خوشك و برایان

جێگەی خۆشحاڵیمە كە ئەمڕۆ لەگەڵ هەڤاڵە دیموكراتەكانم پێكەوەین.

زۆر جار گوێبیستی ئەوە دەبم كە هیچ بەهایەكی گەردوونی نیەو دانیشتوانی جیهان بەسەر جیاوازی و هێڵە كەلتوری و ئەتنیكی و ئاینیەكانیاندا بە جۆرێك دابەشبوون، كە دۆزینەوەی خاڵی هاوبەش مەحاڵ بێت.

بەهۆی مێژووی درێژی دیكتاتۆریەت و مەرگەسات و ململانێكانیەوە، زۆر جار عێراق، وەكو یەك لە نموونە هەرە دیارەكانی ئەو جیاوازیانە باس دەكرێ كە ئاشتەوایی تێدا نایەتە دی. بەڵام من ئەمرۆ لە بەردەم ئێوەدا رایدەگەیەنم، كە ئەوە راست نیە.

ئەمەش كە دەڵێم، وەك كەسێك دەیڵێم كە بۆ خۆم شایەتحاڵی رەشترین لایەنی شەڕانگێزی و شایەتحاڵی ئەو هەوڵانە بووم كە بۆ نەهێشتنی میللەتەكەم دراون و شایەتحاڵی ئەو هەموو وێرانكاریانەم كە بەسەر زۆربەی هەرە زۆری گوندەكانی كوردستاندا هاتوون و شایەتحاڵی ئەو قەتڵ وعامانەم كە بەسەر ژن و منداڵی ئێمەدا هاتوون و لە گۆڕە بە كۆمەڵەكاندا زیندەبەچاڵ كراون.

دەتوانم پێتان بلێم، كە ئێمە هەموومان پێكەوە كۆمەڵێك بەها وقیەمی هاوبەشمان هەیە: وەكو، ئارەزووكردنمان بتوانین بە شەوان لە نێو ماڵەكانماندا بە ئارامی و دڵنیایی بخەوین، خواستمان بۆ ئەوەی منداڵەكانمان پارێزراو بن ودوارۆژیان مسۆگەر بێ، بەهۆی ناو و ئایین و تێڕوانینی سیاسیان و شوێنی لەدایكبوونیانەوە لە ناو نەبرێن و خواستمان بۆ ئەوەی ئەو دەرفەتانەمان هەبێت كە دایك و باوكمان نەیان بووەو بتوانین ئەو دەرفەتانە بۆ منداڵەكانیشمان فەراهەم بكەین.

پرسیاری سەرەكی لێرەدا ئەوە دەبێت، كە چۆن هەوڵی بەدیهێنانی ئەو نرخ و بەهایانە بدەین و لە كۆمەڵگادا دەستەبەریان بكەین، پەندێكی دێرین هەیە كە ئاماژە وناوەرۆكێكی دیموكراتیانە لەخۆ دەگرێ، ئەو پەندەیە دەڵێ:(كەسێك ناتوانێ هەست بە ئارامیی بكات، ئەگەر كەسێكی دیكە مەترسیی لەسەر بێ)، كەواتە دەبێ ئاسایش وئۆقرەیی بۆ هەمووان دەستەبەر بكەین، ئاسایش و ئۆقرەییش بەبێ بوونی ئازادی ودیموكراسیەت، بە بێ بوونی توانست بۆ هەڵبژاردنی سەركردەكانمان و لێپێچینەوە لێیان، هیچ واتایێكی نامێنێ.

ئەم جۆرە دركپێكردنە هەمیشە لە كرۆكی خەبات و تێكۆشانەكانی كورد دا بووە و ئێستاش سەبارەت ئایندەی عێراق خۆی لە روانینی ئێمەدا بەرجەستە كردووە، لەبەر ئەم هۆیەش بووە كە ئێمە خەباتێكی سەختمان لە پێناو عێراقێكدا كردووە یاسا تێیدا سەروەر بێت و سازان و نەرمیی نواندن هەبێت كە لە دەستوردا چەسپێندراوە، ئێمەش لە رێگەی ئەزموونەكانمانەوە ئەوە درك پێ دەكەین كە هەر جۆر بزاوتێك بە ئاقاری عەقڵیەتی لایەنی براوەو سەركەوتوو دەبێتە هۆی نانەوەی كارەسات و نەهامەتی نەك بە تەنیا بۆ هەرێمی كوردستان، بەڵكو بۆ تەواوی عێراق، هەروەها ئێمە لەگەڵ هەموو ئەو بڕیارانەدا نین كە لە وڵاتدا دەدرێن، بەڵام دەبێ فێری ئەوە بین كە چۆن رێز لە مافەكانی گەل بگرین كە سەركردە و بەرپرسەكانی خۆی هەڵدەبژێرێ و چۆن دەیەوێت پێكهاتەكانی خۆی لە چوارچێوە فیدراڵیەكەدا، بە پێكهاتەكانی دیكەوە ببەستێتەوە.

هەندێك هەن لەسەر ئەم بەها وقیەمانە لەگەڵمان رای جیاوازیان هەیە، رەنگە ئەوە بەهۆی نەزانینەوە بێت، یان تینوێتی بۆ دەسەڵات، یانیش لەبەر ترس لە گۆڕانكاری، و لەوانەیە هەر لە خودی شەڕانگێزییەوە بێت، ئەوانە حەز دەكەن عێراق پەلكێشی رابردوو بكرێتەوە، بەڵام من پێم وایە خەڵكی عێراق خوازیاری ئەوەن سەركردەكانیان رووەو ئایندە بڕوانن، خەڵكی عێراق دەیانەوێت دامەزراوە ئەمنیەكان پەیوەندی بە هێز لە نێوان خۆیان و خەڵكدا بهێننە دی و پابەند بن بە مافەكانی مرۆڤەوە، نەك ئەو مافانەیان پێشێل بكەن، خەڵكی عێراق ئارەزووی ئەوە دەكەن تیرۆر و توندڕەوی كۆتایی پێ بهێنرێ، لەبەر ئەوەی تیرۆر دەبێتە هۆی نانەوەی جیاكاری وپەرتكردن لە كۆمەڵگاكەماندا و دەرفەتەكانی گەشەسەندنیش لەبار دەبات.
ئێمە رێگە بەوانە نادەین كۆسپ بخەنە رێگەی پرۆسەی سیاسییەوە، بێجگە لەوەش پێویستە بەردەوام بین لەسەر بنیاتنانی پردی متمانەی نێوان پێكهاتەكان، ئەمەش بە بەهێز كردنی دامەزراوەكان و پابەندبوون بە سەروەری و حوكمی یاسا دێتە دی.

دەبێ زۆر بە روونی ئەوە بخرێتە روو كە كەمینەكانی ناو كۆمەڵگای ئێمە هەست بە ئارامی بكەن و ئێمە نەك تەنها مافی بوونیان دەپارێزین، بەڵكو ئەو دەرفەتانەشیان بۆ دەڕەخسێنین تا وەكو پێشبكەون.

ئەمەش بەو مانایەیە كە پێویستە هەموو كەس لە عێراق مافی ئەوەی هەبێ بڕیار لە شێوەو پێكهاتەی حوكمڕانی بدات.

دەبێ رێگە لەو هەوڵانە بگرین كە دەبنە هۆی هێنانەئارای هەر جۆرە میكانیزمێك بۆ ناو پرۆسەی سیاسی كە پەراوێزخستنی هەر پێكهاتەیەك لە پێكهاتەكانی عێراقی لێ بكەوێتەوە.

هەر لەبەر ئەمەش بووە كە من هەمیشە ئامادەبووم وئامادەم لەگەڵ هەر لایەن و گروپێكی ناو پەرلەمانی عێراقدا كار بكەم كە پابەند بن بە بەهاكانمانەوە و رێزی لێ بگرن، ئێمە بە تەواوی ئامادەین بەشداری لە هەر حكومەتێكدا بكەین لە بەغدا كە پابەندی دەستور بێت و بە تەوافقی هەموو گروپەكانەوە پابەند بێت، لە دواجاریشدا ئەم سیاسەتەمان پەیوەستە بە پابەندبوونێكی بنەڕەتی و تەواو بە ئازادی و دیموكراتی و سەروەریی یاسا نەك بە وردەكاری جۆرە سیاسەتێكی دیاریكراو یان كەسێكی دیاریكراو هەروەها پەیوەست نیە بە پترۆڵ یان بە پێكهاتە ئیداریەكانەوە یان بەوەی كە كێ دەبێتە سەرۆكی وەزیران، ئەم سیاسەتانەش ویست و نیەتەكانی حكوومەتمان بۆ دەردەخات، ئێمە تێكۆشانێكی زۆر سەختمان كردووە و چەندین جار لە رابردوودا بە چاوی خۆمان ئەنجامی سازشكردنمان لەسەر ئەو بەها بنەڕەتیانە بینیوە.

هەرێمی كوردستان لە ساڵی (1991)ە وە رێگای بەرەو دیموكراسی گرتۆتە بەر، عێراقیش لە ساڵی (2003 )ەوە بەم رێگایەوە پەیوەست بووەو خەڵكی ئێمە بۆ دواوە ناگەڕێتەوە، ناشتوانین سازش لەسەر ئەم خەسڵەتە بنەڕەتیەی دەوڵەت بكەین، ئەگەر هەر كات پێویست بە هێڵی سوور بكات، بە دڵنیاییەوە دەبێ خودی ئەو بابەتە هێڵی سوور بێت كە سروشتی دەوڵەتی عێراقە.

لە هەرێمی كوردستان رێگەیەكی باشمان بڕیوە لە دامەزراندنی دامەزراوە دیموكراتیەكان، توانیومانە گەشەسەندنێكی دیاری ئابووریمان هەبێت، دەستمان بە دووبارە بونیادنانەوەی ژێرخانی ئابووری كرد، توانیمان مافی كەمینەكان و پێكهاتە ئاینیە جیاجیاكان بپارێزین و بە زمانی زگمامی خۆیان بخوێنن و دەستیشمان كردووە بە هێنانە ئارای پرۆژەیەك تا وەكو ئاشكراگۆیی وشەفافیەت و لێپرسراوێتی دامەزراوەكانمان بۆ هاوڵاتیان زیاتر بكات، توانیمان یاسایەكی وەبەرهێنانی وەها دەربكەین كە سەرنجی زۆرێك لە جەمسەرەكانی بزنس وبازرگانی جیهان بەلای خۆیدا رابكێشێ، هێشتا ئێمە لە سەرەتای قۆناغی دووبارە رێكخستنەوەی كۆمەڵگاكەمانداین.

بۆ نزیكەی (100) ساڵ، ئێمە بێ بەش كرابووین لە بەشداربوون لە حوكمڕانی خۆمان، ئێمە لەرووی كەلتووریەوە پێویستییەكی زۆرمان هەیە كە دیموكراتەكانی دیكە هاوكاریمان بكەن لەرووی ئەزموون و پسپۆریی تەكنیكیەوە بۆ پەرەپێدانی توانا مرۆییەكان و دامەزراوەكانمان.
پاش دەیان ساڵی ژێردەستەیی حوكمی دەوڵەتێكی نا دیموكراتیدا، ئێمە تێدەكۆشین لە پێناو فەراهەمكردنی دەرفەت بۆ كەرتی تایبەت بۆ هاوڵاتیانمان، نەك تەنها بۆ گەشەپێدانی ئابووری، بەڵكو بۆ رەخساندنی دەرفەتێكی ئەوتۆ بۆ هاوڵاتیانمان كە سەربەخۆ بێت لە حكومەت.

رێگایەكی دوور ودرێژمان لە پێشە بۆ ساڕێژكردنی ئاسەواری ئەو توندوتیژی و نەهامەتیانەی كە لە رابردوودا بەسەرماندا هاتوون، تا ئێستاش لە هەڵەبجە، بە هۆی بەكار هاتنی چەكی كیمیاوییەوە، منداڵەكانمان بە ناتەواوی و شێواویی لە دایك دەبن، لە سەرانسەری وڵات هێشتا كەسانێكی زۆر هەن لە ژێر كاریگەریی ئاسەوارە دەروونی و جەستەییەكانی ئەو نەهامەتیانەدا دەژین كە بە هۆی ساڵانی دیكتاتۆریەت و تووندوتیژیەوە تووشی بوون.

كۆمەڵگای ئێمە لە سەرەتای رێگا و پرۆسەیەكی درێژخایەنی ئاشتەواییدایە، بەڵام ئێمە سوورین لەسەر ئەو پرۆسەیە، دەتوانین لەسەر رابردووی خوێناویدا زاڵ بین، چیدی ئێمە نابینە قوربانیی دەستی دەوڵەتی خۆمان.

سەربەرزم بەوەی كە ئەمڕۆ به‌شداری ده‌که‌م له کۆبوونه‌وه‌ی گشتی هاوپەیمانیی دیموكراتی جیهانی. رێگایەكی دوور و تراژیدیمان بینی تا بەم رۆژە گەیشتین، بەڵام زەحمەتی و ناڕەحەتیەكانی خەباتمان، رۆژانە گرنگی ئەو خەباتەمان بیر دەهێنێتەوە.

لە كۆتاییدا، رێگەم بدەن سوپاسگوزاری خۆمتان پێشكەش بكەم بۆ داوەتكردنمان.

سوپاستان دەكەم بۆ ئەم دەرفەتە و داواتان لێ دەكەم هاوكار و پشتیوانمان بن بۆ دامەزراندن و بە هێزكردنی پەیوەندی لەگەڵ هەرێمی كوردستان، بەراستی شەرەفێكە بۆ من كە ئەمڕۆ لەگەڵ ئێوەم. با هەموومان پێكەوە كار بكەین بۆ ئەو رۆژەی كە تێیدا سندوقەكانی دەنگدان لە هەموو شوێنێك ببنە تاقە سەركەوتوو بەسەر هەموو شتەكاندا.