ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان ڕایگەیاندووە کە لە ساڵی ٢٠٢٤دا ژمارەی کۆچبەران لە سەرانسەری جیهان دەگاتە ٣٠٤ ملیۆن کەس. ئەم ژمارەیە نزیکەی دوو هێندە زیاترە لە ژمارەی ساڵی ١٩٩٠ و سێ ئەوەندەی ژمارەی ساڵی ١٩٧٠.

بەپێی ڕاپۆرتەکە، تا ساڵی 2024 کەمتر لە نیوەی سەرجەم کۆچبەران لە جیهاندا ژن یان کچ بوون.

بەپێی ئەم ڕاپۆرتە، ژمارەی کۆچبەران لە ساڵی ١٩٩٠ نزیکەی ١٥٤ ملیۆن کەس بووە، لە کاتێکدا لە ساڵی ١٩٧٠دا نزیکەی ٨٤ ملیۆن کۆچبەر بووە.

لە ڕاپۆرتەکەدا هاتووە، سەرەڕای زیادبوونی بەرچاوی ژمارەی کۆچبەرانی نێودەوڵەتی، بەڵام پشکی ئەوان لە دانیشتوانی جیهان کەم ماوەتەوە. بەگوێرەی ڕاپۆرتەکە، لە ساڵی 2024 تەنها 3.7%ی دانیشتوانی جیهان کۆچبەر بوون، ئەمەش زیادبوونێکی زۆر کەم لەچاو نزیکەی 2.9%ی دانیشتوانی جیهان لە ساڵی 1990دا.

نەتەوە یەکگرتووەکان ئاماژە بەوە دەکات کە ئەوروپا زۆرترین ژمارەی کۆچبەرانی نێودەوڵەتی بە ٩٤ ملیۆن کۆچبەرەوە میوانداری دەکات، ئەمریکای باکوور میوانداری دووەم گەورەترین گروپی کۆچبەران دەکات کە ٦١ ملیۆن کۆچبەرن، باکووری ئەفریقا و ڕۆژئاوای ئاسیاش لەسەر ئاستی ناوچەکە بە ٥٤ ملیۆن کۆچبەر لە پلەی سێیەمدان.

لە سەردەمی دابەشبوونی نیشتیمانیدا، ئەمریکا لە هەموو وڵاتێکی دیکە کۆچبەری زیاتری وەرگرتووە و ٥٢ ملیۆن کۆچبەری لەخۆگرتووە.

ئەڵمانیا بە 16.8 ملیۆن کۆچبەر لە پلەی دووەمدایە، سعودیە بە 13.7 ملیۆن کۆچبەر لە پلەی سێیەمدایە، بەریتانیا بە 11.8 ملیۆن، فەرەنسا بە 9.2 ملیۆن، ئیسپانیا بە 8.8 ملیۆن، کەنەدا بە 8.2 ملیۆن، ئوسترالیا بە 8.1 ملیۆن، فیدراسیۆنی ڕووسیا بە 7.6 ملیۆن، تورکیا بە 7.1 ملیۆن و ئیتاڵیا بە 6.6 ملیۆن کۆچبەر.

ئەوروپا زۆرترین زیادبوونی ژمارەی کۆچبەرانی نێودەوڵەتی لە نێوان هەشت هەرێمەکەدا بەخۆیەوە بینیوە، کە لە نێوان ساڵانی ١٩٩٠ بۆ ساڵی ڕابردوو ٤٣ ملیۆن کەس زیادیکردووە.

ڕاپۆرتەکە دەشڵێت، لە ساڵی 2024 کەمتر لە نیوەی (48%)ی سەرجەم کۆچبەرانی نێودەوڵەتی لە سەرانسەری جیهاندا ژن یان کچ بوون. لە ئەوروپا و ئەمریکای باکوور و هەروەها لە ئەمریکای لاتین و کاریبی، ژنان و کچان نزیکەی نیوەی کۆچبەرە نێودەوڵەتییەکان پێکدەهێنن و پشکەکانیان لە بنەڕەتدا لە نێوان ساڵانی ١٩٩٠ و ٢٠٢٤دا وەک خۆی ماوەتەوە.

هاوکات لەسەر ئاستی جیهانیدا، لە چەند دەیەی ڕابردوودا، ژمارەی کۆچبەرانی پیاو بە خێرایی زیاتر لە ژمارەی کۆچبەرانی ژن زیادی کردووە، ئەمەش بە شێوەیەکی بەرچاو بەهۆی لێشاوی زۆری کرێکاری کۆچبەری پیاو بۆ باکووری ئەفریقا و ڕۆژئاوای ئاسیا.

خێرایی گەشەسەندنی ژمارەی کۆچبەرانی نێودەوڵەتی بۆ ئەوروپا لە ساڵی ٢٠٢٠ەوە زیادی کردووە، ئەمەش بە شێوەیەکی بەرچاو بەهۆی هاتنی پەناخوازان لە ئۆکرانیاوە.

ئەمریکای باکوور لە نێوان ساڵانی ١٩٩٠ تا ساڵی ڕابردوو ٣٤ ملیۆن کۆچبەری نێودەوڵەتی بۆ دانیشتوانی کۆچبەرانی زیاد کردووە. ڕێژەی گەشەکردن لەم ناوچەیەدا بە تێپەڕبوونی کات خاو بووەتەوە.

 

 

گوڵان: سەردار خەلیل