پەكەكە چی دەكات لە شنگال؟ پرسیارێكی بە ڕوواڵەت سادە، بە ناوەڕۆك ئاڵۆز و مەترسیدار. هەلومەرجی هاتنی پەكەكە بۆ شنگال، لای هەمووان ئاشكرایە. ئەگەرچی جیاوازییەكی زۆر لە نێوان ڕاستیی ڕووداو و مەرامەكان و بانگەشەكانی پەكەكە و پڕوپاگەندەی فەرماندەكانی لە بارەی چۆنێتی هاتن و هۆكارەكانی مانەوەیان لە چیای شنگالدا هەیە. ئێستێ چی؟ پاش دوو ساڵ و دوو مانگ زیاتر لە هاتنی چەكدارانی پەكەكە بۆ چیای شنگال، سەرانی پەكەكە، ڕازی نین چیای ستراتیژیی شنگال چۆڵ بكەن و بگەڕێنەوە ئەو جێیانەی لێوەی هاتوون. كاتێكیش، لە هەر بەرپرسێكی پەكەكە دەپرسی بۆچی چۆڵی ناكەن؟ دەمودەست، كۆمەڵێك ئیدیعا و هۆكار ڕیز دەكات كە فڕیان بە ڕاستیی و مەرامە شاراوەكانی سەرانی قەندیلەوە نییە. ڕاستینەكانی سەر ئەرز و ڕەفتاری چەكدارانی پەكەكە و هەڵوێستە سیاسییەكانی سەرانی پەكەكە، نەك لە شنگال، بگرە لە سەرلەبەری كوردستاندا دەیسەلمێنن؛ حاڵیحازر، پەكەكە، جا خۆی ئیدیعای هەرچییەك دەكات با بیكات، بەڵام هێزێكی داگیركەرەو بوونی چەكدارانی پەكەكە لە چیای شنگال، بووەتە مەترسییەكی گەورە لەسەر كوردبوونی ئێزیدییان و كوردستانیبوونی شنگال. بۆ ئەوەی لە ناڕاستیی هەموو ئیدیعاكانی پەكەكە لەبارەی هاتنیان بۆ شنگال و مانەوەیان لەوێ تێبگەین، هێندە بەسە كە دیقەتێك لە هاتن و مانەوەی پەكەكە لە دەڤەری قەندیل و خێروبێری پەكەكە بۆ ناوچە سنوورییە دوورەدەستەكانی كوردستان بگرین. واتە؛ مایەی مانەوەی چەندین ساڵەی چەكداران و بنكە و بارەگاكانی پەكەكە لە قەندیل و ئەو ناوچە سنوورییانە، چی و چۆن بووە، بۆ شنگالیش، ئەگەر خراپتر نەبێت بە تەئكید چاكتر نابێت. ڕاستیی ڕووداوەكان و مێژوو پێماندەڵێن، ئەو دەمەی لە نیوەی دووەمی هەشتاكانی سەدەی ڕابردوو كاتێك چەكداران و فەرماندەكانی پەكەكە هاتنە قەندیل و دەڤەری خواكوڕك و سێگۆشەی سنووریی كوردستان لەگەڵ كوردستانی ئێران و توركیا، وەك پەنابەر هاتن و پەنایان بۆ شوێنە ئازادكراوەكانی پێشمەرگەی كوردستان هێنا. لە ترسی خۆیان لە كوردستانی باكوور هەڵاتن و پەنایان بۆ پێشمەرگە هێنا، نەك وەك ئێستێ ئیدیعای ئەوە دەكەن گوایە ئەوان فریادڕەسن و هاتوون هاوكاریی خەڵكی كوردستان و پێشمەرگە بكەن. ئەڵبەت ئەو درۆ باوەی پەكەكە لە نێو خەڵكی كوردستاندا بڵاوی كردووەتەوە، لەمەدا حزبگەلێكی كوردستان بۆ مەرامی خۆیان و میدیای دژەكوردستانی، هاوكاریی پەكەكەن لە بازاڕگەرمی بۆ ئەو درۆیە كە گوایە؛ پەكەكە بۆ هاوكاریی شنگالییان و كوردانی ئێزیدیی هاتوونەتە شنگال، ئەم درۆیە، كتومت وەك درۆكەی هاتنیان بۆ قەندیل و خواكوڕك وایە. بۆیە؛ وەك چۆن چاوپۆشین لە مانەوەی پەكەكە لە قەندیل و خواكوڕك و ناوچە سنوورییەكان، بە تێپەڕینی ڕۆژگار و پێشڤەچوونی ڕووداوەكانی ناوچەكە، دەركەوت كە هەڵەیەكی گەورە بوو، زۆر جاران خەڵكی كوردستان و پێشمەرگە باجی گەورەیان داوە، ئاوهاش، مانەوەی چەكدارانی پەكەكە لە شنگال و بواردان و داكۆكیلێكردنیان تا بمێننەوە و جێگیر بن، هەڵەیەكی نەك گەورەتر، بگرە هەڵەیەكی ستراتیژییە. بۆیە تا ڕۆژێك زووتر ئەو چەكدارانە لە چیای شنگال نەمێنن، زیان و باجەكانی مانەوەیان، مەترسیی لەسەر دەڤەری شنگال و داهاتووی خەڵكەكەی كەمتر دەبێتەوە. كاتێك دەڵێین، مانەوەی پەكەكە، لە شنگال و ناوچەكانی دیكەی هەرێمی كوردستان، بووەتە مەترسییەكی ستراتیژی بۆ سەر ئێستێ و داهاتووی ئەم هەرێمە، پشت بە چەند پێدراوێكی بەرجەستەو ڕوون دەبەستین. با لە شنگالەوە دەست پێ بكەین. لە شنگال، هەرچی هێزێكی داگیركەری بێ پەروا دەیكات، پەكەكە ئەوە دەكات. پەكەكە بێ ئەوەی كەمترین ڕۆڵی لە ڕزگاركردنی تەنانەت گوندێكی شنگالدا بینیبێت، هیچ ئیعتیرافێك بە هێزەكانی پێشمەرگە ناكات، بگرە زۆرجاران كێشە بۆ جموجۆڵی پێشمەرگە و ئۆپەراسیۆنەكانی ڕزگاركردنەوەی تەواوی ناوچەكانی سەر بە شنگال دەخوڵقێنێت. پەكەكە، هیچ ئیعتیبارێك بۆ ئیدارەكانی حكومەتی هەرێمی كوردستان ناكات و بگرە كێشەی زۆری ناوەتەوەو تەنانەت تا ئەمڕۆ، كۆمەڵێك بینایەی حكومەتیی داگیركردووە و چۆڵی ناكات. بوونی هێزێكی چەكداری وەك پەكەكە لە شنگال، دەسەڵاتی ئەمنیی دەڤەرەكەی شێواندووە و دوانموونەش، تەنیا لە ماوەی دە پازدە ڕۆژی ڕابردوودا، هەشت هاووڵاتی مەدەنی لە شنگال و دەوروبەری كوژراون و تا ئەم چركەیە كەس نازانێت تاوانباران كێن. پەكەكە بووەتە هۆكاری سەرەكیی دابەشبوونی خوشك و برایانی كوردانی ئێزیدیی كە قوربانی یەكەم و هەرەگەورەی دەستی تیرۆریستانی داعشن. كوردانی ئێزیدیی كارەساتێكی زۆر گەورەیان بەسەردا هاتووە، لە هەموو ڕۆژگارێك زیاتر پێویستییان بە یەكڕیزیی و پشتیوانی یەكتری هەیە، ئەوە پەكەكەیە بۆ مەرامی سیاسیی خۆی، تاقم تاقمێنە دەكات و ناهێڵێت یەك بن. پەكەكە لە شنگال دژی خەڵكی كارەساتباری شنگال و پێشمەرگەیەو هاوپەیمان و هاوسەنگەری ئەو دەستەو تاقمانەیە كە مووچە لە عیبادی و حكومەتی عێراق وەردەگرن و ئیدیعای ئەوە دەكەن كە ئێزیدییان كورد نین، شنگالیش كوردستان نییە. پەكەكە، وردە وردە زۆنی تایبەت بە خۆی و چەكدارانی لە شنگال دروست دەكات، دایدەبڕێت و خەندەقی بەدەوردا لێدەدات، ئێستێ، پەكەكە، كۆمەڵگەی خانەسووری لە باقی شنگال دابڕیوە، خەندەقی بەدەوردا لێداوە، ئیدیعای ئەوە دەكات كە كۆمەڵگەی خانەسوور سەر بە خۆسەریی دیموكراتی ڕۆژئاوایە. باشە ئەوە داگیركاریی نەبێت، ئەی چییە؟!
پەكەكە منداڵان و كچە ڕوواڵەكانی شنگالیی بێ پرسی دایك و باوك و خانەوادەكانیان دەڕفێنێت و داخڵی سەربازگەكانی مەشق و ڕاهێنانی سەربازییان دەكات و كەس نایانبینێتەوە. لەم بەشەدا بەئازارترین ڕاستینە ئەوەیە، ئەو منداڵ و كچانەی تیرۆریستانی داعش ڕفاندوویانن، بەهیممەتی خێزانەكانیان و هاوكاریی خێرخوازان، وا بەرودوا یەك یەك ڕزگار دەكرێن و دێنەوە، بەڵام تەنانەت یەك منداڵ، یەك كچ، لەوانەی كە پەكەكە ڕفاندوونی، یان خەڵەتاندوونی، تا ئێستێ نەگەڕاونەتەوە و ئەسڵەن خێزانەكانیان هیچ زانیارییەكیان لەبارەی ژیان و چارەنووسیانەوە دەست نەكەوتووە، مەگەر ئەو كچ و منداڵانەی بەشێوەیەك لە شێوەكان ڕایانكردبێت و خۆیان لە دەستی پەكەكە ڕزگار كردبێت. ئەمانە جیا لەو مەترسییە گشتییانەی كە بوونی هێزی چەكداری پەكەكە لەسەر شنگال و شنگالییان دروستی دەكات، بەو پێیەی پەكەكە هێزێكی غەوارەیەو خەڵكی ئەم هەرێمە نین و بیانووی حازربەدەست دەداتە دەست توركان كە هەزارویەك گەڕ بە باشووری كوردستان بكەن. ئەم مەترسییەی دواییان لەسەر شنگال، بۆ هەموو ناوچەكانی دیكەی كوردستانیش ڕاستە. هەروەها جیا لەوەی هەموو زانیارییەكانی بەردەست دەیسەلمێنن كە ئێستێ، پەكەكە و سەركردایەتی قەندیل، بوونەتە بەشێك لە ناكۆكییە سیاسییەكانی نێوخۆی هەرێمی كوردستان. هەواڵەكانی بەردەست ڕادەگەیەنن كە پەكەكە، حاڵیحازر، نەك گەمەیەكی خەتەرناك لە نێوان هێزە سیاسییەكانی كوردستاندا دەكات، بگرە دەستیوەرداوەتە ناكۆكییە نێوخۆییەكانی نێوخۆی هێزە بەحسێب دۆستەكانیشی. دواترین نموونە، جێگیركردنی بەشێك لە هێزەكانێتی لە نێوخۆی سلێمانی و دەوروبەری وەك پشتیوانی لەم باڵ لە دژی ئەو باڵی دی. ئەوەش كە زۆر مەترسیدارە لەم ڕووەوە، زانیارییەكان دەڵێن، پەكەكە، بەرانبەر ملیۆنان دۆلاری خەڵكی كوردستان ئەو ڕۆڵەی دەگێڕێت. سەرباری ئەو ڕاستییە ئاشكرا و ڕوونەی كە سەركردایەتیی پەكەكە لە قەندیل كە دژایەتی خۆی بۆ سەربەخۆیی و چەمك و مافی دەوڵەتی نەتەوەیی ناشارێتەوە، خۆی داوەتە پاڵ لایەكی ئەو شەڕە ئیقلیمییەی لە ناوچەكەدا بەرپا بووە. شەڕێك كە كوردستان تەرەف نییە تێیدا و هیچ بەرژەوەندییەكی تێدا نییە. خۆ ئەگەر پیلانەكەی پەكەكە سەربگرێت و كوردستان بكاتە بەشێك لەو شەڕە، كارەساتی زۆر گەورە بەسەر خاك و خەڵكی كوردستاندا دێنێت. سەرەنجام دەگەینە ئەو ڕاستیيەیەی؛ پەكەكە نەك هێزێكی كوردستانی نییە، بەڵكو هێزێكی داگیركەرەو مەترسیشی لەسەر ئێستێ و داهاتووی كوردستان بە دەڤەری شنگالیشەوە، ئەگەر لە داعش و داگیركەرانی دیكەی كوردستان زیاتر نەبێت، كەمتر نییە.