aşkraye ke çîtir nakrêt çareserkrdinî kêşe kellekebuwekanî nêwan herêmî kurdistan û 'êraqî fîdrallî dwa bixirêt yan xemsarî têda bikrêt bewatayekî dîke yeklanekrdineweyi em kêşane pêwîstiyan behellgirtinî hengawî cîdidî heye, le êstaşda wa derdekewêt ke niyetî baş û îradeyi dlsozane hebêt le he rdû la bo begerrxistinî hewllekan bem arasteye, bo qsekrdin leser em prsew hendêk wurdekarî gullan dîmaneyekî legell viyan sebrî serokî fraksiyonî partî dîmukratî kurdistan le perlemanî 'êraq encam da .

• dwayi pêkhênanî kabîneyi noyemî ḧkumetî herêmî kurdistan û danustan û gftugokanî nêwan herêm û beẍda îradeyekî cîdidîyi bo çareserkrdinî sercem kêşekan drust buwe, betaybetî ke êsta lêjneyekî balla bo em mebeste damezirawe, weku fraksiyonî partî dîmukratî kurdistan taçend agadarî danustan û gftugokanî em lêjneyen?

- legell pêkhênanî kabîneyi noyemî ḧkumetî herêmî kurdistan û damezirandinî serokayetî herêmî kurdistan hewllêkî cîdidî heye bo çareserkrdinî sercem grft û kêşekanî nêwan herêm û beẍda, ewebû rêzdar mesirur barizanî serokî ḧkumetî herêmî kurdistan serdanî beẍdayi krdû legell her sê serokayetiyekeyi 'êraq serok wezîran û serokî komaru serokî encumenî nwêneranî 'êraq kobuwewe , eme werçerxan û qonaẍêkî zor baş bû nîşaneyi niyet pakî û îradeyekî siyasî herêmî kurdistane beramber çareserkrdinî kêşe hellpesêrdrawekan û mtmaneyekî gewreyi bexşî be diyalok û danustanekan , betaybetî ke ême leserubendî gftugokanîn leser proje yasayi budceyi gşitî 'êraq bo sallî 2020 , eme wêrrayi dosê giringekanî dîkeyi nêwan herêm û 'êraq ke xoyi le dosêyi nawçe cênakokekan û nawçe sinûrîyekan û hemû ew dosêyaneyi dîkeyi taybet be bwarî abûriyu îstḧqaqatî herêmî kurdistanewe heye, hatinî şandêkî ballayi ḧkumetî fîdrallîş bo herêmî kurdistan ke pêş cejnî qurban geyşitine herêm û legell berprsanî herêmda kobûnewe, eweyi cêgayi dllixoşî û umêdîşe lêjneyi ballayi çareserkrdinî kêşeanî nêwan herêmî kurdistan û ḧkumetî fîdrallî 'êraq her yek le dktor fwad ḧusênîşî têdaye le pall heryek le berrêzan dktor samir ẍesban û falḧ feyazu mḧmd haşmî, em lêjne ballayeş kobûneweyi xoyan encamda û êsta geyşitunete qonaẍî lêjneyi tekinîkî, wata cge le lêjneyi ballayi hawbeş bo çareserkrdinî kêşekanî nêwan ḧkumetî herêmî kurdistan û ḧkumetî 'êraq lêjneyi tekinîkî û hunerîş hatote danan û her dosê yek beciya karî leser dekrêt û êsta geyşitûnete qonaẍêkî baş û pêşkewtû erênî , karekan mawetewe bo dwa serdanî lêjneyekî herêmî kurdistan bo beẍda û berdewamî dan bedanustan û gftugokan taweku çareserî binerretî û yekcarekî hemû kêşekan bikrêt.

• detwanît basî rollî perlemantaranî kurd le beẍda betaybetî le fraksiyonî partî dîmukratî kurdistan bikeyt le çareserkrdinî ew kêşanew gerraneweyi maf û îstḧqaqate darayiyekanî herêmî kurdistan?
- fraksiyonî partî dîmukratî kurdistan weku ḧzb yekemîn deng û jmareye le perlemantaran û weku kurdîş fraksiyonêkî gewreye le perlemanî 'êraq , bellam ême cge le parêzgarîkrdin le maf û îstḧqaqî xellkî kurdistan ke lehemû wêstgew babete peywendarekan bemafî xellkî kurdistan û herêmeke roll û pêgeyi xoman hebuwe , hawkat bergrîyi û parêzgarîyi le mafekanî hemû xellkî parêzgakanî 'êraq û gelanî 'êraqîş dekeyin , çunike ême leser rêbazî barizanî fêrî kurdayetî û bergrîkrdin buwîn leser hemû xellkî mezllum û lêqewmaw , ême le fraksiyonî partî dîmukratî kurdistan bergrî lexellkî kurdistan û 'êraqîş dekeyin û bemeş twaniyumane lenaw lêjnekanî newt û gazu emin û bergrîyi û sercem lêjnekanî dîke zimanêkî lêktêgeyşit bidozînewe û peyamî partî dîmukratî kurdistan û xellkî kurdistan bigeyenîne layenekanî dîke û hemahengî û hawkarîyekî baş drust bikeyin legell fraksiyonekanî dîkeyi naw encumenî nwêneranî 'êraq , emeş bew pêyeyi siruşitî lêjnekan take kesî nîye bellku karî lêjne û grupe û le yeklakrdineweyi dosê û melefekanda hemû fraksiyonekan her lêjneyek hebêt ewe fraksiyonekan têyda beşdarin , min weku amajem pêda hewll dedeyin ew mafe destûrî û şer'îyeyi ḧkumetî herêmî kurdistan û hawllatiyanî herêmî kurdistan bigeyenîne ew lêjne perlemaniyane.

* bellam hendêk leperlemantaranî 'êraq û kurdîş katêk qse têde ser nardine dereweyi newtî kurdistan û wergirtinî mafe destûrî û yasayiyekanî herêm ykurdistan doxeke be larrêda deben û corêk lemuzayede dijî herêmî kurdistan deken , aya ew mafaneyi herêmî kurdistan le beẍda heyetî çî yew boçî ew core muzayedatane dekrêt?
- lenaw perlemanî 'êraqda ew core perlemanane bûniyan heye ke hendêkiyan xoyan be ipozsiyon dadenên û hendêkî dîkeyan xoyan wa nîşan deden ke lekatî baskrdinî herêmî kurdistan û îstḧqaqate darayiyekanî rawboçûnî şeqamî 'êraqî dijî herêm burujênin, lemeşda zorbeyi car behellew beenqest meseleyi budcew newt be larrêda deyen û rastiyekan nallên , weku eweyi basî nardine dereweyi newtî herêmî kurdistan deken bexirape, bellam ême weku nwêneranî gelî kurd hergîz leser ewe perwerde krawîn dûrbikewênewe lemuzayedew şeqam û xellkî be larêda nebeyin û leser mafe destûrî û yasayiyekan bedeng pêyin , nek teniya leser xellkî kurdistan bellku ême birrwaman waye hemû hawllatiyekî 'êraq ew mafeyi heye jiyanêkî şayste û muçeyi hebêt . ême berdewam le kenallekanî rageyandin û lenaw lêjne perlemaniyekan û lenaw hollî perleman û legell layene siyasîyekanîşda berdewam qsew boçûnî xoman heye û twaniyumane bîgeyenîne şeqamî 'êraqî û layen siyasîyekan, bellam leberamberîşda lenaw perlemantaran û siyasetmedaran kesanî berjewendî xwazu hel perst heye ke rastiyekan nallêt û bedwayi qazanc û berjewendî xoyî û meramî neyaranî kurdeweye , betaybetî legell nzîkbûneweyi babetî hellbijardinekanî encumenî parêzgakan ke meseleyi newt û muçeyi muçexoranî herêmî kurdistan û melefî budce weku muzayedew prupagendeyekî î'lamî bekar dehênin, bellam xoyi lexoyda meseleke be pêçewaneweye ta êsta ḧkumetî fîdrallî qerizarî êmeye.


• eger kemêk leser em babete rawestîn zorbeyi car bas lewe dekrêt ke ḧkumetî nawendî mafe destûrî û yasayiyekanî herêmî kurdistanî pêşêlkrduwe betaybetî lebwarî cêbecêkrdinî madideyi 140î destûrî û pşkî herêmî kurdistan le budceyi gşitî 'êraqda eme çone?
- bellê ḧkumetî nawendî qerizarî herêm û xellkî kurdistane; lemangî yekî emsallewe cge le kemtir le niyweyi pşkî herêmî kurdistan le budce negeyşitote herêm eme wêrrayi eweyi behoyi berizkrdineweyi seqfî xerciyekanî siyadîyi ew niywe budceyeş rasteqîne nîye û zor le mafî herêmî kurdistan kemtireş başe be yasayi budce berûnî û aşkrayî dellêt eger herêmî kurdistan newtî xoyi radestî kompaniyayi somo nekrd ewe (ḧkumetî nawendî pabende dh bît bih danî budcekeyi herêm wh binêrêt wh te nha mbilẍî ziyan dh birrêt) , lekatêkda hêşita yasayi newt û gaz le 'êraq derineçuwew her nehatote encumenî nwêneranî 'êraq , em meseleyeyi newt û gaz leruwî destûrî û yasayiyewe yeklanebotewe, lekatêkda debuwaye le sallî 2007 ewe bo rêkxistinî siyasetî newt û gazî siruşitî em yasaye derçuwayew erkî rêkxistinî henardew froşitinî newt û gazî lenêwan herêm û 'êraq rêkbixistaye . to seyr bike le birrgeyi c yi yasayi budceda hatuwe eger herêmî kurdistan newtî radest nekrd teniya beşêkî ew budceye debirrêt keçî ewan pabendî ew birrgeye nabin û tenanet ta êsta muçeyi hêzekanî pêşmergeyan nenarduwe , lekatêkda ḧkumetî nawendî bew birre emeyi pareyeyi deyinêrête herêmî kurdistan ême lekurdistan pareyi dîkeyi dexeyine ser taweku muçeyi muçexoran dabîn bikeyin û erkêkî qurs gewtote ser ḧkumetî herêmî kurdistan, çunike êsta ḧkumetî fîdrallî mangane teniya 452 miliyar dînar deda be ême ke pareyi niyweyi muçexoranî herêmî kurdistan nîye.
lelayekî dîkewe ewan basî têçûnî derhênanî newt û grêbestekanî kompaniya newtiyekan naken û ḧkumetî fîdrallî hîçî lem pareye nedawe be ême, eme wêrrayi qerebuwî xêzanî şehîdan be pêyi madideyi 132 yi destûr cêbecê nekrawe ew şehîdaneyi lederencamî siyasetekanî ḧkumetî dîktatorî sedam derheq begelî kurdistan encamî dawe . eme cge le îstḧqaqatî hêzekanî pêşmerge ke bepêyi buce û bepêyi destûr em hêzane beşêkin lemenzumeyi bergrî 'êraq û debêt weku supayi 'êraq maf û muçe û îstḧqaqatekanî dîkeyi cek û cbexanew xulî meşq û hemû pêdawîstiyekanî dîkeyan bo dabîn bikrêt. eme pêşêlkarîyi destûrî û yasayiye . lelayekî dîkewe çon debêt pşkî herêmî kurdistan kem bikrêtewe taweku serjmêrî gşitî 'êraq lejêr serperşitî neteweyekgrtuwekan û komellgayi nêwdewlletî encam nedrêt debuwaye bepêyi rêkewtinî sallî 2012 deskarî pşkî herêmî kurdistan nekraye , ewan nek teniya bewe ranewestawn bellku hatûn xerciye serwerîyekanîşiyan bo 43% berizkrdotewe û ew xerciyaneyi beẍda xoyi serperşitî dekat û bo xoyetî û le pşkî herêmî kurdistan kem dekatewe çunike le têkrrayi budceke debirrdrêt, başe beẍda çawî daxistuwe leqerebûkrdineweyi xêzanî şehîdan û kîmiyabaran û enfal û wêranikrdinî 4500 gund ke ta êsta yek fls le layen ḧkumetî fîdrallîyewe bo ême nehatuwe , beşêweyekî gşitî ḧkumetî nawendî teniya lew sallaneyi 'ebadî budceyi kurdistanî birrî be birrî 24 miliyar dolar qerizarî êmeye, îtir neyaranî kurd û muzayedçiyekan basî newtî çî deken û rayi gşitî deşêwênin.budceyi 2020î 'êraq ke amadekrawew bo perlemanî beriz dekrêtewe rexinew gleyiyekî zorî leser heye, tenanet bas lewe deken ke em budceye budceyekî rey'î ye û kurthênanêkî zorî têdaye û tenanet berizkrdineweyi xercî serwerîyekeşî leser ḧsabî pşkî herêmî kurdistane, berrêzt weku serokî fraksonî partî dîmukratî kurdistan leser kemukurtiyekanî budce raw serincekant çî ye?
- hemû budcekanî 'êraq kemukurtî têda buwe, betaybetî ke ême basî budceyi gşitî 'êraq dekeyin bas le budceyek dekeyin ke pşitî bestuwe be newtî xawu wata budceyekî rey'î ye û pşitî bestuwe beyek serçaweyi nacêgîrî dahat , eme wêrrayi eweyi budceke budceyekî bekarxistine ziyatir leweyi budceyekî weberhênan bêt, grftêkî dîkeyi budce keziyanî gewreyi be abûrî 'êraq û herêmî kurdistanîş geyanduwe eweye xerciyekanî serwerîyi zor zore berradeyek le 43%î budceyi 'êraq bo xercî siyadî roşituwe, kêşeke lewedaye em budce serwerîye le beşe budceyi herêmî kurdistanîş debirrdrêt, wata taweku ew birrgew madidaneyi taybetin be xercî ye serwerîyekan ziyatir bêt ewende ziyatir pşkî herêmî kurdistan kem debêtewen emeş fêllêkî tire derheq beherêm ykurdistan krawe çunike hîç katêk behoyi ew berizî û zorî ew madidew birrganeyi taybetin bexercî serwerîyewe lew kataneyi pşkî herêmî kurdistanîş le budceyi gşitî 'êraq terxanikrawew bo herêmî kurdistan nêrdrawe ewe budceyekî rasteqîne nebuwe , bo nmûne pêwîste mangane 920 miliyar dînar bigate herêmî kurdistan keçî teniya nzîkeyi 450 miliyar dînar geyşituwe , wata niyweyi ew budceyeyi bo herêmî kurdistan ḧsab krawe negeyşitote herêm.
• lenaw perlemanda gftugow danustanêkî zor leser hellbijardinî encumenî parêzgakan betaybetî parêzgayi kerkuk dekrêt, raw pêşniyarî fraksiyonî partî dîmukratî kurdistan leser em babete çone?
- dwayi çendîn kobûnewew danustandin û gftugokrdin leser meseleyi hellbijardinî encumenî parêzgakan , leruwî madidewe kemukurtî heye û hendêk lew madidaneyi giringn nehatote baskrdin , sereta eweyi le komsiyonî ballayi hellbijardinekan basî lewe kra baş bû bellam eweyi le rojî dengdan dengî leser dra yasayekî zor xirap bû, le rojî dengdan hendêk birrgew weku madidekanî 16 û 35 deskarî kra, betaybetî eweyi peywendî be parêzgayi kerkukewe heye ke hemuwan dezanin barudoxî ew parêzgaye nayasayî û nadestûrî û naarame û bepêyi madideyi 140î destûrî parêzgake ledoxî asaykrdinewedaye û leruwî eminî û îdarîyewe asayî nekrawetewe , em rawboçûneyi partî dîmukratî kurdistan behêztir bû dwayi birriyarekeyi dadgayi fîdrallî wbeweyi madideyi 140 berdewamew madideyekî beserçû nîye , başe eger em madideye berdewamew berkare kewate debêt doxî parêzgake û tewawîyi nawçekanî dîkeyi 140 weku şngal û nawçe cênakokekanî dîke asayî bikrêtewe ew kat hellbijardinî têda encam bidrêt her leber em meseleye ême dengman leser em madideye neda , keçî êsta lemadideyi 16 ke pesend kraw ême dengman leser neda çunike deskarîyi krawe ew madideye rêgre bo awarekan taweku dengî xoyan biden n bo nmûne xellkî şngal her hemuwî awaren leşarekanî herêmî kurdistan û lenaw kempekanda jiyan beser deben û natwanin deng bidem ta negerrênewe şngal hemûşman barudoxî abûrî û eminî û aramî û seqamgîrî ew nawçane dezanîn betaybetî lekatî proseyi dengdanda çon zaminî selametiyan dekrêt lekatêkda ewan mall û ḧalliyan wêran krawew nawçekaniyan naseqamgîre leruwî eminî û serbazîyewe , herboye birrgeyi 16 pêşêlkarîyi destûrîyi û mafî mirove, lemadideyi 20 lenaw destûrî 'êraq hatuwe hemû hawllatiyekî 'êraqî be nêru mê mafî dengdan û xohellbijardin û beşdarîkrdinyan le proseyi hellbijardin heye , ê başe xellkanêk malliyan wêran krawew derbeder krawe çon detwanin bigerrênewe ser zêdî xoyan başe xellkî kurdî cerbederî kerkuk û duzxurmatû şngal ke metirsî leser jiyaniyan bêt kê zaminî jiyaniyan dekat lekatêkda ta êsta kes danî be mall û mullkî dagîrkrawyan nedawe, ewan xo mall û xêzan û kesukarî xoyan nedoziywetewe biçne ew şwêneyi ke lêweyi derkrawn eme çî ye beşdarî le hellbijardin deken , herboye birrgeyi 16 pêşêlkarîyi destûrîye û weku partî dîmukratî kurdistan ledadgayi fîdrallî şkatman krduwew legell yunamî û rêkxirawekanî komellgayi medenî hewll dedeyin em birrgeye hemwar bikrêtewe , herweha madideyi 35 ke taybete behellbijardin le parêzgayi kerkuk deskarîyi têda krawe û nakrêt doxî kerkuk asayî nekrêtewe û proseyi te'rîb berdewam bêt keçî bemşêweye hellbijardin bikrêt, to bzane le kerkukda birrgeyekiyan ziyad krduwe beweyi pêwîste nasinameyi barî şarstanî û psuleyi beşe xorak yek bêt em birrgeyeş teniya bo parêzgayi kerkuke eme narewaye û deyanewêt kurd le parêzgayi kerkuk deng nehênêt herboye beşêweyekî gşitî leser yasake dengman neda betaybetî leser ew dû birrgeye.
• aya nwêneranî kurd le perlemanî 'êraq leser em pêşêlkarîyane yek deng bûn?
- lerojî dengdan hewllmanda fraksiyonî dîkeyi kurdistanî legell êmeda bin , bellm bew arasteye legell êmeda nebûn ême hewllî xoman da ewanîş legell ême pêne derewe û deng leser madideyi 16 û 35 û bigire hemû yasake neden, bellam lerojî dengdan hevallanî fraksiyonî yekêtî legellman bûn betaybetî nwêneranî yekêtî le parêzgayi kerkuk hatine dereweyi hollî perleman , êsta hewllêkî cîdidî dedeyin taweku xellkî merc nîye lebaznekanî hellbijardin deng bidat betaybetî bo ew nawçaneyi ke xellkekeyi aware buwew morkêkî 'eskertariyet beserîda zalle.
• kêşekanî nêwan herêm û 'êraq zorin û ew dijayetîyeş berdewame aya taçend ême pêwîstîman bemerce'yetî barizanî ye bo eweyi gftugokanî nêwan beẍda û herêmî kurdistan bearasteyekî rast û drust birrwat?
- serok barizanî teniya merce'yetî kurd nîye bellku merce'yete bo hemû 'êraq û roll û pêgeyi le çareserkrdinî kêşekan û hêwrkrdineweyi milmilanê û grftekan diyaru leberçawe, hemûman bînîman peywendîyekanî nêwan herêm û beẍda beserdanêkî berrêzî bo layi serkrdekanî 'erebî şî'ew sunine çî werçerxanêkî drust krdû bestellek û grjî peywendîyekanî nehêşit û rastewxo dwayi ew serdane beẍda muçeyi bo muçexoranî herêm nard û taradeyekî başîş gftugow peywendîyekanî nêwan herêm û beẍda rengdaneweyi hellwêst û qursayî serok barizanî ye , cenabî serok ms'ud barizanî kesayetiyekî gelêk mezne lenawxoyi kurdistan û 'êraq û nawçeke cîhanda çunike leastêkî zor berizî nîşitmanperwerîyi û neteweyî û dllsozîyi daye û hemû hêzu serkrdekanî 'êraq û nawçeke ḧsabî wurdî bo deken û birrwayan bebellên û qsekanî heye û mtmaneyi tewawî pêdeken, bigire kesayetî ms'ud barizanî lenaw şeqamî 'êraqîşda cêgayi rêzu teqdîre , boçûnekanî berrêziyan leruwî waqî'î yewe klîlî çareserî kêşekane , ew kateyi bo yekemîncar dwayi 16î oktober hate beẍda berrêz 'adl 'ebidulmehdî serok wezîranî 'êraq wtî ( alz'îm ) , herboye beteikîd qsew rollî em karîzimayew merce' û serok û pêşmergeyeyi kurdistan rollî xoyi debêt bo çareserkrdinî kêşekanî nêwan herêm û 'êraq , hemû carêkîş peyamî ew seroke gewreye bo ême eweye ême lebeẍda ke teniya nwênerî gelî kurd nebîn bellku nwênerî hemû xellkî beş xuraw mezllumî 'êraq bîn le besirawe taweku zaxo.