سەڵاح بەدرەدین، یەكێكە لە سیاسەتمەدارە دیارەكانی كوردستان و لە شەستەكانی سەدەی ڕابردووەوە خەبات بۆ دۆزی ڕەوای كوردی سووریا دەكات و، جیا لە كاری سیاسییش بایەخی زۆری بە بزاڤی ڕۆشنبیریی كورد داوە، پێشتریش سەرۆكی سەنتەری كاوە بووە. لە بازنەی گفتوگۆی ئەمجارەدا «دەرهاویشتەكانی كەوتنی ڕژێمی ئەسەد و ئاكامەكانی لەسەر هەرێمی كوردستان و عێراق» بە ڕێگەی سكایپ بەشداریی لەگەڵ كردین و بەم جۆرە دیدوتێڕوانین و پێشنیارەكانی خستە ڕوو:

 

ئەو شەڕەی لە 7ی ئۆكتۆبەری ساڵی 2023 لە نێوان ئیسرائیل و حەماس دەستی پێكرد، تەنیا لە غەززە نەمایەوە و باشووری لوبنانیشی گرتەوە، سەرەنجام بە سەركەوتنی ئیسرائیل و تێكشكانی حەماس و حزبوڵڵا و كەوتنی ڕژێمی ئەسەد كۆتایی هات، ئەمەش باڵادەستیی ئێرانی لە ناوچەكەدا كەم كردەوە. نابێت ئەوەشمان لەبیر بچێتەوە كە ناتانیاهۆ (سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل) ئەوەی نەشاردووەتەوە كە داوای «ڕۆژهەڵاتێكی ناوەڕاستی تازە» دەكات، ئەم بانگەشەیەی ئیسرائیل ئەو پەیامەی لەناو خۆیدا هەڵگرتووە، بەوەی نابێت ئیسلامی سیاسیی حوكمڕانی بكات و نابێت شەڕی پرۆكسی لە ناوچەكەدا هەبێت و، بە كەوتنی ڕژێمی ئەسەد ئەوەی پێی دەگوترێت «میحوەری مقاوەمە» زۆر لاواز بوو .

ئێستا هێزێكی ئەمریكا لە ناو سووریادا هەیە. ئەمریكا خۆی بانگەشەی ئەوە دەكات بوونی ئەو هێزەی لەوێ بۆ شەڕی دژی تیرۆریستانی داعشە، بەڵام بە بۆچوونی من بوونی هێزەی ئەمریكا لە سووریا بۆ ململانێ بوو لەگەڵ ڕووسیا، لە ئێستا هێزەكانی ڕووسیا لە سووریا كشانەوە، بۆیە مەزندە دەكەم هێزەكانی ئەمریكاش لەوێ بكشێنەوە، لەبەر ئەوەی ئەو بیانووەی وای كردبوو هێزەكانی ئەمریكا لە سووریا بوون، تەنیا بوونی هێزەكانی ڕووسیا بوون لەو وڵاتە، ئێستا ئەو بیانووەش نەما و، بەپێی ئەو زانییارانەی لای من هەن، كە سەردەمی تازە لە سووریا بانگەشەی ئەوە دەكات، كە نابێت هێزی داگیركار و بیانی لەسەر خاكی سووریا بمێنن، بۆیە كە ڕووسیا كشایەوە، ئەوا دەبێت ئەمریكاش سووریا بەجێ بهێڵێت، سەبارەت بە توركیا ئەوان دەڵێن ئێمە ڕێككەوتنمان هەیە، توركیاش سوپای خۆی لە ناو سووریا دەكشێنێتەوە.

سەبارەت بە هاوپەیمانیی ئۆپۆزسیۆنی سووریا، ئێستا هەیئەی تەحریری شام ددانیان پێدا نانێت و دەڵێت ئەو هاوپەیمانییە لەگەڵ كەوتنی ئەسەد كۆتایی هات و ئێستا دەبێت بیر لە هاوپەیمانیی تازە بكرێتەوە، سەبارەت بە دۆزی كوردیش لە سوریا، ئەوەی دەردەكەوێت، ئەوەیە كە دەسەڵاتی تازەی دیمەشق «پەكەكە، پەیەدە، هەسەدە» بە نوێنەری كوردی سووریا نازانن، بۆیە لەم قۆناغەدا بۆ ئێمە وەك كوردی سووریا زۆر گرنگە بیر لە كۆنگرەیەكی نیشتمانی بۆ كوردی سووریا بكەینەوە، ئەمەش بەو مانای هێز و لایەنە سیاسییە كوردیییەكان لەگەڵ خەڵكانی سەربەخۆ و بێلایەن «كە من پێم باشە بێلایەنەكان زۆرینە بن»، پێكەوە كۆ ببنەوە، بۆ ئەوەی كۆنگرەیە «پڕۆگرام و بۆچوون» ئامادە بكات و لەسەر بنەمای ئەو پڕۆگرامە تازەیە هەوڵەكان بخەینە گەڕ بۆ ئەوەی دانوستاندن لەگەڵ دیمەشق بكەین، بۆ ئەمەش دەبێت جەخت لەوە بكەینەوە پرسی كوردی سووریا پرسێكی سەربەخۆیە و تەنیا پەیوەندی بە گەلی سووریاوە هەیە و گرێدراوی هیچ لایەنێكی دەرەوەی غەیری سووری نییە. بۆیە دەبێت پەكەكە و سەركردایەتیی قەندیلی پەكەكە واز لەو پرسە بهێنێن و بەجێبهێڵن بۆ كوردی سووریا، ئەمەش بۆ ئەوەیە كوردی سووریا خۆی دۆسیی كێشەكانی بباتە دیمەشق و لەسەر مێزی دانوستاندن داكۆكیی لەسەر بكات. دەمەوێت ڕاشكاوانە قسەبكەم، كە ئێمە كەناڵی پەیوەندیی باشمان لەگەڵ ئەم دەسەڵاتە تازەیەی دیمەشقدا هەیە، ئەوەی پێی دەگوتریت «لەشكری ئازاد» و بریتین لە چەندین ئەفسەری گەورەی سووریا، ئەوانە هەموویان دۆستی ئێمەن و ئێستا بەشێكن لە هەیئەی تەحریری شام، ئەم ئەفسەرانە ئیسلامی نین، بەڵكو بەشێك بوون لە حزبی بەعس و دەسەڵاتی ئەسەد، دوای جیابوونەوەیان لە ڕژێم ئێستا لەگەڵ ئەم دەسەڵاتە تازەیەن و زۆر نزیكن لە ئەحمەد شەرع و ئەوان ڕاوێژی دەدەنێ و هاوكاریی دەكەن بۆ ئەوەی كاروباری وڵات هەڵسووڕێنێت.

مەبەستم لێرەدا ئەوەیە، ئەگەر ئێمە وەك كوردی سووریا بتوانین بە زوویی كۆنگرەیەكی نیشتمانی گرێ بدەین، دەتوانین ببینە لایەنێك لە نووسینەوەی دەستووری داهاتووی سووریادا، ئەم كۆنگرەیە دەتوانێت نوێنەرایەتیی كوردی سووریا بكات، دڵنیاشم ئەگەر ئێمە بەم پڕۆگرامە تازەیە بێینە ناو پرۆسەكە، ئەوانیش گوێمان لێ دەگرن بۆ سەرخستنی ئەم كۆنگرەیە، لە ئێستادا ئێمە لەگەڵ قامیشلۆ قسەمان كردووە و داوامان كردووە پەیەدە و ئەنەكەسە بەشداری لەم كۆنگرەیەدا بكەن، ئێستا لە ڕووی پرانسیپەوە قبووڵیان كردووە، بەڵام ئێمە داوامان لێ كردوون، بە فەرمی بەیان دەربكەن، ئەوەی ئێمە دەمانەوێت ئەوەیە كە دۆزی كوردی سووریا سەربەخۆ بێت و گرێداروی هیچ هێزێكی دەرەكی نەبێت، بۆیە گرنگە پەیەدە خۆی لە پەكەكە جیا بكاتەوە، شەقامی سیاسیی سووریا بە كورد و عەرەبەوە داوا دەكەن، پەیەدە خۆی لە پەكەكە جیا بكەتەوە، بەڵام بە بۆچوونی من پەیەدە و پەكەكە بوونە یەك جەستە و زۆر زەحمەتە بتوانن خۆیان لە یەكدی جیا بكەنەوە، مەگەر لێكترازانێك لە ناو پەیەدە ڕوو بدات و تەیارێكی كوردی لە پەیەدە جیا ببێتەوە و پاشان حزبێكی سیاسی ڕابگەیەنێت.

لێدوانی ئەم دواییەی ئەحمەد شەرع سەبارەت بە گەلی كوردی سووریا شتێكی باش و ئەرێنییە، بەڵام بە تەنیا ئەو لێدوانە بەس نییە، پێشتریش بەشار ئەسەد گوتبووی «كورد هەیە و كورد بەشێكە لە نەسیجی كۆمەڵگەی سووری»، بەڵام پرسی ئێمە لەوە زیاترە، كورد لە سووریا لەسەر ئەرز و خاكی خۆیەتی و نەتەوەیەكی ڕەسەنە و دەبێت وەك نەتەوەیەكی سەربەخۆ مامەڵەی لەگەڵدا بكرێت، نەك كەمینەیەك، هەروەها خاوەنی پرسێكی سیاسیی و ڕەوایەتییە، ئێستا كاتی ئەوەیە بە یەك دەنگ و بە پڕۆگرامێكی تازەوە داكۆكی لە مافەكانی كوردی سووریا بكەین. پەیامەكەی بەڕێز سەرۆك مسعود بارزانی بۆ لێدوانەكەی ئەحمەد شەرع زۆر ئیجابی بوو، هاندەرێكە بۆ ئەوانیش بۆ ئەوەی باشتر لەم پرسە بێنە پێشەوە، لەمەش زیاتر پەیامی سەرۆك بارزانی كاریگەریی لەسەر عەرەبی سووری و سەركردەكانی ئۆپۆزسیۆنی سووری هەیە، شكۆی سەرۆك بارزانی لەلای هەموو لایەك بە تەقدیرەوە سەیر دەكرێت.

لە ناو ئەو هاوكێشە تازەیەی ئێستادا لە سووریا دروست بووە، توركیا فاكتەری سەرەكییە و هەموو كارتەكان لە دەستی توركیادان، بۆیە وای دەبینم، توركیا سازش لەسەر هەردوو پرۆسی پەكەكە و هەدەسە نەكات، پێدەچێت لەسەر ئەم پرسە لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ ڕێككەوتنی كردبێت، بەڵام وەك دەزانن تا دەستبەكار نەبێت، ناتوانێت هیچ بڕیارێك بدات، دیسان دووبارەی دەكەمەوە، وەك كوردی سووریا دەبێت خۆمان خاوەنی پرسی خۆمان بین. سەرنج بدەن ئەمریكا كە هەتا ئێستاش سوپاكەی لە سووریایە هەتا ئێستا هیچ هەڵوێستێكی بەرانبەر دۆزی كورد لە سووریا نەبووە، مامەڵەیان لەگەڵ هەدەسە بۆ بەرژەوەندیی خۆیانە لەم پرسەدا ئیسرائیل دەیەوێت گەمەیەك بكات، بەڵام هیچ هەنگاوێكی كردەیی هەڵناگرێت، لەبەر ئەوەی بەرژەوەندیی ئیسرائیل لەگەڵ دەوڵەتانی عەرەبییە و دەیەوێت لەگەڵ دەوڵەتانی عەرەبی ڕێك بكەوێت، بۆ ئەوەی ئاسایش و سەقامگیری بپارێزێت.

لە دوماهیدا دەخوازم جەخت لەسەر ئەوە بكەمەوە، ئەوەی پێی دەگوترا «هاوپەیمانیی ئۆپۆزسیۆنی سووریا»، لەگەڵ ئەم بارودۆخە تازەیەی سووریادا كۆتایی هات، هەروەها ئەوەی لە بەیانەكەی «عەقەبە» باس لە بڕیاری 2254ی ئۆپۆزسیون دەكات، ئەو بڕیارە بۆ شێوازی گفتوگۆی هاوپەیمانیی ئۆپۆزسیۆنی سووریایە لەگەڵ ڕژێمی ئەسەد، بەڵام ئێستا ئەو لایەنەی كە دەبوو بەپێی ئەو بڕیارە مامەڵەی لەگەڵ بكرێت، كەتووە و نەماوە، بۆیە بڕیارەكەش كۆتایی هاتووە و كاری پێ ناكرێت، دەبێت سەرلەنوێ شێوازێكی تازە بێتە ئاراوە و لەسەر بنەمایەكی تازە گفتوگۆ دەستی پێ بكرێتەوە.

بۆ ئێمە وەك كوردی سووریا، زۆر گرنگە بە پەلە گرێدانی كۆنگرەیەكی نیشتمانی بۆ كوردی سووریا بكەین، كارێكی زۆر باش دەبێت، ئەوانەی لەم كۆنگرەیە بەشدار دەبن، خەڵكانی سەربۆخۆ و بێلایەن و سەر بە هیچ حزبێكی سیاسی نەبن، ئەگەر لەم هەنگاوەدا سەركەوتوو بین، دڵنیام كەناڵی زۆر باشمان هەیە بۆ ئەوەی گفتوگۆ لەگەڵ دیمەشقدا دەست پێ بكەین و، بتوانین ئەم گۆڕانكارییانە بكەین و دەرفەتێك بۆ داكۆكی لە مافەكانی گەلی خۆمان دروست بكەین و ببینە بەشێك لە لێژنەی نووسینەوەی دەستووری تازەی سووریا، لە ناو ئەو دەستوورەدا مافەكانی خۆمان بچەسپێنین. دەبێت هۆشیارانە لەگەڵ ئەم واقیعە تازەیەدا مامەڵە بكەین و دەبێت كێشەی كوردی سووریا لە پەكەكە و سەركردایەتیی پەكەكە لە قەندیل جیا بكەینەوە و خۆمان وەك كوردی سووریا خاوەنی كێشەی خۆمان بین.