شڤان حەمدی، ئەندامی بازنەی گفتوگۆ و ئەندامی بەشی ڕۆشنبیری و ڕاگەیاندنی پارتی دیموكراتی كوردستانە و بەرپرسی ئاژانسی هەواڵی زاگرۆسە و، یەكێكە لەو ڕۆژنامەنووسانەی كە زۆر بە وردی و چڕی بەدواداچوون بۆ ڕووداوە ناوخۆیی و نێودەوڵەتییەكان دەكات، لە بازنەی گفتوگۆی ئەم جارەدا «دەرهاویشتەكانی كەوتنی ڕژێمی ئەسەد و ئاكامەكانی لەسەر هەرێمی كوردستان و عێراق»، بەم جۆرە دیدوبۆچوون و تێڕوانین و پێشنیارەكانی خستە ڕوو:

 

لە دوای دامەزراندنی دەوڵەتی ئیسرائیل لە ساڵی 1948ـەوە هەتا ئێستا، ئەمە یەكەمین جارە وەرچەرخانی گەورەی بەم شێوەیە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا بێتە ئاراوە و باڵانسی هێز لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی و هەرێمی لەسەر ئاستی تەواوی ناوچەكە بەم جۆرە گۆڕانكاریی بەسەردا بێت.

ئەوەی لە ناو دیمەنەكانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا دەیبینین زیاتر لە خەیاڵێكی سیاسی «political fiction» دەچێت و، كەم تا زۆر هیچ بیرمەندێك مەزندەی ئەوەی نەكردووە كە پێش كۆتاییهاتنی ساڵی 2024 ئەم گۆڕانكارییە گەورانە لە ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بێنە ئاراوە، لە هەناوی ئەم گۆڕانكارییە گەورەیەدا، بمانەوێت یان نەمانەوێت، جارێكی دیكە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی داهاتوو نابێتەوە بەو ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستەی پێشوو، یان ئەو ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستەی ئێمە بینیومانە و ناسیومانە.

ئاراستەی خێرای گۆڕانكارییەكان ئەوەمان پیشان دەدەن، ئەوەی هەتا ئێستا ڕووی داوە و بینیومانە، ڕووداو و گۆڕانكاریی گەورەتر بەدوای خۆیدا دەهێنێت، پرسەكە زۆر لەوە گەورەترە كە بە كەوتنی بەشار ئەسەد، یان تێكشكانی حزبوڵڵای لوبنانی چوارچێوەكەی دیاری بكرێت، بەڵكو دەرهاویشتەی ئەم گۆڕانكارییانە سەردەكێشێت بۆ ئەوەی ئەو سیستمی كە پێی دەگوترا «سیستمی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست» مرد و ناوچەكە چاوەڕێی سیستمێكی نوێ دەكات، كە هێشتا لەدایك نەبووە.

لە كۆڕبەندی مێپس كە تایبەت بوو بە ئاشتی و سەقامگیری لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و لە مانگی ڕابردوو لە زانكۆی ئەمریكی-كوردستان لە دهۆك بەڕێوە چوو، د.ئەحمەد داود ئۆغلۆ سەرۆك وەزیرانی پێشووی توركیا، زۆر ڕاشكاوانە ئاماژەی بەوە كرد، كە لە دوای شەڕی یەكەمی جیهانییەوە نەخشەی ئەم ناوچەیە بەسەر گەلانی ناوچەكە سەپێندرا، بۆیە نابێت نەخشەی ئەم جارەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەسەرماندا بسەپێندرێت. داد ئۆغلۆ جیا لەوەی بە سیاسەتمەدارێكی بەئەزموون لەقەڵەم دەدرێت، لە هەمان كاتدا وەك بیرمەندێكیش مامەڵە لەگەڵ بۆچوونەكانی دەكرێت، بەتایبەتی كە خاوەنی تیۆری «سفر كێشە- zero problem» بۆ سیاسەتی دەرەوەی دەوڵەتی توركیا ئەو سیاسەتەی ئابووریی توركیای هەڵساندەوە و كردی بە ئەندامی گرووپی (G20).

لەم چوارچێوەیەدا ئەگەر خوێندنەوەیەك بۆ ئەگەری گۆڕانكارییەكانی داهاتوو بكەین، ئەوا زۆر بە سادەیی وەك دەڵێن: «ئەم كاسەیە لەسەر سەروەریی دەوڵەتدا دەشكێ»، ڕاشكاوانەتر لە ناو سیستمی تازەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، سەروەریی دەوڵەت پێویستی بە پێناسەیەكی دیكە دەبێت، ئەم بۆ چوونە لەو خاڵەوە سەرچاوە دەگرێت كە سەرهەڵدانی گرووپە تیرۆریستییەكان و هەروەها هەوڵدان بۆ دروستكردنی میلیشیای چەكدار لەسەر بنەمای مەزهەبی هەر لە پاكستانەوە تا دەگاتە باشووری لوبنان و یەمەن، هیچ بەهایەكیان بۆ سەروەریی دەوڵەت نەهێشتووەتەوە، دەوڵەتانی هەرێمیی بەهێز لە پشت ئەو گرووپانەوەن و بە هەموو شێوەیەكی لۆجیستی و مەعنەوی پشتیان گرتوون، باشترین نموونەش سەركەوتنە خێراكەی هەیئەی تەحریری شام و سەرۆكەكەی (ئەحمەد شەرع)ـە، كە پێشتر ناوی ئەبوو محەمەدی جۆلانی بووە و یەكێك بووە لە سەركردەكانی ڕێكخراوی ئەلقاعیدەی تیرۆریست و پاشانیش جەبهەی نەسرەو و دواتر داعش و ئێستا لە دیمەشق وەك سەرۆكی سووریا ڕەفتار دەكات و، ئەوەش ناشاردرێتەوە كە هێزی سەرەكی لە پشت ئەحمەد شەرعەوە، دەوڵەتی توركیایە.

لە ناو ئەم هاوكێشە تازەیەدا، هەرێمی كوردستان و شەخسی سەرۆك مسعود بارزانی بۆ ئایندەی دۆزی كورد لە هەر چوارپارچەدا ئەركێكی مێژوویی دەكەوێتە سەرشان، پەیامەكەی ئەم دواییەی لەسەر قسەكانی ئەحمەد شەرع بەرانبەر گەلی كوردی سووریا، ئەوەی لێ دەخوێندرێتەوە، كە سەرۆك بارزانی نایەوێت ئەو دەرفەتەی هاتووەتە پێشەوە بۆ كورد بەگشتی و كوردی سووریا بە شێوەیەكی تایبەتی لە دەست بدرێت و دەیەوێت بە دیدێكی كوردانە مامەڵە لەگەڵ پێشهاتەكاندا بكرێت، نەك بە ڕوانگەی بەرژەوەندیی ئایدیۆلۆژیەتی حزبی مامەڵە لەگەڵ ئەو پرسە هەستیارانەدا بكرێت، كە چارەنووسی ئێستا و ئایندەی دۆزی كوردی پێوە بەندە.

لەم گفتوگۆیەدا هەڵوەستەی جددی لەسەر ئەوە كرایەوە، ئەم گۆڕانكارییانە دەرهاویشتەی نەرێنیی لەسەر هەرێمی كوردستان نابێت، بەڵام ئەوەی لەم بارودۆخەدا ناتوانرێت بە جێگیری مامەڵەی لەگەڵدا بكرێت، ئەوەیە هەموو پرسەكان لە ناو ئەم وەرچەرخانە گەورەیەدا قابیلی ئەوەیە گۆڕانكاریی بەسەردا بێت، بۆیە لەسەر ئاستی هەرێمی كوردستانیش پێویستمان بەوەیە بە زوویی ناوماڵی خۆمان ڕێك بخەینەوە و پەلە بكەین لە كاراكردنەوەی پەرلەمان و ڕێكخستنەوەی پرۆسەی سیاسی و هەوڵەكان یەك بخەین، بۆ ئەوەی لە زووترین كاتدا حكومەتێكی یەكگرتووی بەهێز لە هەرێمی كوردستاندا دابمەزرێنین.

دوایین خاڵ كە دەمەوێت ئاماژەی پێ بكەم و هەڵوەستەی لەسەر بكەم، پرسی دەستبەكاربوونی دۆناڵد ترەمپە وەك سەرۆكی ئەمریكا، كە نوێنەرایەتیی پارتی كۆماریی ئەمریكا دەكات. مێژووی ئەم پارتە هەر لە ئەبراهام لینكۆڵینەوە تا دەگاتە ترەمپ لەگەڵ گەیشتنیان بە دەسەڵات لەسەر زۆر پرسی گرنگی نێودەوڵەتی بڕیاری یەكلاكەرەوەیان داوە، ئەگەر بگەڕێینەوە بۆ مێژووی نیوسەدەی ڕابردوو، دەبینین تەنیا كۆمارییەكان توانییان بڕیاری گرنگ و یەكلاكەرەوە بدەن و كێشەكان ڕاست بكەنەوە، هەر كۆمارییەكانیش خۆیان بە میراتگری «سیستمی نوێی جیهان» دەزانن.

 لە ئێستای ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا زەمینەی لەبار بۆ بڕیارە سەیرەكانی دۆناڵد ترەمپ هاتووەتە ئاراوە و لە 20ی كانوونی دووەمی ساڵی 2025ـەوە دەستی پێ دەكات، لەگەڵ ئەوەی هەتا ئێستاش هەموو ئەگەرەكان بە كراوەیی ماونەتەوە، بەڵام بژاردەی دروست بۆ ئێمە وەك كورد ئەوەیە بە لۆژیكانە مامەڵە لەگەڵ بارودۆخی تازەدا بكەین و پەلە لە ڕێكخستنەوەی ناو ماڵی سیاسیی خۆماندا بكەین، بۆ ئەوەی ئەگەر ڕووبەڕووی ئالنگارییش ببینەوە، بە مامەڵەی لۆژیكانە بیگۆڕین بۆ دەرفەت و دەرفەتەكەش بۆ بەرژەوەندیی باڵای كوردستان بقۆزینەوە.