بەپێی ئەو توێژینەوانەی كە لەبارەی هۆكارەكانی گواستنەوە لە ناو شارەكاندا ئەنجام دراون، لەوانەش ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا، دەركەوتووە كە رێژەی پیسبوونی هەوا لە رێگەی هۆكارەكانی گواستنەوەوە، دەگاتە نزیكەی (47%)ی كۆی ئەو پیسبوونەی كە گشت سەرچاوەكانی دیكە دروستی دەكەن.
شارەكانی ئێمەش بە هۆی گرفتی زۆرێك لە شەقامەكان و كەمئەزموونیی زۆرێك لە شوفێرەكان و خراپ رێكخستنی ئاراستەكانی هاتن و چوونی ئۆتۆمبێلەكان و چەندین هۆكاری دیكە، بوونەتە هۆكارێكی كاریگەر بۆ زیان گەیاندن بەتەندروستیی مرۆڤ.
لە ناوەندی شارەكانی كوردستان و عێراقدا كە لە كۆنەوە تا ئەمڕۆش زۆرترین پێداویستییەكانی خەڵكی لەوێدا دەست دەكەون، ئۆتۆمبێلەكانیش بەجۆرەكانی تایبەت و تەكسییەوە، دەگەنە هەموو ئەو شوێنانەو لە ئەنجامی تێكەڵبوونی خەڵك و هۆكارەكانی گواستنەوەشدا، ماددە پیسكارەكانی وەك یەكەم ئۆكسیدی كاربۆن و ئۆكسیدەكانی نایترۆجین و چوارەم ئەسیلی قورقوشم و ماددە هایدرۆكاربۆنییەكانەوە، زیانی گەورە بە هاتوچۆكارانی ئەو ناوەندە دەگەیەنن، بۆ نموونە: یەكەم ئۆكسیدی كاربۆن لەگەڵ هیمۆگڵۆبینی خوێندا یەك دەگرن و رێگە لە تەواوكردنی خولی ئۆكسجین دەگرن و مرۆڤ تووشی خنكان دەكات.
ئۆكسیدەكانی نایترۆجین بە یەكگرتنیان لەگەڵ هەڵم و ئاوی باراندا ترشەكانی نتریك دروست دەكەن، كە ماددەیەكی ژەهراوییە.
قورقوشمی نێو بەنزین رۆڵی هەیە لەشێواندنی (3%)ی كۆرپەلەكان و، قورسكردن و زەحمەتكردنی پڕۆسەی منداڵبوون لای (15%)ی ئافرەتان، هۆكاریشە بۆ لەباربردنی لە (60%)ی كۆرپەلەش پێش تەواوبوونی پڕۆسەی پێگەیشتن و كامڵبوونی لە منداڵداندا، ئەم راستییانەش نزیكەی 60%ی توێژەران لە (29) دەوڵەتدا كۆك بوون لەسەریان، كە لەكۆنگرەی رێكخراوی تەندروستیی جیهانی(دەبلیو ئێچ ئۆ)دا لە (كۆبنهاگن) لە ساڵی (1991)و، دواتریش درایە كۆنگرەی ژینگەو گەشەپێدانی نەتەوە یەكگرتووەكان لە (بەرازیل) لە ساڵی (1992)دا.
هۆكارەكانی گواستنەوە بە بەكارهێنانی هۆڕنی هەوایی ورووژێنەریش، كە زۆرجار دەگاتە (80) دێسیبڵ، زیانی زۆر بە كۆئەندامی دەماری مرۆڤ دەگەیەنن، ئەمە وێڕای زیانی دیكەی وەك لێدانی زیاتری دڵ و كەمبوونەوەی ئاستی وردبینی، گرژبوونی مولولەكانی خوێن، كاركردن لەسەر بەشی ناوەوەی گوێ كە زۆر زیانی دیكە كە بە مرۆڤ دەگەن.
لەبەر هەموو ئەمانەی پێشەوەو هەندێ هۆی دیكەش، لەمێژە زۆرێك لە وڵاتانی پێشكەوتوو شەقامە قەرەباڵغ و ناوەندە چڕەكانی نێو شاریان تەنیا بۆ (پیادە) تەرخان كردووە، بەجۆرێك كە ئۆتۆمبێل بۆی نییە بچێتە ئەو شوێنانە، چونكە بەپێی هاوكێشەی پەیوەندیی نێوان ژمارەی مرۆڤەكان و ژمارەی ئۆتۆمبێلەكان لەیەك شوێنداو لەحاڵەتی زۆرتربوونی ژمارەی خەڵكدا، پێویستە ئەو شەقام و ناوەندانە تەنیا بۆ پیادە بن.
من لەساڵی (1992)دا وەك سەرۆكی كۆمەڵەی كوردستانێكی سەوز بۆ پاراستنی ژینگە لەهەولێر، لە رێگەی راگەیاندنەكانی ئەو كاتەوە، هەڵمەتێكمان رێكخست بۆئەوەی ناوەندی شاری هەولێر تەنیا بۆ (پیادە) بێت، ئەوەش پاش ئەوەی بینیمان خاتوو (سیگۆلین رۆیال)ی وەزیری ئەوسای ژینگەی فەرەنسا لەناوەندی هەندێك لەشارەكانی ئەو وڵاتەدا چەند شەقامێكی تەنیا بۆ پیادە تەرخان كرد.
ئێستاش جێگەی خۆیەتی لەم بارودۆخەو لەبەر بەرژەوەندیی گشتی، شارەوانیی شارەكانی هەرێمی كوردستان بەپێی پلانێك و بەهاوكاریی دەزگا پەیوەندیدارەكان، چەند شەقام و ناوەندێك لە شارە گەورەكانی هەرێمدا تەنیا بۆ پیادە تەرخان بكەن.