rjêmî be'sî êraq be serokayetî sedam husên û rjêmî be'sî sûrya be serokayetî beşar esed، legel euey dû balî dj be yekî yek hzb bûn، belam le duay salî 2000ـewe ke rehendekanî syasetî emerîka berew rûxanî rjêmî sedam husên zyatr aşkrabûn û paşanîş karesatî 11î sêptemberî bedwada hat ke gewretrîn karî tîrorîstî bû lelayen rêkxrawî elqaîdewe encamdrabû، îdî lew katewe rjêmî sedam husên bo manewey xoy û rjêmî esed bo rêgrtn le serkewtnî emerîka le êraq، ke dîmeşq bew core seyrî dekrd duay êraq serey euyş dêt، kewtne bekarhênanî çekdaranî tîrorîst bo parêzgarî xoyan، dyare em trse lelayen êranîşewe bûnî hebuwe، leber euey syasetî emerîka le kotayî newedekanî sedey rabrdû syasetêkî hawbeş bû bo heryek ledewletî êraq û êran û syasetekeş le jêr nawnîşanî clewgîrî dûlayeney êraq û êran (Double containment for Iraq and Iran) buwe، boye lem layeneşewe êran be gorînî rjêmî sedam husên lelayen emerîkawe nîgeran bû، lehemankatda cya lewey hewlîdeda le çwarçêwey syasetî şîegerayî nfuzî xoy le êraq zyadbkat، le hemankatda pştgîrî hemû hewlekanî dîmeşq-îşî dekrd bo euey çekdarî sunney cîhadî rewaney êraq bkatewe.


aşkraye sûrya le serdemî esedî bawkewe her legel serkewtnî şorşî îslamî le êran، hemûkat dîmeşq paşkoy syasetî taran buwe، tenanet le şerî 8 saley nêwan êran û êraqîşda، sûrya pştgîrî komarî îslamî krd، nek êraq، lem bazneyeda û lemawey zyatr le 37 salî rabrdû berdewam rjêmî sûrya - ç leserdemî hafz esed û ç beşarî kurî -، hemû kat nawendêkî grngî medî syasetî şîegerayî taran buwe le sûrya û lubnanda.


lewaneye prsyar lêreda ewe bêt، ke rjêmî sûrya syasetî şîegerayî pyade bkat، aya çon buwe serçawey drustkrdnî lqî qaîdey êraq û paşanîş rêkxrawî da'ş le êraq û herweha berey nusre lenaw sûryada؟ sebaret bewelamî em prsyare çarls lîster le ktêbekeyda be nawnîşanî (cîhad le sûrya، qaîde û da'ş û berewpêşeweçûnî yaxîbûn) bem core welamî em prsyare dedatewe û delêt: «katêk ême qûl rodeçîn û sernc le seretakanî salanî 2000 û kotayî salanî newetekan dedeyn، eu syaqe bedî dekeyn ke têyda em grupe tîrorîstîyane hatnearawe. leber euey le seretay salanî 2000da beşar esed destî daye gemepêkrdn û bekarhênanî rewt û şwênkewtuwanî cîhadî selefî qîtalî، beşar esed katêk deyzanî em grupane debne hereşe bo ser asayş û seqamgîrî rjêmekey، ewa be hemahengî legel dezgay hewalgrî supada، heldesta be henardekrdnyan bo beşekanî dîkey wlateke û bo hênanedî amancekanî syasetî derewey sûrya bekardehêndran، kewate eger em em syasete mebest amêzey beşar esed nebwaye bo sûdwegrtn le grupî cîhadî selefî qîtalî lenaw sûryada، bem astey êsta cîhadî selefî qîtalî sunne nedebûne metrsî û hereşe û qaîdey êraq û da'şîş drust nedebûn، belam aşkraye cîhadî qîtalî mîlîşyaîî sunne le pşêwîda geşe dekat، pşêwîş le sûryada be xêrayî geşey krd behoy serheldanî narezayetîyekanewe، ke euyş le tûreyî û naumêdîyewe le sîstmî dewlet serçaweyan grtbû، bzûtnewe cîhadîyekanîş lesercem cîhanda kelkî xrapyan lew kêşeye wergrt، belam debêt lêreda ewe blêyn kew lew kateda sûrya melbendêk bû ke jêrxanêkî gewrey cîhadî têyda hatbuwe damezrandn ke le layen beşar esed û hewalgrî supay sûryawe per bew jêrxane drabû، bwarî perepêdanîşî bo rexsêndrabû، her emeş hokarî serekî eu kêşeyaneye ke le êstada rûberûyan debînewe».



prsî grng sebaret be gemey beşar esed bem grup û rewte cîhadîye qîtalyeî sunne، leduay rûxanî rjêmî sedam husên lelayen emerîkawe destî pêkrd، hokarî serekîş bo em gemeyeî ke esed destî pêkrd، hewlêk bû bo euey rûxanî rjêmî sedam husên nebête hokarî êraqêkî seqamgîr û dîmukratî û fîdralî û paşanîş eme wek serkewtnî emerîka le qelem bdrêt û dwatr emerîka hewlbdat، ezmûnî êraq le sûrya û êran dûbare bkatewe. sebaret bem layene çarls lîster le ktêbekeyda nûsîwyetî: «baştrîn belge û nmûneş lem ruwewe brîtye le dagîrkrdnî êraq lelayen emerîkawe، çunke her le satewextekanî seretay hatnenaweuey serbazanî emerîka û hawpeymanekanî bo nêw êraq، muftîî sûrya-ke le layen xudî beşar esedewe danrabû- û nawî şêx ehmed keftaro bû، fetwayekî derkrd û raygeyand ke wacbêkî îslamîye leser hemû muslmanêkî sunne – be jn û pyawewe û le her koêyekî em cîhaneda bêt، betaybetî le sûrya- ke cîhad û şer bkat le djî dagîrkarî emerîka le êraqda.


em fetwateye buwe handerêkî zor gewre bo eu xelkane û tenya le mawey 11 rojî seretay hatnî emerîka bo êraq، zyatr le 5000 cîhadîî şerkerî sunnî ke zorbeyan sûrî û hendêkyan lubnanî bûn، snurî sûryayan brî berew êraq berêkewtn whewalgrî supay sûryaş snurekanî be rûda walakrdn û le dîwî êraqîşda pasewan û xalekanî pşknîn nemabûn behoy dagîrkaryekewe، zorêk lew 5 hezar kese le nêw şare gewrekanî sûryada، wek -dîmeşq û heleb- be pasekanî hkumet gwastranewe bo snûrekanî êraq، her eu şerkeraneş bûne hewênî drustbûnî elqaîde le êraqda، ke duay de sal buwe dewletî îslamî le êraq û şam، yan da'ş».



eger sernc le nûsînekey çarls lîster bdeyn، be raşkawî eu rastîyeman bo derdekewêt ke rolî serekî le drustbûnî lqî qaîdey êraq ke êsta buwe be da'ş، rjêmî beşar esed û hewalgrî supay sûrya buwe، belam prsyarî serekî lêreda eweye aya rjêmî beşar esed pêştr hemahengî rastewxoy legel rêkxrawî elqaîde hebuwe û yekêk le serkrdekanî qaîde lenaw sûrya bûnî hebuwe ke hemaheng bûbêt legel rjêmî esed û dezgay hewalgrî supay sûrya، sebare bem layeneş çarls lîster amaje be kesayetî mehmud exasî dekat ke yekêk buwe le serkrdekanî qaîde le sûrya û lembarewe nûsîwyetî: «kesayetî serekî ke rolî hebû le gwastnewey cîhadîyekan le sûryawe bo êraq nawî mehmud exasî bû، ke be ebu qe'qa' nasrabû، em kaseyetîye mêjûyekî tem û mjawî heye، belam eger legel her sûrîyekda bduêyt، ewet bo pştrast dekatewe ke exasî bo beçendîn sal pêş dagîrkrdnî êraq lelayen emerîkawe، emîlî hewalgrî supay sûrya buwe، min legel çendîn berprsî hewalgrî sûrya le heleb qsem krduwe، ewan eu rastîyeyan bo aşkrakrdm ke mehmud exasî be çend salêk pêş dagîrkrdnî êraq le salî 1999ـewe le heleb jyawe. yekêk le berprsekanî hewalgrî sûrya bem şêweye wesfî kesayetî exasî dekat û pêy gutm: katêk geyşt clubergêkî pakstanî leberda bû، be degmen qsey dekrd. eu katey hênayan çwar efser hewalgrî legelda bûn. eu berprse pêy wtm ke fermanman pêdrabû nasnamey kesêkî nawxoy sûrya û moletî şofêrî û çend dokyomêntêkî dîkey bo drust bkeyn، belam be bê hîç nawunîşanêkî tomarkra û zanyarîyekî şexsî، emeş nayasayî bû le sûrya، belam be serncdan le temenî gencêtî û clubergekanî hestman krd eme kesêkî zor grnge û çend sal duay ewe zanîman ke kêman labuwe. kewate lew saleda hewalgrî supay sûrya eu keseyan hênaye heleb- ke şarêkî gewreye- û le mzgewtêkda dayanna û hemû belgenemayekî pêwîstyan bo desteberkrd û destyan walakrd، le salî 2003da ebu qe'qa' le mzgewtî elzhur le heleb şwênkewteyekî zorî bo xoy drust krdbû، belam pêştrîş le katî rûdanî karesatî 11î sêptember ebu qe'qa' legel şwênkewtuwanîda be nawî (xrba alşam) helsa be gêranî ahengêk be boney rûdawekanî 11î sêptember û fîstîvalêkî gewreyan le şarî heleb sazkrd، paşan ebuqe'qa' û xrba alşam، eweyan xsterû ke meşqî serbazî bo şwênkewtuwekanyan ferahem deken û xoşhalîî xoyan be kare tîrorîsîtîyekanî elqaîde le şwênekanî dîke derdebrî û le şaşeyekî gewrewe vîdyoî çalakîyekanî elqaîdeyan nmayş dekrd û hendêkyan le telefzyonî dewletî sûryawe pexş dekran. euey cêgey sernce em vîstîvale gewrey ebu qe'qa' le heleb encamîda leser astî nawçeyî û nêwdewletî buwe cêgey sernc، leberamberda bo euey dernekewêt rjêmî sûrya pştîwanî em vîstîvale buwe، hewalgrî serbazî sûrya ebu qe'qa' û cêgrekeyan – nasr ebu îbrahîm- destgîr krd، belam duay 12 katjmêr azadyan krdn، legel euey kes nazanêt lemawey eu 12 katjmêreda lenêwan hewalgrî supay sûrya û ebu qe'qa' çî ruuydawe، belam duay azadkrdnî hîç ştêk negora. belam şwênkewtuwanî ebu qe'qa' le kotayî salî 2001 ـewe taweku dagîrkrdnî êraq le layen emerîkawe le salî 2003 be raddeyekî zor geşeyan krd û xudî ebu qe'qa' rolêkî gewrey bînî le rewanekrdnî eu jmare zorey cîhadîyekan le sûryawe bo êraq، paş euey em hêzane çûne êraq û destyan krd be şer û encamdanî karî tîrorîstî djî hêzekanî emerîka، ewa dîmeşq dergay walakrd bo euey brîndarekanyan bbrên bo sûrya û le nexoşxanekanî sûrya çareser bkrên، tenanet fermande brîndarekanî dewletî îslamî le êraq (lqî qaîdey êraq) le nexoşxane hkûmîyekanî sûryada çareseryan bo dekra، ke eme hendêk le naw gewre tîrorîstekanî elqaîde û da'ş lexo degrêt. kewate hemû emane eu role nîgerankere aşkra dekat ke hewalgrî serbazî sûrya û xudî rjêmekey esed heyanbû، nek tenya le drustkrdnî، belku le berdewambûnyan le asankarîkrdn bo geşepêdanî cîhadî sunnî mîlîşyaîî، nek tenya le êraq، belku le lubnanîş، emeş wek amrazêk bo hênanedî amancekanî syasetî derewey sûrya، bo nmûne le sûrya emeyan djî eu kesayetîyane bekarhêna ke djî rjêmî sûrya bûn، le êraqîşda bo berengarbûnewey emerîka bekarî hênan.)


duay şkanî qaîde le êraq
dîmeşq henardey lubnanî krdn


ewaney çawdêrî barudoxî êraqyan krdbêt le duay salî 2003 ta 2007، agadarî eu rastîyen ke lemawey eu 4 saleda rêkxrawî qaîdey êraq be pştgîrî rastewxoy dîmeşq، êraqyan geyande eu astey ke stfîn bîdl gewre twêjerî stratîjî le amojgay pêwendîyekanî derewe û rawêjkarî serbazîî fermandey hêze serbazîyekanî emerîka le êraqda be aşkra le rojnamey waşnton post nûsî: «katêk seyrî bexda dekeyn saygonman bîr dêtewe»، emeş amajeyekî tewau raşkawane bû bewey çon emerîka şerî vêtnamî dorand û naçarbû bkşêtewe، be heman şêwe şerî êraqîşî dorand û debêt be dorawî bkşêtewe، belam îdarey emrîkî be serokayetî corc boşî kur، lîjneyekî le herdû hzbî komarî û dîmukratî be nawî (grupî dîrasetî êraq) damezrand ke be lîjney (bîker – hamlton) nasrawe. em lîjneye dîrasetî hemû layenekanî barudoxî êraqî krd û le akamda komelêk raspardey daye îdarey emrîkî، serencam serok corc buş deblîw bryarî da bepele hêzêkî gewre le çwarçêwey prosey serbazî (Surge) rewaney êraq bkat û eu prose sebazîye rastewxo mamele legel hêzekanî sunney êraq bkat û hêzêkyan le jêr nawî (hêzekanî sehwe) bo drust bkat û rastewxo le fermandey operasyonekanî bexda ferman werbgrn ke be şêweyekî krdeyî jenral petrîws fermandeyî dekrd، le akamî em operasêwne û helgeranewey hozekanî erebî sunne le tîrorîstanî elqaîde، rêkxrawî qaîdey lqî êraq têkşka û euey mayewe naçar bû rûbkenewe sûrya، belam rjêmî sûrya carêkî dîke emaney bo mebestî syasî xoy bekarhênayewe û rewaney lubnanî krdn، eme lekatêkda bû، hkumetî sûrya le jêr guşarî nêwdewletîda le lubnan kşayewe، belam rjêmî esed carêkî dîke le rêgey qaîdewe nfuzî xoy gêrayewe bo sûrya û leser em prse çarls lîster bemcore le ktêbekeyda amajey pêkrduwe: «euey le kotayî 2006 û seretay 2007 bînîman، ewe bû ke rêkxrawî elqaîde lqî êraq şkstî beserdahat û naçarbûn bkşênewe bo sûrya، emeş kêşeyekî cddî bo rjêmî sûrya drust krd.



boye sûrya hesta bewey eu hereşe û metrsîyeî êraq bgwazêtewe bo lubnan، dyare hewalgrî serbazîî sûrya pêwendyekî çrî hebû legel dû grupî cîhadî şerkerda le lubnan، yekêkyan le başûrî wlateke be nawî ('sbe alansar) û euy dîkeyan le bakûr be nawî (fth alaslam)، le dîmeşqîşewe bryarî ewe drabû ke zorbey eu tîrorîstaney le êraqewe gerabûnewe sûrya، bo şarî terablus le lubnan û be dyarîkrawî bo xêwetgey felestînyekan le (nhr albard) rewane bkrên. ewe bû le kotayî salî 2007da û be hoy eu asankarîyeî hewalgrî sûryawe krdbuuy bo euey eu şerkerane bçne nêw (fth alaslam)ـewe، em rêkxrawe şerî le djî supay dewletî lubnanî rageyand û çwar mang şerî legel supada krd û belay kemewe 400 kes kujran. le katî eu şereda zorêk lew şerkerane hêrş û pelamarekanyan djî syasetmedare lubnanîyane encamda ke djî sûrya bûn، ke tenanet netewe yekgrtuwekanîş raygeyand ke sûrya têweglawe le asankarîkrdn bo encamdanî eu hêrşane.


çon berey nusre drust bû
boçî djî dîmeşq rawestayewe؟


hemû eu dewletaney pena bo bekarhênanî kartî tîror deben bo bedîhênanî amance syasîyekanyan، ewa le qonaxêkda beşêk lew tîrorîstane debnewe djî eu dewletey le bneretda drustî krdûn، herwek çon rêkxrawî tîrorîstî qaîde ke berhemî pştgîrî emerîka bû bo çekdaranî îslamî djî dagîrkrdnî efxanstan lelayen sovyetî pêşanewe، beheman şêweş berey nusre ke ser be qaîdeye berhemî syasetî rjêmî esed û hewalgrî supay sûrya bû. çarls lîster le ktêbekeyda amajey bewe krduwe katêk rêkxrawî (fth alaslam) şerekey le (nhr albard) le lubnan dorand û eu çekdare tîrorîstaney mabûnewe geranewe bo sûrya، zoryan tûre bûn le rjêmî sûrya ke bekarî hênabûn û dûçarî şerêkî dorawî krdbûn û pştî têkrdbûn، leber ewe hendêk lew şerkerane destyan daye hêrşkrdne ser amancekanî rjêmî sûrya le heleb û hîms û dîmeşq، belam zorbey eu hêrşane le rageyandnekanewe basyan lêwenekra û rjêmî dîmeşq rêgr bû le baskrdnyan. belam eu jêrxane cîhadîyeî beşar esed lew salaneda bnyadîna، êsta bûnete hoy euey carêkî dîke şer legel rjêmekey xoyda bkenewe. katêk narezayetîyekan le mangî azarî salî 2011da le sûrya destyan pêkrd، le mangî huzeyranî heman salda- wate çend mangêk dwatr- lew kateda hacî bekr cêgrî serkrdey dewletî îslamî le êraq- ebubekr el bexdadî- bryarêkî derkrd û wek pêşnyarêk xstyeberdem berprsekanyewe û nawerokekeşî brîtî bû le damezrandnî balî sûryaî dewletî îslamî، em bryare be xêrayî dra û serkrdekanî dewletî îslamî pêyanwabû eme derfetêke ke debêt bekarbhêndrêt، le mangî abî 2011da berprsî dewletî îslamî le musl- ke grngtrîn şar bû boyan le êraqda- be nawî ebu mhemed elcewlanî- ke xelkî sûrya bû- legel şeş berprsî dîkeda le êraqewe perînewe bo rojhelatî bakûrî sûrya- ke belay kemewe duwanyan salêk pêştr le nexoşxanekanî sûrya çareseryan wergrtbû-، katêk geyştne sûrya destbecê destyan daye karakrdnî eu tor û şananey ke pêştr û bo mawey şeş bo hewt sal le arada bûn û zor be xêrayî eu rêkxrawe drust bû ke dwatr ême be nawî berey elnusre nasîman. euey cêy sernce eweye le mangekanî seretay raperînekanda، rjêmî sûrya be sedan zîndanîkrawî tundrewî îslamî azad krd، ke egerçî rjêmeke bangeşey euey krd eme hengawêke bo aştewayî، belam le bneretda amancî ewe bû ke lekey îslamî bûn û cîhadî bûn bdate pal muareze، zorêk lew kesaneş nek tenya grupî muarezey îslamî cîhadîyan le sûrya drust krd، belku ewan bûne rîşey drustbûnî berey elnusre û dwatr da'ş. kewate le salî 2014da eu hereşeye ruuy le xoy krdewe.


herweha euey metrsî bo rjêmî sûrya zyadkrd، eu îslamîyane bûn ke pêştr rjêmî sûrya serkutî krdbûn û le sûrya helatbûn û paşan geranewe ke pêyan degutra newekanî hemma، le seretay salanî heştakanî sedey rabrdû le şarî hemmada grupêk ke le îxwan muslmîn cyabûnewe û destyan daye raperîn، belam rjêmeke bêrehmane le nawî brdn û serkutî krdn، eu xêzananey lem raperînanewe têweglabûn helatn berew wlatanî sodye û turkya û hendêkyan berew eurupa، euey cêy sernce geranewey em neweyeî hemmaye lem çend saley duayîda، ke zorbeyan kurî eu kesanen ke le raperînekanî hemmada beşdarîyan krdbû، herweha beşêkî zorî em neweyeş le çîçan û efxanstan û bosnya şeryan krdbû û xoyan grêdedayewe be elqaîdewe، belam katêk raperînekanî sûrya destî pêkrd، newekanî hemma، ptr terkîzyan leser kêşe neteweyyeke- belam be nasnameyekî îslamî- dekrdewe، zorêk lem kesayetîyaneş rolyan heye –be dlnyaîyewe- le yaxîbûnî îslamîda، herweha le grupe cîhadîyekanîşda. herweha sûrya derfetî rexsand bo da'ş bo bnyadnanî modêlî taybet be xoy، euyş eweye çon leser astî mehelî kar bkat be çeşnêk ke reg û rîşe drust bkat bo encamdanî çalakîî berdewam le komelgeyekî naseqamgîrda، belam min delêm sûrya yekem taqîkrdnewey serkewtuuy tîrorîstanî berey elnusre buwe، leber euey belay kemewe berey elnusre le nawerastî salî 2012ـewe eweyan peyrew krd ke min pêy delêm pragmatîyetêkî kontrolkraw، ke emeş karîgerî qûlî hebû، leber eweşe ke êsta zor zor zehmete kesêk bedî bkeyt، nek tenya le nêw grupe çekdarekanda، belku le nêw xelkanî medenîşda be aşkra îdaney rolî berey elnusre bkat bo pştîwanîkrdnî le şorş. euyş deqawdeq leber euey be şêweyekî katî xoy bedûrgrtuwe le sepandnî dabunerîtî sext beser xelkda، ke ewan baweryan waye debêt sereta xelkî leser em nerîtane goş bkrên، pêş euey beseryanda bsepêndrêt، eme le sûryada serkewtuwane perey pêdrawe û emeş hereşeyekî cddîye û debêt hoşyarbîn le astîda. le êstaşda debînîn em ezmûne zor be serkewtuuyî le yemen dûbare krawetewe، hokarî serekî euey le rageyandnekanewe zor basî elqaîde nakrêt le yemen bo ewe degerêtewe ke zor be qûlî xoyan awêtey bzûtnewe şorşgêrîyeke krduwe.»


cîhadî şîe
nmûneyekî kopî krawî qaîde û da'ş


danyal baymen serokî stafî plandanan le wezaretî derewey emerîka le serdemî îdarey klînton، le tazetrîn twêjîneweyeda be nawnîşanî (da'ş bote dyardeyekî globalî) ke le jmarey mart û nîsanî 2016î govarî forn efêrz blawî krdotewe، cext leser ewe dekatewe، êsta da'ş deyewêt ewe bselmênêt ke be şêweyekî berfrawan leser astî cîhan nwênerayetî sunne dekat، bo emeş lqekanî da'ş cya le sûrya û êraq، ewa le lîbya û malî û şwênekanî dîke heman şêwazî dewletî îslamî da'ş pyade dekenewe، kewate amancî da'ş û euey ke raydegeyenêt brîtîye le bergrîkrdn le sunne، leberamberda û betaybetî duay euey çekdare tîrorîstekanî îslamîyekan le sûrya hêrşyan krde ser şwêne pîrozekanî şîe، beheman şêwey cîhadî da'ş، çendîn mîlîşyaî hawşêwey hzbulay lubnanî bo cîhadî şîe drust buwe، herwek çon katêk hêzekanî hzbulay lubnanî bo pştgîrî rjêmekey esed hatne dîmeşq raşkawane eu druşmeyan berzkrdewe ke ewan nehatûn şer bken bo manewey esed، belku hatûn bergrî le şîe bken، sebaret bew mîlîşyayaney be nawî cîhadî şîewe rastewxo be pştgîrî êran le êraq û sûrya drust dekrên، flîp sîmîs le ktêbî (cîhadî şîe û karîgerîyekanî leser nawçeke) bemcore amajey pêkrduwe û nûsîwyetî: «legel euey cîhadî şîe، wek cîhadî sunne heta êsta nebote cêgey sernc û bayexî mîdyaî nêwdewletî، belam eu mîlîşya şîeyaney ke êsta le sûrya hen û rastewxo le jêr kontrolî taran-dan، çekdarekanî pêkhateyekî hemecorî hemû wlatanî rojhelatî nawerast û efrîqya û eurupan، em mîlîşyaye legel euey le êstada çendîn hezare، belam heykelêkî tecnîdî pêşkewtuuy karîgeryan le rêgey torekanî komelayetîyewe heye û be rêgey enternêt û torekanî komelayetî kare tundro û serncrakêşekanyan blaw dekenewe، herweha mawey çend salêke em grupane be aşkra pştgîrî le berjewendî syasî le fîkrî nasrawî şîe (uylayetî feqye) deken û meşq û rahênanî pêşkewtû le êran deken û rastewxo le jêr kontrolî êrandan û meşq le ser takîkî serbazî drndaney euto deken، ke hîç cyawazî legel eu taktîkane nîye ke da'ş pyadey dekat. em fîkrey cîhadî şîeye duay teqandnewey mzgewtî seyde zeyneb hate arawe û êran xoy wek bergrîkarî serekîî şîe xoy dexaterû، her boye rolêkî serekî gêrawe bo drustkrdnî em grupe şîîane û pştgrîyan dekat، emeş bote hokarî euey kemtr bayexî eu amance stratîjyeî bmênî ke manewey beşar esedـe le deselatda.»



dyare bo brewdan bem layene meseley şwêne eayînîye pîrozekanî şîe le sûrya krawe be byanû bo drustkrdnî cîhadî şîe، flîp smîs le ktêbekeyda bemcore bas le çîroke dekat û nûsîwyetî: «her le duay serheldanî raperînekey sûryawe le salî 2011، îslamî şîe le êran û wekîlekanî betaybetî hzbula û komelêk le mîlîşya îslamîye şîe pştîwanîkrawekan le layen êranewe، nek her tenya palpştî dîplomasî û syasîyan ferahem krd bo rjêmekey esed، belku le seretay 2012ـewe şerkeryan desteberkrd bo palpştîkrdn le beşar esed. herweha şîekanî dîkeş çûnepal em hewlewe، ke serçaweyan le kampekanî meşqî êran û grupe paşkoşkekanewe degrt. dyare hawpeymanêtî teqlîdî nêwan rjêmî sûrya û êran baştrîn tefsîre bo lêkdanewey hokarî çûnî şepolî şerkere şîekan bo sûrya، belam le heman katda pşt be çend bangeşeyekî dîke bestrawe ke rîşeyan le gutarî tayfegerî û eaydyolojî radîkal û tenanet nasyonalîstîşda heye، ke emeş amancêke xwastî êranî lesere û brîtîye le zîndûkrdnewey pştîwanî şîekan bo eu eaydyolojyayeî wîlayetî feqye ke ayetula xumeynî serkrdayetî dekrd. her boye taran le êsta şerî sûrya bekardehênêt bo brewdan be amancekey bo euey bbête bercestekarêkî baladestî îqlîmî û cîhanî şîe، emeş lew katewe ke hêrşkraye ser mezarî seyde zeyneb، êran û wekîlekanî kewtne bangeşey euey nakrêt grngîî stratîjîî em mezargeye leberçaw negîrêt، her boye le dewruberî em mezargeye şerêkî pçrpçr ruuydeda û hendê carîş zyadî dekrd، herweha euey zyatr baladestîî mezarî seyde zeyneb le têrwanînî şerkere şîekanda berceste dekat eu goranîyeye ke be nawî (lbîk ya zînb) wtrawe û be zorî le rêwresmî prsey kujrawanî endamanî hzbulay lubnanî û şîekanî êraq le sûryada dewtrêtewe. le rastîda çûnî şerkere şîekanî êraq bo sûrya le seretada le goranîyekda stayşkra be nawî (ya zeyneb) ke le layen elî mewalî srûdbêjî îslamî şîe wtrawe û ser be lîway «alîwm almuod»ـe. herweha esaîb ehl elheq-î êraqîş ke paşkoy êrane û şerker rewaney sûrya dekat، em druşmeyan bekarhênawe. em çîroke bo ewe bekarhênrawe ke wa wênay barudoxeke bkrêt، wek euey eu mîlîşya şîaney le sûryada şer deken، tenya bo bergrîkrdn û edakrdnî erkêkî bergrîkrdn le şîe le sûryadan. herboye le katêkda ke şereke zyatr û zyatr morkêkî tayfegerî werdegrêt، bergrîkrdn le mezarge pîrozekan gorawe bo bangeşeyekî aşkra bo pan şîîzm wek pasawêk bo destêwerdan û têweglanî êran û wekîlekanî. betaybetî hzbula ke rolêkî çalakî bînîwe le perepêdan bem dîdgaye. le şubatî 2013da hzbula raygeyand ke hokarî serekîî rewanekrdnî çekdarekanî bo sûrya bo parêzgarîkrdn bû le gunde şîenşînekanî eu wlate. bew pêye em rêkxrawe çîrokêkî nuêy hênayearawe bo euey bkrête pasawêk bo eu karakteraney le layen êranewe pştîwanîyan lêdekrêt. le huzeyranî heman salda raberî şîekanî mîsr be nawî şêx hesen şehate le layen selefîyekanewe kujra، emeş yekem rûdaw bû ke le sûrya rûnedat û lelayen êran û wekîlekanyewe bekarbhênrêt bo brewdan be terhî şîîzm. rageyandnekanî şîe bew şêweye rûmalî em rûdaweyan krd wek euey beşêk bêt le helmetêkî gewre dj be şîe. le rageyandnekanî hzbula û êranewe wek pêşêlkarî beramber be muslmane şîekan lelayen wehabî û tekfîrîyekanewe bas le kujranî şehate kra.»



euey profîsor flîb smîs le ktêbekeyda le salî 2015 amajey pêkrduwe، zor be raşkawî le salî 2016 û duay lesêdaredanî şîx nemr elnemr lelayen sodyewe، be tewawetî eu wêneyeî bo berceste krdîn، êran û wekîlekanî xoyan be dakokîkar û bergrîkar le hemû şîe dezann، her emeş buwe hokarî euey le taran balwêzxane û le meşhed kunsulxaney erebstanî sodye bsûtênrêt û le hemû layene şîîekanî ser be êranîşewe serkoney eu kare bkrêt، le beramberîşda wek pştgîrîyek bo sodye، legel euey sodye pêwendî dîplomatî legel êran kotayî pêhêna، le hemankatda çend dewletêkî erebî sunneş heman helwêstî sodyeyan beramber êran wergrt، beşî zorî dewletanî sunney ereb û xeyre erebîş çawyan be pêwendîye dîplomatîyekanî xoyan legel êran gêrayewe، emeş eu barudoxey xulqanduwe ke êsta hemû cîhanî bexoyewe serqal krduwe.