serekîyekanî naw proseke، dekrêt blêyn: d.adl ebdulmehdî le hemûyan lawaztre، belam leberamberda eu be kesayetîyekî syasîî eqlanî nasrawe û şanî xoy nadate ber barêk ke pêy helnegîrêt، boye prsyar eweye ke eu bzanêt em bernameye ştêkî xeyalîye û boy cêbecê nakrêt، aya duay 72 sal temen xoy dekate galtecarî syasî û xalêkî reş le mêjuuy syasî xoy tomar dekat؟
dyare hewldan bo welamdanewey em prsyare komelêk temumj derewênêtewe û eweman pêdelêt، eu hêzey le pştî d.adl ebdulmehdîye، twanay euey heye clewgîrî prosey syasî le êraqda bkat، herweha eu twanayeşî heye ke zemîney seqamgîrîî syasî û asayşî bo dabîn bkat، bo euey bernamekey be serkewtuuyî cêbecê bkat، bêguman her hkumetêkîş hêzêkî eutoy le pşt bêt، ke btwanêt hem clewgîrî tewauy prose syasîyeke bkat û hemîş zemîney seqamgîrî û asayşî bo brexsênêt، ewa hetmen hkumetêkî serkewtû debêt.

paşan layenêkî dîkey eu rexnaney rûberuuy bernamey hkumetekey ebdulmehdî dekrêtewe، eweye ke eu bernameye bew wezîrane cêbecê nakrêt ke le kabînekeda nawyan hatuwe، belam leberamber em rexnaneda prsyar eweye، aya kê delêt، em bernameye ke bew şêweye darêjdrawe pşt debestêt bew mîkanîzmey ke wezîrekan bo cêbecêkrdnî deygrneber؟ bepêçewanewe em bernameye bew şêweye darêjrawe ke mîkanîzme guncawekan bo cêbecêkrdnî le hemû bware cyawazekanda lelayen rawêjkarî zor şareza bo amade dekrêt û dexrête berdestî wezîrekan bo euey bew mîkanîzme legel kêşekanda mamele bken، lembareweş wek beha e'recî serkrdey teyarî sedr û cêgrî pêşuuy serok wezîranî êraq le lêdwanîkda sebaret bem bernameye gutî: em bernameye pêwîstî be rawêjkarî zor şareza le syasetî abûrîî bazar û şareza le syasetî bunyadnanewey damezrawekan û syasetî bankî heye û eu rawêjkaraneş hemûyan hawkar debn bo serxstî eu bernameye.

layenêkî dîke ke xelk be naumêdîyewe seyrî em bernameye dekat، prsî gendelîye le êraqda، ke em prse mafyaî gewrey gendelî eutoy drust krduwe ke d.adl ebdulmehdî natwanêt rûberûyan bbêtewe، boye meseley qelaçokrdnî gendelî bêcge le fentazya û xeyalêk ştêkî dîke nabêt. belam em base em prsyare dexate jêr prsyarêkî dîke û deprsêt: aya ewaney bûne mafyaî gendelî kên؟ bêguman mafya gewrekanî gendelî eu hêz û layenanen ke hêzî çekdaryan heye w، raşkawanetrîş ke hêzekanî heşdî şe'byan leber deste، her eu hêz û layene syasîyaneş emro clewgîrî syasetî êraqyan leber deste û manewey em clewgîrîyeş grê drawetewe be serkewtnî eu bernameyeî ke d.adl ebdulmehdî raygeyanduwe، kewate lem derwazeyewe layenêkî dîkey temumjawî eu waqîe syasîyeman bo rûn debêtewe، ke ewaney serçawey gendelîî gewren le êraqda û be mafyaî gendelî nasrawn، êsta xoyan ketûnete lêwarî heldêr û eger xoyan be serkewtnî em hkumete negrnewe، ewa hem parekanîşyan têda deçêt û hemîş lenaw prosey syasî êraqda bûnyan namênêt، euca bo euey xoyan lew zongawe rzgar bken، eu gendelîye gewreyeşî krdûyane deykene weberhênan û xoyan debne xawen û clewgîrî prosey hukmranî le êraqda.
her bo bîrhênanewe، eu hêz û layenaney pşgîrî hkumetekey d.adl ebdulmehdî deken، heman eu hêz û layenanen maweyek pêş kandîdkrdnî adl ebdulmehdî û wek kardaneweyek beramber dûbare dananewey heyder ebadî bo xulî duwemî serok wezîran، raşkawane rayangeyand، eger her hkumetêk cêgey rezamendî ême nebêt، nahêlên eu hkumete pêkbhêndrêt، xo eger her pêkîş bhêndrêt، ewa lemawey dû mangda deyrûxênîn...
grngîî bebîr hênanewey em lêdwane lewedaye، eger eu hêz û layenaney pştgîrî adl ebdulmehdî deken، neyanewêt le hkumetekeyda serkewtû bêt، ewa pêş euey bernamekey rabgeyandaye deyanrûxand، belam ke pştgîrî le bernamekey deken، êsta adl ebdulmehdî be pştî eu hêze hukmranî dekat û qûlîî nawerokî bernamekeşî leser bnaxey eu hêze darêjdrawe ke lenaw snduqe reşekey hkumetda karî cêbecêkrdnî bernamekey bo asan dekat