سه‌رۆک نێچیرڤان: ده‌بێ به سیسته‌می په‌روه‌رده و خوێندندا بچینه‌وه
سه‌رله‌به‌یانیی ئه‌مڕۆ یه‌کشه‌ممه ٢٠٢١/٩/١٩ به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانی، سه‌رۆکی هه‌رێمی کوردستان به‌شداری له کۆنفرانسی پەروەردەییی زانکۆی ئەمەریکیی کوردستاندا لە دهۆک کرد که به ئاماده‌بوونی به‌ڕێز مه‌سروور بارزانی، سه‌رۆک وه‌زیرانی هه‌رێمی کوردستان و وه‌زیران و به‌رپرسان و لایه‌نه په‌یوه‌نداره‌کانی بواری په‌روه‌ره‌ده و خوێندنی باڵا و یوونسێف و کونسوڵ و نوێنه‌رانی وڵاتان به‌ڕێوه چوو.
سه‌رۆک نێچیرڤان بارزانی ده‌رباره‌ی کێشه‌کانی بواری په‌روه‌رده و چۆنیه‌تیی چاره‌سه‌رکردنی، وتارێکی پێشکه‌ش کرد، ئه‌مه ده‌قه‌که‌یه‌تی:
به‌يانيتان باش، به خێر بێن..
جەنابی سەرۆك وەزیران، سەرۆكی زانكۆ، ئامادەبووانی بەڕێز، هەموو لایەكتان بەخێر بێن. پێومایە ماوەیەك، زیاتر لە ساڵێك لەمەوبەر و له‌وانه‌یه زیاتریش بێت، لەگەڵ سەرۆكی زانكۆ ئەم بابەتەی پەروەردەمان باس دەكرد كە چی گرنگە بكرێت و ئەو ڕیفۆرم و كارانەی پێویستە لە پەروەردەدا بكرێت، بكەوێتە بەر باس و لێكۆڵینەوە. خۆشحاڵم كە هەندێك لە ئامادەبووان دەبینم پێشتر بە جددی كاریان لەسەر ئەم بابەتە كردووە و لێرە ئامادەن و بێگومان ئەم كۆنفرانسە دەوڵەمەندتر دەكەن.
دەمەوێ وەك خۆم شتێكتان پێ بڵێم، بۆ من ئەم كۆنفرانسە ئەوەندە گرنگ بوو كە لە سەفەر بووین و هەموو داکۆکیم لەسەر ئەوە بوو كە چۆن بتوانم لە كاتی خۆیدا بگەمە ئەم كۆنفرانسە، واتە هەموو شتێكم كرد بێ ئەوەی بچمە ناو وردەكاری، تەنیا بۆ بەشداریكردن لەم كۆنفرانسەدا و بە ڕاستی زۆر خۆشحاڵم كە ئەمڕۆ بەشدارم لەم كۆنفرانسەدا و هەموو لایەكتان بەخێربێن.
ئەم كۆنفرانسە بابه‌تێكى زۆر گرنگ و پێویستە بۆ ئێستا و بۆ داهاتووى نه‌وه‌كانمان، پێكه‌وه كۆمانده‌كاته‌وه. په‌روه‌رده بنه‌ماى سه‌ره‌كيى هه‌موو كۆمه‌ڵگه‌يه‌كى پێشكه‌وتووه. سيستمێكى دروستى په‌روه‌رده‌يى، گه‌ره‌نتيى ئێستا و داهاتووى گه‌شى نه‌وه‌كانمانه.
سيستمى په‌روه‌رده‌يى و خوێندن له هه‌رێمى كوردستان، هه‌ر له باخچه‌ى ساوايانه‌وه تا قۆناغه‌كانى خوێندنى بنه‌ڕه‌تى و ئاماده‌يى، زانكۆيى و خوێندنى باڵا، پێويستى به پێداچوونه‌وه‌يه‌كى جددى و ڕيشه‌يييه. پێويستى به چاككردن و چاكسازييه، به شێوه‌يه‌ك له‌گه‌ڵ پێوه‌ره زانستى و ستاندارده جيهانييه‌كانى ئه‌مڕۆى خوێندن و په‌روه‌رده‌دا بگونجێت و بتوانێت ته‌با و هاوشانى ئه‌و پێشكه‌وتنه خێرايانه بێت كه ڕۆژانه له هه‌موو بواره‌كانى ژياندا دێتە پێش.
زانست و ته‌كنه‌لۆژيا هێنده خێرا پێشده‌كه‌ون، ئه‌گه‌ر به خۆمان نه‌كه‌وين و هه‌وڵ نه‌ده‌ين له‌گه‌ڵياندا بڕۆين، ده‌مێنينه‌وه. خراپيش ده‌مێنينه‌وه! پێشكه‌وتنى زانستى و ته‌كنه‌لۆژى، چه‌مك و به‌ها و تێگه‌يشتنى نوێش له‌گه‌ڵ خۆياندا ده‌هێنن و دۆخى ئابوورى و كۆمه‌ڵايه‌تى و سياسيى نوێ دروست ده‌كات.
پێشكه‌وتن و په‌ره‌سه‌ندنه‌كان ئه‌وه‌نده خێران، ڕوون و ڕه‌وانه كه ئێمه چيتر ناتوانين و ناكرێت ده‌ست به شێواز و ميتۆدى كۆنى په‌روه‌رده و فێركردنه‌وه بگرين و له‌سه‌رى به‌رده‌وام بين. تا ڕۆژێك زووتر بكه‌وينه خۆ و ده‌ست به چاككردن و چاكسازى له كه‌رت و سيستمى په‌روه‌رده‌دا بكه‌ين، ئه‌وه‌نده زووتر ده‌گه‌ينه كاروانى كۆمه‌ڵگه پێشكه‌وتوو لە جیهاندا. ئه‌وه‌نده شوێن و پێگه‌يه‌كى باشتر له داهاتووى نزيك و دووردا بۆ وڵاتەكەمان دەستەبەر دەكەین.
به‌ڕێزان..
ده‌كرێت دەستپێشخەریەکی وەک ئەم کۆنفرانسەی ئەمڕۆ لە دهۆك، هەنگاوێکی گرنگ و بەتین و بڕیاردەرانە بێت، ئەگەر پێکەوە، بوێرانە بیر و ئەندێشەمان بخەینە گەڕ بۆ دیاریکردنی گرفتەکانمان لەم بوارەدا. دیاريکردنی گرفتی پەروەردە، خوێندن و خوێندنی باڵا، دەبێ لە چوارچێوەی گۆڕانکاريی کۆمەڵایەتی، ئابووری، سیاسی، ئاسایش و تەکنەلۆژيی نوێدا بێت.
پیشە و شارەزایيی بیست یان سی ساڵ لەمەوبەر، لەوانەیە ئێستا هەمان ڕۆڵ لە ژیانی زۆر کەس لە ئێمەدا نەبینێت! ئەمە پرۆسەیەکی سروشتيی گۆڕانکاريی کۆمەڵایەتییە. پرۆسەی هەڵسەنگاندن و پێداچوونەوە و دەستنیشانکردنی کەموکورتیمان، واتاى باوەڕبەخۆبوونى ئێمه ده‌گه‌يه‌نێت. واتا وەک حکوومەت و وەزارەتی به‌رپرس و په‌يوه‌نديدار، وەک گەل و تاکی ئەم نیشتمانه، لەگەڵ خۆماندا ڕاستگۆ دەبین.
دەبینين لە وڵاتانی پێشکەوتووی خاوەن تەکنەلۆژیای هەرە نوێ و سەرمایەی خەیاڵی، شارەزا و پسپۆڕی لێهاتوو لە زۆر وڵاتی دووره‌وه دەهێنن، یا ئەوان خۆيان ڕوو لەو وڵاتانی دەرەوە دەکەن.
بۆ؟! .. ..
بۆچی خەڵکی هیندستان، چین و کۆریای باشوور بە نموونە، لە هه‌موو بواره‌كانی ژیاندا سەرکەوتووانە لە وڵاتی خۆیان و له ئەورووپا و ئەمەریکا، سەردەستی تەکنەلۆژیا، زانست، بازرگانی، سەرمایەداری، داهێنان، جوانکاری و جوانخوازین؟
وڵاتێکی وەک هیندستان بە نموونە، سەرباری مێژوویەکی درێژی هێرشی دەرەکی و دابەشبوون و کەمدەرامەتی و هەژاری و زۆريى ژمارەی دانیشتوانی، پاش چەندین ساڵی تاقیکردنەوە و لێکۆڵینەوە و هەڵسەنگاندنی بەردەوام، هه‌نگاوى زۆر گه‌وره‌يان هه‌ڵێنا. ئێستا کەم کۆمپانیای جیهانی هەن، شارەزا و پسپۆڕی هینديیان تێدا نه‌بێت!
هۆی سەرەکيی دەسپێکی ئەم سەرکەوتنە، گۆڕانگاريی بنەڕەتی و سەردەمیانەی سیستەمی په‌روه‌رده بوو لە هه‌موو ئاست و لە هەموو قۆناغەكاندا. حکوومەتی هیندستان بە هاوکاريی نێودەوڵەتی و کادری خۆماڵی و هەماهەنگی لەگەڵ لایەن و ئاستی پێویستدا، پرۆسەی چاككردن و چاکسازی کردە مۆرکی سەرهەڵدانەوەی توانای وڵاتەكەیان.
هەمان پرۆسە لە کۆریای باشوور، سینگاپوور، چین، فینلەندا، شانشینی ئوردن، ڕواندا و چەندين وڵاتی دیکە دووبارە کراونەتەوە. لێکفێربوون و ئاڵوگۆڕی بیر و پرۆگرام و ئەزموون، ئێستا زۆر لە جاران ئاسانترە. تەکنەلۆژیای نوێ، زۆر لایەنی ژیان و هاوکاريی نێوان گەل و وڵاتانى ئاسان کردووە.
ئه‌ى ئێمە دەتوانین چی لەم ئەزموونانه‌وە فێر بین؟!
چۆن سوودیان لێوەربگرین؟
چۆن بیانخەینە خزمەتی چاككردن و چاکسازی بۆ بواری پەروەرده لە کوردستان؟
ده‌كرێت هەنگاوی سەرەکی
