زیادەڕەویی لە بەكارهێنانی پاشگری (ئیسلامی)دا

زیادەڕەویی لە بەكارهێنانی پاشگری (ئیسلامی)دا
لە ساڵانێك لەمەوبەرەوە تا ئێستاش هەست بە دیاردەیەكی زەق دەكرێت لە كۆمەڵگە موسڵمان نشینەكاندا، كە ئەویش بریتییە لە زیادەڕەوییەك لە بەكارهێنانی زاراوەی (ئیسلامی)دا، كە ئەمەش بێگومان دەرهاوێشتەی زۆر فاكتەری جۆراوجۆرە، لەوانەش:
1- هۆكاری مێژوویی:
وەكو كاردانەوەیەك بۆ رووداوی رووخانی دەوڵەتی عوسمانی، لە زۆر بواردا پاشگری ئیسلامی هاتەئاراوە.
2- هۆكاری سیاسی:
چونكە گەلانی موسڵمان زۆر پابەندن بە رێنمایی و سروتە ئیسلامییەكانەوە، بۆیە ژمارەیەكی زۆری رێكخراو لە ژێر ناو و پاشگری ئیسلامیدا هاتنەبوون.
3- هۆكاری دەروونی:
وەك گێڕانەوەی یادەوەرییەك و وەك هەستكردنێك بە خۆ بە كەم زانین لە بەرامبەر پێشكەوتنەكانی رۆژئاوادا.
4- هۆكاری ئابووری:
كە خەڵكێكی خاوەن سەرمایە دەیانزانی خەڵك پارەی خۆی ئاسانتر دەخاتەگەڕ و كار، ئەگەر بازاڕ مۆركێكی ئیسلامی بە خۆوە بگرێت، یان ناوی ئیسلامی لە شتومەك و بەرهەم و كۆگا و كارگە و دامەزراوەكانی بنێت، بۆیە لەوساوە شاهێدی سەرهەڵدان و دەركەوتنی كۆگای جل و بەرگی ئیسلامی و پەرتوكخانەی ئیسلامی و بانكی ئیسلامی و دەرمانخانەی ئیسلامی و ئەندازیاریی ئیسلامی و.. هتد بووین.
رەنگە مافی ئەوەمان نەبێت قسە لەسەر نییەت و پاڵنەرەكانی پشت ئەم ناولێنانە بكەین، بەڵام لە ئەنجامدا هەموو كەم و كورتییەكی ئەو كار و بەرهەم و چالاكییانەش كە لە ژێر پاشگری ئیسلامیدا كراون، یان دەكرێن هەمووی وەك گوناه لە گەردنی خاوەنی ئەو كارو پڕۆژانەدایە، چونكە ئیسلام ناوێكی گشتییە و نابێت تایبەت بكرێت، ئیسلام هی هەمووانە و نابێت تەنها بۆ بەشێك بێت، ئیسلام ناوی ئایینێكە و نابێت ناو بێت بۆ شتی دیكە.
ئیسلام ئایینە و كۆمەڵێك رێنمایی گشتی و بنەمای فراوانی ئەوتۆن كە دەكرێت لە ناوەڕۆكی كار و كردەوە و پڕۆژە و چالاكییەكاندا رەنگ بداتەوە و بەرجەستە بكرێت، نەك هەركەس لەلای خۆیەوە ناوی ئیسلام لە كارگە و كۆگا و خواردەمەنی و تەنانەت بەنزینخانەش بنێت وەك لە ناوەڕاستی نەوەدەكاندا بینیمان!!
سەردەمی ئەمڕۆ، سەردەمی كار و بەرهەم و ئەنجامی بینراوە، نەك سەردەمی دروشم و ناو و شتی بیستراو.
لە سەردەمانی پێشوودا (گوێ) كاری زیاتری دەكرد لە سایەی دابڕان و دووریدا، بەڵام لەم سەردەمەدا (چاو) كاریگەری زیاتر بووە لە سایەی كرانەوە و نزیكی و بە یەك گەیشتندا.
ئیسلام لەم سەردەمەدا دەبێت لە سەر دەستی شوێنكەوتووانیدا پرۆسەیەكی بینراو و پڕۆژەیەكی دیار بێت و كار بە ناوەڕۆك و لە ناوەرۆكدا بكات، دوور لە ناو و دروشمی بێ گیان و سادە و رووكەش، كە نەك توانای گۆڕینی نییە، بەڵكو توانای بەرگەگرتنی سەردەمیشی نییە.
ئێستاش كە باس لە ئامادەكردن، یان هەمواركردنی دەستوور دەكرێت بۆ كوردستان، هێشتا لێرەو لەوێ گوێبیستی ئەوە دەبین كە هەندێك دەڵێن دەستووری ئیسلامیمان دەوێت، كە ئەمەش هەڵەیەكی مەنهەجییە. چونكە دەستوور گرێبەستێكە زۆرێك لە كەلتوور و بەها و بنەما و رێنماییەكانی ئایین و جۆری پەیوەندییە كۆمەڵایەتی و ئابووری و فەرهەنگی و سیاسیی ئەو شوێنەی تێدا رەنگ دەداتەوە كە دەستوورەكەی تێدا دەنووسرێت و دەنگی بۆ دەدرێت.
هەر لەبەر ئەمەشە وڵاتانی جیهان بە مەبەستی بەرقەراربوونی ئاشتی و سەقامگیربوونی ئاسایشی گشتی لە وڵاتەكانیاندا، دەستوور بە جۆرێك دادەڕێژن كە هەموو رەگەز و خاوەن ئایین و ئایدیاكان خۆیان لە شوێنێكی دەستوورەكە بدۆزنەوە، بۆ ئەوەی دەنگی بۆ بدەن و پابەند بن بەو یاسایانەی كە دواتر لە بەر رۆشنایی دەستووردا دەنووسرێنەوە.
دەستوور لە زۆربەی وڵاتانیشدا پەیوەندیی ئایینی بە دەوڵەتەوە بە جۆرێك رێكخستووە، كە رێنمایی و رێساكانی ئایینی لە نێو دەستووردا جێكردۆتەوە، هەر بەو شێوەیەش لە نزیكەی (دە) وڵاتی ئەوروپیدا حیزبی دیموكراتی مەسیحی و حیزبی كۆمەڵایەتی مەسیحی هەن، لە هەندێك وڵاتیشدا فەرمانڕەوایی دەكەن و بە گەمەی دیموكراتیش رازی بوون.
بۆیە لە پێناوی پاراستنی ئاشتیی كۆمەڵایەتی و سەقامگیریی سیاسیدا زۆربەی وڵاتان خۆیان دەپارێزن لەو زاراوە ئایدیۆلۆژییانەی كە وەسفی دەستووری پێدەكرێت.
هەر لەبەر ئەمەشە زۆربەی ئەو وڵاتانە بە پاشگریی ئیسلامی، یان عەلمانی وەسفی دەستوور ناكەن، چونكە دەستوور بۆ هەمووانە، بۆیە ئەگەر پێویستیش بكات، دەستووری ئێمە بێتە وەسفكردن، ئەوسا هەر دەبێت دەستوور بە سیفەتی نیشتمانی بێتە وەسفكردن و ناوی كوردستانی بخرێتە پاڵ و بگوترێت دەستووری كوردستان.
Top