عێراق بۆ یەكەم جارە لە دوای ساڵی (٢٠٠٣)وە بەرەو هەڵبژاردنێكی پێشوەختە هەنگاو دەنێت، ئەم هەڵبژاردنەش وەك ئیستجابەیەك بوو بۆ دەنگ و داواكاریی خۆپێشاندەرانی تشرینی (٢٠١٩) كە چەندین گەنجی خێرلەخۆنەدیوی باشوور و ناوەڕاستی عێراقی تێدا بوونە قوربانی و، تا ئێستاشی لەگەڵ بێت، هیچ شتێك نەگۆڕا، تەنیا سەرۆك وەزیران و كابینەی حكومەت گۆڕا، كە ئەوانیش نەیانتوانیوە نە ئەو چاكسازییە ڕیشەییە بكەن كە تێنوویەتی خۆپێشاندەرانی پێ بشكێت و نەشیانتوانیوە چەك و میلیشیا زۆر و بۆرەكانی عێراق بخەنە ژێر كۆنتڕۆلی خۆیان و هەروەها نەیانتوانیوە باری گوزەرانی خەڵكی لە ڕووی ئابوورییەوە باشتر بكەن و، نەشیانتوانی سادەترین خزمەتگوزاری بگەیەننە خەڵكی خۆیان و تا ئێستاشی لەگەڵ بێت، نەیانتوانیوە ئاسەواری شەڕی داعشیش كەم بكەنەوە و ئاوارەكان بگەڕێننەوە شوێنی خۆیان، جگە لەوەی كە نەیانتوانیوە ئەمنیەتی تەواو بۆ ناوچە دابڕێنراوەكان و ناوچەكانی دیكەی ژێر دەسەڵاتی خۆیان دابین بكەن.

پرسیارە جەوهەرییەكان لێرەدا ئەوەن: ئایا بە ڕاستی هەڵبژاردنی پێشوەختە چ شتێك، یان گۆڕانكارییەك لە گۆڕەپانی سیاسیی عێراق ئەنجام دەدات، كە هەڵبژاردنەكانی دیكە نەیانتوانیوە دابینی بكەن؟ ئایا ئەم هەڵبژاردنە ئەنجام دەدرێت، تەنیا بۆ ئەوەیە خواستی خۆپێشاندەران بێتە جێ، یان بە ڕاستی ئەم هەڵبژاردنە موعجیزەی نەپەنی(شاراوە)ی هەیە كە كەسمان نایبینین؟ ئایا ئەم هەڵبژاردنە بۆ ڕاستكردنەوەی نیزامە سیاسییە شێواوەكەی عێراقە كە بە هەموو شێوەیەك كەوتوونەتە پێشێلكردنی دەستووری باڵای وڵات و یاساكان، بۆ ئەوەی بارودۆخی سیاسیی عێراق چاك بكەونەوە، بەڵام هەر چاك ناكرێتەوە..

  ئاشكرایە كە هەر دوای ئەوەی پەرلەمانی عێراق لە ڕێكەوتی (١٨ی ئاداری٢٠٢١) دەنگی لەسەر هەمواری یاسای دادگای باڵای فیدڕاڵی ژمارە (٣٠) ساڵی (٢٠٠٥) دا، داواكارییەكانی هەندێك لایەنی سیاسی و بەشێك لە فراكسیۆنەكانی پەرلەمان و بەتایبەت فراكسیۆنی سائیرونی (موقتەدا سەدر) بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پێشوەختە بەرز بوویەوە و، فشاریان دروست كرد، بۆ ئەوەی هەنگاوەكانی دیاركردنی ڕۆژێك بۆ هەڵبژاردنی پێشوەختە خێراتر بكرێت، چونكە یەكێك لە كێشەكانی بەردەم ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پێشوەختە نەبوونی نیسابی تەواوی ئەندامانی دادگای باڵای فیدڕاڵی بوو، كە بەپێی دەستوور دەسەڵاتی پەسەندكردنی ئەنجامەكانی هەڵبژاردنەكانی هەیە، بۆیە هەموو هەوڵێك درا بۆ ئەوەی دەرچەیەك بۆ چارەسەری كێشەی دادگای باڵای فیدڕاڵی بدۆزرێتەوە، ئەگەر كە لەسەر حیسابی پێشێلكردنی دەستووریش بێت و، بەداخەوە هەمان كاریش ئەنجام درا.

نابێت ئەوەمان لە بیر بچێت كە هەمواركردنەوەی یاسای دادگای باڵای فیدڕاڵی خۆی لە خۆیدا سەرپێچییەكی دیاری دەستووری بوو، كە بە داخەوە ئەم خولەی پەرلەمانی عێراق پێی هەڵسا و هەموو لایەنە سیاسییەكانی خاوەن نفووزی نێو گۆڕەپانی سیاسیی عێراقیش لێی بێدەنگ بوون، تەنیا بە بیانووی ئەوەی كە بارودۆخی عێراق وا دەخوازێت، كە بۆشایی یاسایی دادگای باڵای فیدڕاڵی پڕ بكرێتەوە، بەڵام كارەسات لەوەدایە كە لەبەر ڕاستكردنەوەی بارودۆخی سیاسی بێیت و دەستووری باڵای وڵات پێشێل بكەیت و بە شێوەیەكی ئینتیقایی جێبەجێ بكرێت.

گومانی تێدا نییە كە ئەم پێشێلكردنەی ماددەكانی دەستوور هەر لە ساڵی (٢٠١٤)وە بە شێوەیەكی زەق دەستی پێ كردووە و لە ساڵی(٢٠١٨)شەوە تا ئێستا بەردەوامە و هەر لەسەروبەندی پێكهێنانی كابینەكانی حكومەتیش بەتایبەت لە (٢٠١٨)وە ئەم پێشێلكردنەی دەستوور بۆ پێكهێنانی كابینەی وەزاری بووەتە كارێكی ئاسایی كە لە لایەن پەرلەمانەوە جێبەجێ كراوە و، سەرۆك كۆماریش بەشیك بووە لەو پێشێلكارییە لە كاتێكدا دەبێت پارێزەری دەستوور بێت. بەو واتایەی كە بە داخەوە پەرلەمانی عێراق و سەرۆك كۆماری عێراق یەكێك بوون لە جێبەجێكەرانی ئەو سەرپێچییە دەستووریانەی كە بۆ ئەم بابەتەوە ئەنجام دراون، لە كاتێكدا پەرلەمان دەبوایە لایەنی ڕاستكردنەوەی هەڵە دەستوورییەكان بوایە كە لەلایەن دەسەڵاتی جێبەجێكردنەوە ئەنجام دراون.

 پێویستە ئاماژە بەوە بدەم كە یاسای دادگای باڵای فیدڕاڵی ژمارە(٣٠) ساڵی (٢٠٠٥) بە ئەمری ئەنجومەنی وەزیرانی ژمارە (٣٠) ساڵی (٢٠٠٥) وبە پشتبەستن بە مادەی (٤٤) ی یاسای ئیدارەی دەوڵەت بۆ قۆناخی ڕاگوزەری عێراق لە ڕێكەوتی (١٧ی ٣ی ٢٠٠٥) دەرچوو، كە ئەوكات هێشتا دەستووری عێراق بەركار نەببوو، پەرلەمانی عێراقیش هێشتا هەڵنەبژێردرابوو.

كەواتە بۆ چارەسەری نیسابی دادگای باڵای فیدڕاڵی پێویستی بەوە بوو كە پڕۆژە یاسایەكی نوێ پێشكەش بكرێت، بۆ ئەوەی هەیكەل و چۆنیەتی هەڵبژاردنی ئەندامەكان و دەسەڵاتەكان و كاركردنی دادگا دیار بكرێت، بەڵام لەبەر ئەوەی كە لایەنە سیاسییەكانی عێراق نەگەیشتنە ڕێككەوتن، بەتایبەت لە مادەكانی (١٢،٣،٢) كە خیلافیان هەبوو لە سەری (كە تایبەت بوون بە ئەندامانی دادگاكە و سرووشتی چۆنیەتی كاندیدكردن و پەسەندكردنی ناوی كاندیدەكانی ئەندام بۆ دادگا و چۆنیەتی دەنگدانی ئەندامانی دادگا لە سەر بڕیارەكانی دادگا)، ئەوا پڕۆژە یاسای دادگای باڵای فیدڕاڵی عێراق ڕەت كرایەوە و بڕیار درا، هەمواری یاسای كۆن بكەن، بەڵام وەك پێشتر گوتم، خودی هەمواركردنەوەی یاساكە جەدەلی دەستووری زۆری لەسەرە كە وا دەخوازرا، یاسایەكی نوێ بۆ هەیكەلییەی دادگاكە دابنرێت، ئەمە جگە لەوەی كە تێپەڕاندنی هەمواری یاسا كۆنەكە كە بە زورینەی سادە لە لایەن پەرلەمانەوە ئەنجام درا، خۆی سەرپێچییەكی زەقی دەستووری بوو كە پەرلەمانی عێراق ئەنجامی دا، بەڵام لەبەر ئەوەی هەموو لایەنە سیاسیەكانی عێراق لێی بێدەنگ بوون، ئەم سەرپێچییە زەقە بێدەنگ كرا و بووە پێشینەیەكی مەترسیدار، چونكە لەمەودوا پەرلەمان ڕێگە بە خۆی دەدات كە هەر كاتێك ویستی بە زۆرینەی سادە هەمواری ئەو یاسایە و چەندین یاسای سرووشت دەستووری بكاتەوە، كە ئەمەش مەترسی بۆ سەر ئەو یاسایانە دروست دەكات، كە كاریگەرییان هەیە لەسەر هەرێمی كوردستان، ئەمەش پێچەوانەی مادەی (٩٢ برگەی دووەم)ی دەستوورە كە ئاماژە بەوە دەدات كە: «دادگای باڵای فیدڕاڵی پێك دێت لە دادوەر و شارەزایی فیقهی ئیسلامی و فوقەهای یاسایی كە ژمارەیان و ڕێكاری هەڵبژاردنیان و كاركردنی دادگا بە یاسایەك ڕێكدەخرێت كە بە دەنگی زۆرینەی دوو لەسەر سێی ئەندامانی پەرلەمانەوە دەردەچوێنرێت».

 بەڵام وەك بینیمان هەموارەكە بە زۆرینەی سادە تێپەڕێندرا، لە كاتێكدا ئەم یاسایە سرووشتێكی دەستووری هەیە كە نەدەبوایە پێچەوانەی دەستوور یاساكە تێپەڕێندرایە، بۆیە گومانی تێدا نییە كە لەمەودوا ئەمە دەبێتە پێشینەیەكی مەترسیدار بۆ زۆر یاسای دیكەی هەستیار، ئەمە جگە لەوەی كە هەموارەكە ڕۆلی ئەنجومەنی دادوەری هەرێمی كوردستانی پشتگوێ خست، لە كاتێكدا لە یاسا كۆنەكە ڕۆڵی دەستنیشانكردنی ئەندامی دادگا سپێردرابوو بەو ئەنجومەنە و هەمواری یاساكە تەنیا بڕگەی (نوێنەرایەتیی هەرێمەكانی لە پێكهێنانی دادگا) زیاد كرد.

بۆیە لەبەر ئەوەی یاسای ژمارە (٣٠)ی (٢٠٠٥) پێش دەستووری عێراق دەرچووبوو، دوای دەرچوونی دەستووری ساڵی(٢٠٠٥)یش ئەم یاسایە و ئەوانی دیكەشی كە دەرچوون، ملكەچ ببوون بۆ دەستوور، بۆیە نەدەبوایە پەرلەمان سەرپێچیی دەستوور و مادەی (٩٢)ی كردبایە.

شاراوە نییە كە دوای هەڵبژاردنەكانی پەرلەمانی ساڵی (٢٠١٨) و لە سەروبەندی پێكهێنانی كابینەی نوێ و لەكاتی ڕاسپاردنی (عادل عەبدولمەهدی) وەك سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراو و هەروەها لە كاتی ڕاسپاردنی (مستەفا كازمی)یش دوای دەست لەكاركێشانەوەی (عادل عەبدولمەهدی) لە پۆستی سەرۆك وەزیران، هەمان سەرپێچیی دەستووری دووبارە كرایەوە، كە خۆی لە بابەتی كوتلەی زۆرینە (گەورە) دەبینییەوە، لە كاتێكدا كە كێشەی كوتلەی زۆرینە بە بڕیاری ژمارە (٢٥/اتحادیە/٢٠١٠) لە ڕێكەوتی (٢٥ ئاداری ٢٠١٠) لەلایەن دادگای باڵای فیدڕاڵی یەكلا كرابوویەوە، كە لە بەرژەوەندیی (نوری مالیكی) تەواو بوو، كە (مالیكی) بووە سەرۆك وەزیران، لە كاتێكدا لیستی (ئەیاد عەلاوی)یش دەنگی زۆرینەی بردبوو. هەر بۆ ئەم مەبەستە بڕیاری (٤٥/ت.ق/٢٠١٤) ی دادگای باڵای فیدڕاڵیش هەیە كە كاتی خۆی (حەیدەر عەبادی)یشی پێ بوو بە سەرۆك وەزیران.

 وەك بینیمان جارێكی دیكە لە سالی (٢٠١٨) كێشەی كوتلەی زۆرینە سەری هەڵدایەوە، كاتێك سەرۆكی كۆمار (بەرهەم ساڵح) داوای لە دادگای باڵای فیدڕاڵی كردەوە كە بڕگەی (كوتلەی گەورە)ی هاتوو لە مادەی (٧٦ برگەی یەكەم )ی دەستوور تەفسیر بكات. لەو مادەیە هاتووە كە «سەرۆك كۆمار بەربژێری كوتڵەی پەرلەمانی خاوەن ژمارەی زۆرینە ڕادەسپێرێت بۆ پێكهێنانی كابینەی حكومەت لە ماوەی (١٥) ڕۆژ لە ڕێكەوتی هەڵبژاردنی سەرۆك كۆمار».

دوای ئەم داواكارییەی سەرۆك كۆمار دادگای باڵای فیدڕاڵی لە دانیشتنی (٢٢ی ١٢ ی ٢٠١٩)ی خۆیدا جارێكی دیكە پشتی بەستەوە بە بڕیاری (٢٥/اتحادیە/٢٠١٠)ی خۆی كە لە ڕێكەوتی (٢٥-٣-٢٠١٠) دایبوو و تەفسیری (كوتڵەی گەورە)ی كردەوە بەوەی كە (كوتلەی گەورە)، یان ئەو كوتلەیەیە كە دوای هەڵبژاردن لە یەك لیستی هەڵبژاردن پێكدێت و توانیویەتی لە هەڵبژاردن (زۆرینە) بەدەست بێنێت، یان ئەو كوتڵەیەیە كە لە دوای هەڵبژاردنەكان لە دوو، یان زیاتر لیستی هە‌ڵبژاردنی پێكدێت. بەو مانایەی كە دوای هەڵبژاردن لە ناو پەرلەمان و لە جەلسەی یەكەم هاوپەیمانی زۆرینە پێكدێنن، بەڵام كێشەی كوتلەی گەورە لە نێوان هاوپەیمانی بینائی (هادی عامری و نوری مالیكی) و هاوپەیمانی (الاصلاح والاعمار)ی سائرونی (موقتەدا سەدر و عەبادی) هەروەك خۆی مایەوە تا ئەو كاتەی كە لە دەرەوەی ماددە دەستوورییەكان كاندیدێكی بێلایەنی وەك (عادل عەبدولمەهدی) ڕاسپێردرا لە كاتێكدا كە سەر بە هیچ یەك لەو دوو لیستە زۆرینەیە نەبوو و دوای دەست لەكاركێشانەوەشی هەمان پێشینە نادەستووریەكە بۆ ڕاسپاردنی (مستەفا كازمی) دووبارە كراویەوە، چونكە ئەویش لە هیچ یەك لە و لیستانە نەبوو، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا هەموو لایەنە سیاسییەكان و پەرلەمان چاویان لەو سەرپێچییە دەستوورییە پۆشی بۆ ئەوەی مەسیری سیاسیی عێراق ڕاستەرێ ببێت، بەڵام تا ئێستاشی لەگەڵ بێت ڕاستەرێ نەبووە. بۆیە بە ڕاستی ئایا هەڵبژاردنی پێشوەختە دەتوانێت ئەم بابەتانە چارەسەر بكات و گەرەنتی ئەوەمان پێ دەدات كە جارێكی دیكە بۆ پێكهێنانی كابینە بابەتی كوتلەی گەورە نەخزێنرێتەوە نێو چاوپۆشیكردن لە دەستوور؟ و ئایا بابەتی تەوافوق و شەراكەتی پێكهاتەكان ڕەچاو دەكرێت و هەوڵ دەدرێت بۆ چارەسەری چەندین بابەت و كێشەی دیكە كە بەرۆكی عێراقیان گرتووەتەوە؟ 

وەك ئاشكرایە خۆپێشاندانەكانی تشرینی (٢٠١٩) لە عێراق و هەندێك فاكتەری دیكەش بوونە هۆكاری لە كارلادانی حكومەتی (عادل عەبدولمەهدی)، جگە لەوەی كە هۆكاریش بوون بۆ گۆڕینی یاسای هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بە شێوەیەكەی ڕێژەیی، بەڵام ڕیشەیی، بە جۆرێك كە ئەو یاسایەی هەڵبژاردن كە هەر لە (٢٠٠٦)ەوە تا (٢٠١٨)وە كاری پێ دەكرا، بە جۆڕیك گۆڕدرا كە لیستی تاكەكەسی كردە بەدیلی لیستی حزبی ڕەها، زیدەباری ئەوەی كە عێراقی بەسەر ژمارەیەكی زۆری بازنەی هەڵبژاردن دابەش كرد، هەر ئەم خۆپێشاندانانە بوونە هۆكاری گۆڕینی ئەندامانی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان و هێنانە سەر كاری (مستەفا كازمی) كە ئەوەشیان ناچار كرد كە داوای هەڵبژاردنی پێشوەختە بكات، وەك ئیستیجابەیەك بۆ دەنگی خۆپیشاندەران كە داوای كرد، مانگی (شەشی ٢٠٢١) هەڵبژاردن بێت، بەڵام لەبەر خیلافاتی سیاسی دواخرا بۆ مانگی (١٠ی ٢٠٢١) كە ئەویش بە ڕاستی هێشتا دیار نییە ئەنجام دەدرێت یان نە، كەواتە بیرۆكەی هەڵبژاردنی پێشوەختە دوابەدوای خۆپێشاندانەكانی (ئۆكتۆبەری ٢٠١٩) سەری هەڵدا وەك هەنگاوێك بۆ كەمكردنەوەی گرژییەكان و ڕێگەیەكیش بۆ دەستكردن بە چاكسازی.

بە پێی دەستووری عێراقی بۆ هەڵبژاردنی پێشوختە دەبێت پەرلەمان هەڵبوەشێندرێتەوە، هەر بۆیە پەرلەمان لە (٣١ی ئاداری ٢٠٢١) و لە دانشتینی ژمارە (٤٦) ی خۆی و بە پشتبەستن بە ئەحكامی مادەی (٥٩-دووەم و مادەی ١٣٨- پێنجەم-‌ا) لە دەستووری عێراق و دوای پێشكەشكردنی داواكاری واژووكراوی (١٧٢) پەرلەمانتار بڕیاری دا، بە هەڵوەشانەوەی خۆی لە ڕێكەوتی (٧-١٠-٢٠٢١) بەو مەرجەی هەڵبژاردن لە ڕێكەوتی (١٠-١٠-٢٠٢١) ئەنجام بدرێت.

وەك ئاشكراشە بڕیاری پەرلەمانی موڵزم نییە بۆ هیچ لایەك و ئەنجامدانی هەڵبژاردنیش دەوەستێتە سەر واقعی سیاسیی عێراق، بەڵام بە خوێندنەوەیەكی یاسایی بۆ ئەم بڕیارە پەرلەمانییە بۆمان دەردەكەوێت كە پەرلەمان بە پێی ئەم بریارە پەرلەمانییە خۆی هەڵنەوەشاندووەتەوە، بەڵكو بڕیارێكی دەركردووە كە ئەگەر هەڵبژاردن ئەنجام درا لە (٧ی ١٠) ئەوا ئەویش هەڵدەوەشێتەوە، ئەم بڕیارەی پەرلەمان جەدەلی یاسایی و دەستووری زۆری دروست كرد، كە شاراوە نییە سەرپێچی دەستووری لەخۆ دەگڕێت، بەڵام هەمدیسان لەبەر بارودۆخی سیاسیی عێراق چاوپۆشی لەو سەرپێچیە دەستوورییەی پەرلەمان كرایەوە.

خۆی لە خۆیدا هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان پێچەوانەی ماددەی (٦٤ برگەی دووەم)ی دەستووری عێراقە كە ئاماژە بەوە دەدات كە « لە كاتی هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان، سەرۆك كۆمار هە‌ڵدەستێت بە بانگهێشتكردن بۆ هەڵبژاردنی گشتی لە ماوەی (٦٠) ڕۆژ، لە ڕۆژی هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان و ئەنجومەنی وەزیرانیش لەم حاڵەتەدا بەدەست لەكاركێشاوە ئەژمار دەكرێت»، باس لەوەش دەكات كە «هەڵبژارنی پێشوەختە بە مەرسومی كۆماری دیاردەكرێت لە لایەن سەرۆكی كۆمارەوە لە ماوەی دوو مانگ لە ڕێكەوتی هەڵوەشاندەنەوەی پەرلەمان»، بەو مانایەی كە هەڵبژاردنی پێشوەختە هیچ پەیوەندی نە بە ئەنجومەنی وەزیرانەوە هەیە و نە كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردن لە ڕوانگەی دیاری كردنی ڕێكەوتی هەڵبژاردنی پێشوەختە لە كاتێكدا ئەم ڕێكەوتە و ئەم داواكاریە لە لایەن كازمی-یەوە درا و كاتەكەشی دیار كرا، كە وەك یەكێك لە بەڵێنەكانی خۆی لە منهاجی وەزاری خۆی دایبوو.

ئەمە جگە لەوەی كە هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمانی بەستراوەتەوە بە شەرتێكی واجبی جێبەجێكردن كە ئەویش ئەنجامدانی هەڵبژاردەنەكانە كە دەستوور بە هیچ شێوەیەك بەندێكی وای تێدا نییە كە هەڵوەشاندنەوە ببەستێتەوە بە شەرتێكەوە كە ئەویش مەرجی ئەنجامدانی هەڵبژاردنە، بۆیە دانانی تەنیا (٣) ڕۆژ لە بەینی هەڵوەشاندەنەوە و ئەنجامدانی هەڵبژاردن تەنیا لەبەر نەبوونی متمانەی نێوان پەرلەمان و حكومەت بوو، چونكە لایەنە سیاسییەكان ترسیان لەوە بوو لەو كاتەی پەرلەمان بە پێی ماوە دەستوورییەكان هەڵدەوەشێندرێتەوە، حكومەت بە بێ چاودێر بمێنێتەوە و دواتریش حكومەت ئیستیغلالی بابەتەكە بكات و كاریگەری بكاتە سەر بارودۆخی سیاسیی عێراق.

كەواتە بە ڕاستی ئایا ئەو هەموو پێشێلكارییە دەستووریانەی ئەنجام دراون دەكرێت بە ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پێشوەختە چاك بكرێنەوە و دووبارە نەكرێنەوە؟ من ڕاشكاوانە دەڵێم نەخێر و، بگرە دوور نییە سەرپێچی دەستووریی زیاتریش ببینین و پێناچیت ئەم هەڵبژاردنە ببێتە فریادڕەسێك بۆ چاكسازی و خزمەتگوزاری و خۆشكردنی گوزەرانی خەڵك، بەڵكو دەرهاوێشتەكان پێمان دەڵێن ئەگەر هەڵبژاردنی پێشوەختەش بكرێت، بارودۆخی دوای هەڵبژاردن بارودۆخێكی دژوار و ئاڵۆز دەبێت و تەنگەژە سیاسییەكانی عێراقیش زیاتر و زیاتر دەبن، ئەمەش بە هۆی بوونی هۆكارگەلی زۆری وەك خۆكشانەوەی ڕەوتی سەدر و چەندین پارتی دیكەی سیاسی بۆ بەشداربوون لە هەڵبژاردنەكان و سووربوونی (نوری مالیكی و هادی عامری) بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردن، هەروەها ترسی بەهێزتر بوونی دەوڵەتی عەمیقە و میلیشیا وەلائییەكان و كۆنتڕۆل نەكردنی چەك لەلایەن دەوڵەتەوە و نەبوونی دەسەڵاتی حكومەت بە سەر میلیشیاكانەوە، بۆیە بە ڕاستی ئەوەی هەموومان هیواخوازین ڕووبدات ئەوەیە كە ئەگەر هەڵبژاردنی پێشوەختەش ئەنجام بدرێت، هەوڵ بۆ چاكسازی و خۆشگوزەرانی خەڵك بدرێت و كار بكرێت بۆ كۆنتڕۆڵكردنی چەكی بەربڵاوی دەرەوەی دەسەڵاتی حكومەت و سنوورێكیش بۆ زێدەڕۆییەكانی ئەو میلیشیایانە دابنرێت كە بوونەتە مەترسی بۆ سەر ئەمنییەتی عێراق و هەرێمی كوردستان.