16ـی ئۆكتۆبەر دەسەڵاتی كوردی لە ناوچەكانی كەركووك و دەوروبەری كردە قاوتی بەر با و خەساری گەورەی بۆ مێژووی كورد لێ كەوتەوە، تا ئێستاش شوێنەوارەكانی ئەو ڕۆژە شوومە لە سەر كەركووك و ناوچەكانی دەوروبەری بە زەقی دیارە، بەڵام لەم دۆخە سەپێندراوە نەخوازراوەی سەر كەركووكدا هاوكێشەكان گۆڕان و خۆری ئازادیی كورد لە ناوچەكە هەڵات و سەركەوتنی كاندیدانی پارتی دیموكراتی كوردستان لە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، دەستكەوتێكی گەورەی تۆمار كرد، دانیشتووانی شارەكەش لە وتەكانیاندا بۆ گۆڤاری گوڵان جەخت لەوە دەكەنەوە كە ئەو سەركەوتنە وەرچەرخانێكی گەورەی لە كەركووك دروست كردووە.

گوڵان: كۆمەڵایەتی

 

 

بەپێی ئامارەكانی لقی هەولێری بەڕێوەبەرایەتیی كۆچ و كۆچبەرانی عێراق، لە دوای ڕووداوەكانی 16ـی ئۆكتۆبەر، نزیكەی حەوت هەزار خێزانی كەركووك ئاوارەی هەولێر بوون و لەو ژمارەیە ئێستا نزیكەی پێنج هەزار خێزان گەڕاونەتەوە كەركووك و نزیكەی دوو هەزار خێزانیش هێشتا لە ئاوارەییدا ماونەتەوە، هەشت هەزار خێزانیش لە سەردەمی ڕژێمی بەعس لە ساڵی 1986 ئاوارەی هەولێر بوون و نەگەڕاونەتەوە. كەركووكییەكان لە هەر كوێ بن، شارەكەیان بە دڵی كوردستان دەزانن و خۆیان وەك هێمای خۆڕاگری و ئامادەی قوربانیدان وێنا دەكەن.

مەریوان جەلال ڕەشید، كارگێڕی لقی سێی پارتی دیموكراتی كوردستانە و لە ئاخافتنێكیدا بۆ گوڵان باسی ئەوە دەكات كە «تەعریب هەڕەشەیەكی مەترسیدارە و لە پاش ڕووخانی رژێمی بەعسیش تا ئێستا بەردەوامە، بەڵام هەڵبژاردنی ١٠ی١٠ی٢٠٢١ی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق كاریگەریی ئەرێنی و باشی هەبوو لەمەڕ باڵانسی هێز لە عێراق بە گشتی و لە كەركووك بە تایبەتی، چونكە جڵەوی دەسەڵات لە ژێر ڕكێفی گرووپێكی وەلائیدا بوو لە عێراق و هیچ ئینتیمایەكی نیشتمانیان نەبوو، بۆیە دەكرێ عێراق بەرەو قۆناغێكی دی هەنگاو بنێ، لە كەركووكیش جارێكی دی گەلی كورد سەلماندی كە كەركووك شارێكی ڕەسەنی كوردستانییە و پارتی دیموكراتی كوردستان كە هەڵگری بیری نەتەوایەتییە و پاش خیانەتی ١٦ی ئۆكتۆبەر بۆ یەكەم جار بوو بە فەرمی و بە بێ بوونی بارەگای حزبی بەشداریی هەڵبژاردنی كرد و دەنگێكی زۆر بەرزی بەدەست هێنا و، دوو كاندیدی بە سەركەوتوویی دەرچوون، ئەمە كاریگەریی زۆری دروست كرد و ورەی بەرزی جەماوەری شاری كەركووكی بەرزتر كردەوە، كە بە ئاڵای پیرۆزی كوردستانەوە پرۆسەكەیان بەڕێوە برد و، سەركەوتنێكی گەورە بوو، هەر بۆیەش شۆڤێنییەكانی عەرەب ئەمەیان پێ قبووڵ نەكرا و، هەر زوو كەوتنە خۆسازكردن و پەلاماردانی جەماوەری شاری كەركووكی خۆشەویست، بۆیە دەتوانین بڵێین لەو ساتەوە زیاتر فشار خراوەتە سەر شارەكە و دەوروبەری و پرۆسەیەكی دیكەی تەعریبی ترسناك ڕووی لە كەركووك كردووە، هەر لە داگیركردنی زەوی و زاری گوندنشینان و ڕووخاندنی خانووی كورد لە ناو شارەكە لە ژێر بیانووی جۆراوجۆر تا لەسەر كار لابردنی بەرپرسە كارگێڕی و ئەمنییەكانی كورد، نموونە سەرۆكی وەبەرهێنان و دانانی سەرۆكی زانكۆی كەركووك كە كەسێكی توركمانی شیعەیە، كە ئەو پۆستە پشكی كوردە و لە ناو كوردیش پشكی پارتییە و هەروەها هەوڵی لادانی بەڕێوەبەری شارەوانییەكان و چەندانی دی، بۆیە ئێستا پرۆسەكە دژوارترە، لە بە ر ئەوەی دەزانن گەلی كورد لە ڕووی دانیشتووانەوە هەمیشە لە بەرزیدا بووە، بۆیە هەموو هەوڵێك دەدرێ ئەو باڵانەسە كەم بكرێتەوە و ڕێژەی عەرەب زیاد بكرێ، كە ئەمەش مەترسییەكەی تەنیا لەسەر كورد نییە، بەڵكو مەترسیی گەورەی لەسەر توركمان و كلد و ئاشوور و كەمایەتییەكانی دیكە زیاترە و، پێویستە ئەوانیش بێنە دەنگ و هەڵوێستیان هەبێت.»

ئەو كادیرەی لقی سێی پارتی دیموكراتی كوردستان جەخت لەوە دەكاتەوە كە «پارێزگاری سەپێندراوی شاری كەكووك كەسێكی شۆڤێنییە و لە پشت هەموو ئەو هەوڵە نەزۆكانەیە بۆ تەعریبكردنی شارەكە و لە هیچ كات و زەمەنێكدا بە قەد ئەم چەند ساڵە تەعریب نەكراوە.» هاوكات دەڵێت: «ئەو ئامانج و پیلانە چۆن بۆ ئەوانەی پێش ئەو نەچووەتە سەر، بۆ ئەمانیش ناچێتە سەر و دڵنیام ئێرادەی گەلی كورد زۆرترە لەو زوڵم و زۆرە و بەهێزترە لە پیلانەكان و ڕۆژی لاچوونی ئەم تارمایی و تاریكییە زۆر نزیكە.»

ئەحمەد سیروان بەرپرسی ناوچە پیشەییەكانی لقی كەركووك (ی.ق.ك)، سەرەتا باسی ئەوە دەكات كە «دۆخی پارێزگای كەركووك هەمیشە چەقی ململانێ و كێشە و ڕووداوەكان بووە، بەۆتایبەت دوای خیانەتی١٦ی ئۆكتۆبەر شاڵاوی داگیركاری و تەعریبكردن لەم شارەدا ڕووی لە زۆربوون كردووە، كە چەندین ساڵە بە پلان دژ بە مافە ڕەواكانی هاووڵاتیانی كەركووك بە گشتی و نەتەوەی كورد بە تایبەتی جێبەجێ دەكرا، بەڵام لە دوای ئەنجامدانی هەڵبژاردنی خولی پێنجەمی پەرلەمانی عێراق، شاڵاوی دیكتاتۆری (زوحاكەكان)ی داگیركەر لەلایەن (كاوەكان)ەوە ڕۆژ لە دوای ڕۆژ شكستی پێ دەهێنرێت.» هەر لەو بارەیەوە دەڵێت: «خۆشبەختانە دوای ئەوەی پەرلەمانتاران و نوێنەرانی پارتی دیموكراتی كوردستان لە كەركووك دەست بە كار بوونەوە، ڕۆژانە دەبینین كە هەنگاو بە هەنگاو ڕێگری لە داگیركاری و زوڵم و ستەمی داگیركەران دەكرێت و هەنگاوەكان لە پێناو ئاساییكردنەوەی دۆخی پارێزگای كەركووكی دڵی كوردستان دەنرێن». گوتیشی: «بە ئومێدەوە لە داهاتوو دەڕوانین، چونكە ئێستا بارودۆخەكە گۆڕانكاری بە سەردا هاتووە، ئەمەش بە هەوڵی نوێنەرانی كورد لەسەر لیستی پارتی دیموكراتی كوردستانە كە بوونەتە قەڵغانێك بۆ هاووڵاتیانی كەركووك و بە كردار كار لەسەر ئەوە دەكەن كە شەوگاری زوڵم و ستەم كۆتایی پێ بێت و خۆری ڕۆژگاری ئازادی و سەقامگیری و ئاسایش و ئارامی بۆ پارێزگاكە بگەڕێننەوە.»

 هەرێم نەسرەدین وەك چاودێری سیاسی، بەمجۆرە دۆخە سیاسییەكەی عێراقی فیدڕاڵ دەخوێنێتەوە و دەڵێت: «هێشتا حكومەت پێك نەهاتووە، بۆیە ناتوانین دۆخی دوای هەڵبژاردن و لێكەوت و كاریگەرییەكانی دەیاری بكەین. بە بڕوای من تا حكومەت پێك نەیەت، هیچ گۆڕانكارییەكی ئەوتۆ لە كەركووك و تەواوی عێراق نابیندرێت. لە ئێستادا پارێزگار و بەشێك لە پۆستە سیادییەكانی دیكەی كەركووك كە پشكی كوردن و زەوت كراون، وەك خۆیەتی، بە نموونە سەرۆكی زانكۆ و قایمقام و...هتد، كە ژمارەیان نزیكەی 200 پۆستە، بۆیە پێم وایە حكومەت پێك بهێنرێت، ئەم دۆخە دەگۆڕدرێت، پاڵپشتی وتەكانیشم ئەو گرنگییەیە كە لە پەرلەمان دراوە بە كەركووك، بە نموونە پۆستی جێگری پەرلەمان دراوە بە دكتۆر شاخەوان كە كوردی كەركووكە و دڵنیام كاریگەریی خۆی دەبێت لە گۆڕانی هاوكێشە سیاسییەكان لە كەركووك. لە كۆتاییدا دەڵێم كەركووكییەكان پێویستە ئەوە لەبیر نەكەن كە بارزانی-ی نەمر فەرموویەتی؛ «كەركووك دڵی كوردستانە» ئەمەش ئەوەمان تێ دەگەیەنێت، كە پارتی هەرگیز سازش لە سەر كەركووك ناكات و، لە ئایندەیەكی نزیكدا ئەنجامەكانی هەوڵەكانی پارتی دیموكراتی كوردستان دەبینین ڕووەو باشبوونی دۆخی كەركووك و جێبەجێكردنی ماددەی 140 و گەڕانەوەی كەركووك بۆ سەر خاكی پیرۆزی كوردستان».