راستە ئەو شەڕەی ئێستا لەسەر بەشێكی خاكی عێراق و سووریا بەڕێوە دەچێ، بەڵام چەندین وڵات بە كردەوە بەشداریی تێدا دەكەن و لە بەرەكەی تریشدا داعشە كە رێكخراوێكی توندڕۆ و تیرۆریستی جیهانییە نەك دەوڵەت، بەڵام رووبەرێكی فرەوانی لەبندەستە و هەوڵی بەرفرەوانكردنیشی دەدات (شەڕی ئێستەی كۆبانێ) و بە دوور نازانرێ داعش لە جێگەو وڵاتی دیكەشدا جەبهەی شەڕ بكاتەوە یان گروپی دیكەی بەناو ئیسلامی موبایەعەی پێ بكەن وەك لەمەوبەر دیتمان.. بەو مانایە، هێشتا ئەو بەشەی ستراتیژیای ئەمریكا كە سەركردایەتی هاوپەیمانێتی دژی تیرۆر دەكا، تەواو سەركەوتوو نەبووە. پرسیار ئەوەیە: داخوا ستراتیژیای ئەمریكا لەو شەڕە روونە؟ داخوا تێكشكاندنی داعش لەسەر زەوینەی واقیع چی لێ دەكەوێتەوە و كێ لێی سوودمەند دەبێ، ئاخر لە هەموو شەڕێكی جیهانیدا دەسكاری نەخشە و ناوچە نفووزەكان كراوە، ئەو ناوچەیە چی بەسەر دێت؟ داخوا تەوەربەندیی ناوچەكە (شیعی- سوننی) چی لێ دێتەوە؟ ئەو شەڕە بە زەرەری كامە تەوەر تەواو دەبێت؟ توركیا و ئێران لە كوێی ئەم پرسیارانەدان؟



داعش وەك گروپێكی جیهادی و تەكفیریی جیهانیی بە ناوەڕۆك «عروبەوی» بە تەنیا نییە!
كوردستانی باشوور لە دوای داگیركردنی موسڵ لە 10/6ـەوە، شەڕی داعش بەر دەركەی پێگرت، لە دوای 3/8یشەوە ئەو شەڕە چووە قۆناخێكی دیكەوە، چونكە چەندین دەڤەر و ناوچەی كوردستان كەوتنە بندەست داعش. كۆمیونیتەی كوردی ئێزدی كەوتنە بەر شاڵاوی قڕكردن و سەروماڵ بەتاڵان بردن و ئاوارە بوون. بە ئاستێكی كەمتر، خەڵكی (مەسیحی و شەبەك و كاكەیی)یش دوچاری ئەو شاڵاوە هاتن و لەسەر جێ و رێی خۆیان دەربەدەر بوون. ئەو تراژیدیایە ویژدانی زیندووی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بزواندو زوو هاتنە سەرخەت و كەوتنە هاوكاری ماددی و مەعنەویی كوردان. ئیدی شەڕی تیرۆر، رەهەندێكی نێودەوڵەتی وەرگرت، بەو پێیەی خەتەرە بۆ سەر ئاشتی و تەناهیی جیهان. تەرەفەكەی دیكەی شەڕ، وەك دەزانین داعشە كە گروپێكی سەلەفی جیهادیی توندڕۆ و تەكفیریی جیهانیی بە ناوەڕۆك «عروبەوی»یە بەتەنیا نییە، بەڵكە بەپێی راپۆرتە هەواڵەكان و مەنتیقیش بێ، داعش دەستگرۆیی و ئاسانكاریی لۆجیستی لەم وڵات و ئەو وڵاتی بۆ كراوە و دەكرێ.
ستراتیژیای بەرەنگاربوونەوەی
نێودەوڵەتیی تیرۆر
پلان و نەخشەی هاوپەیمانێتیی نێودەوڵەتیی بەرەنگاربوونەوەی داعش، ئەگەر بەشە گرنگ و سەرەكییەكەی بریتی بێت لە:
1. تێسرەواندنی زەبری گورجبڕی ئاسمانی بێ لە پێگەی داعشییەكان.
2. هاوكاریی ئەو هێزانە بێ كە لەسەر عەرد رووبەڕووی داعشییەكان دەبنەوە.
ئەوا بەشەكەی دیكەی ئەو پلان و نەخشەیە بریتی دەبێت لە:
1. وشكردنی چاوگەكانی داعش لە رووی داهات.
2. رێگرتن لە گەیشتنی چەك و تفاق بە داعش.
3. رێگرتن لە «تجنید»ی زێتری خەڵكی دیكەی ئەم وڵات و ئەو وڵات بۆ ناو رێزەكانی ئەو رێكخراوە.
4. هاریكاریكردن لە بواری زانیاریی ئیستخباراتی.
5- هاریكاریی ئینسانی ئەو كۆچبەر و ئاوارە مەدەنییانەیە كە لە ئاكامی ئەو شەڕەدا پەرت و بڵاوبوون. ئەو دوو بەشە، تەواوكەری یەكترن.
ئەگەر سەیری هەردوو بەشەكەی ئەو ستراتیژ و پلانە بكرێ، ناكرێ بڵێین سەركەوتووانە بەڕێوە چوون. راستە زەبری هەوایی تا رادەیەك كاریگەریی لەسەر جوڵەو بزاڤی داعش داناوە، بەڵام «سنووردارە»و لە پەلوپۆی نەخستوون. هێشتا ئەو رێكخراوە لێرەو لەوێ، وێڕای ئەوەی كە هەندێ ناوچەی لە بندەست دەرهێنراوە، توانای مانۆڕ و دژە هێرشی ماوە ( لە بەرەكانی شەڕی كوردستان، دیالە، بەغدا، سەلاحەددین و ئەنبار).
پرسیار ئەوەیە، داخوا بەتەنیا پەلاماری ئاسمانیی بۆ سەر پێگەو بنكەكانی داعش لە لایەن هاوپەیمانان و پێدانی چەك و تفاق بە هێزەكانی پێشمەرگە و هێزەكانی عێراق و راهێنانەوەیان، داعشیان پێ تێكوپێك دەشكێندرێ؟ یان دەبێ هێزی زەمینیی هاوپەیمانانیش بەشداریی ئەو شەڕە بكات؟
وەك دەزاندرێ داعش بە تەنیا گروپێكی گچكەی جیهادیی توندڕۆی سوننەگەرا نییە و زێتر لە 50000 كیلۆمەتر چوارگۆشەی لە عێراق و سووریا لەبندەستە كە خەڵكەكەی بەشی هەرە زۆریان عەرەبی سوننە مەزەبن و داعش سوودی لە هێزو بڕست و شنگ و توانای مرۆیی ئەوان وەرگرتووەو وەردەگرێ. ئەگەر بڕیار بێ، حكومەتەكەی عەبادی «حەرەس وەتەنی» بۆ پارێزگاكان دابنێ و سەركردە بەناو «میانڕۆكان»ی سوننەش پشتەوانی لێ بكەن، بەڵام ئەوە چۆن و كەی دەكرێ، ئەگەر لەناو سوننەكانیشدا جۆرێ لە ناڕازیبوون لە رەفتاری داعشییەكان پەیدا بووبێ، ئەوا ئەو ناڕازیبوونە لە سەرەتادایە و وا زوو شتی لەسەر بینا ناكرێ.
لەم سۆنگەیەوە ئەگەر لە هەندێ بەرەشدا بە زەبری هێز پاشەكشە بە داعشەكان بكرێ، ئەوا ئەو پاشەكشەیە هێواش و لەسەرخۆ دەبێ، رەنگە بە حوكمی چەندین فاكتەر، پاشەكشەپێكردنی داعش لەو ناوچەو دەڤەرانەی كە لە رووی جیوگرافی و مێژووییەوە بە بەشێكی كوردستانی باشوور حیساب دەكرێن، خێراتر بێت لەچاو ناوچەكانی دیكەی عێراق. كەواتە ئەگەر لە رووی مەیدانییەوە، كار بەم شێوەیە بڕوا، ئەو شەڕە درێژە دەكێشێت. بۆیە دەبینین ئەمریكا لە هەوڵی ئەوەدایە، قەناعەت بە توركیای ئەردۆگان بهێنێ، لەو مەیداندارییە بەشداری پێ بكات.
بەشەكەی دیكەی نەخشەو پلانی هاوپەیمانان بۆ بەرەنگاربوونەوەی داعش و تێكوپێكشكاندنیان، وەك وتمان بریتییە لە وشكردنی سەرچاوەكانی داهاتی داعش، رێگەگرتن لە گەیشتنی چەك و تفاقی شەڕ بە داعش، رێگەگرتن لەو كەسانەی داعش كە لەم وڵات و ئەو وڵاتی جیهان «تەجنید»ی كردوون، كە پێوەندی پێوە بكەن، یان هەندێكیان لێ بگەڕێنەوە ئەو وڵاتانەی لێی هاتوون، هەروا ئاڵۆگۆڕی زانیاریی ئیستخباراتی.
دیارە ئەم بەشەی ستراتیژیای هاوپەیمانان پێویستی بە هاوكاری و كۆمەكی وڵاتانی وەك (توركیا، ئێران، لبنان، ئەردەن، سعودیە، كوێت، قەتەر و ئیمارات و تەنانەت رژێمەكەی ئەسەد)یش هەیە و هێشتا دوو جەمسەری دیكەی بەهێزی نێودەوڵەتیش (رووسیا و چین) جێگەیان لەو شەڕەدا دیار نییە و نازانرێ چ مەرجێكیان بۆ بەشداریكردن لەو هاوپەیمانێتییەدا هەیە.
هەر یەك لەم وڵاتانە، پێشتر و هەندێكیان ئێستەشی پێوە بێت، دەستیان هەبووەو هەیە لە بەهێزكردنی ئەو گروپە توندڕەوە ئیسلامییانە (داعش، جەبهەی نەسرە، بەرەی ئیسلامی و....) و هەر لایەنەش بۆ بەرژەوەند و مەرامی خۆی ئاراستەیەكی ناو ئەو گروپانەی بەكارهێناوە. هێشتا ئەو وڵاتانە ساغ نەبوونەتەوە لەسەر چۆنیەتی بەشداریكردن و جۆری هاوكاریكردن و رەنگە هەر ساغیش نەبنەوە.. راستە ئەو شەڕە، شەڕێكی نێودەوڵەتی نییە بە مانا كلاسیكییەكەی، واتە شەڕی نێوان دوو دەوڵەت یان زێتر، internationalized armed conflict.
راستە ئەو شەڕە لەسەر بەشێكی خاكی عێراق و سووریا بەڕێوەدەچێ، بەڵام چەندین وڵات بە كردەوە بەشداریی تێدا دەكەن و لە بەرەكەی دیكەشدا داعشە كە رێكخراوێكی توندڕۆ و تیرۆریستی جیهانییە نەك دەوڵەت، بەڵام رووبەرێكی فرەوانی لە بندەستە و هەوڵی بەرفرەوانكردنیشی دەدات (شەڕی ئێستەی كۆبانێ) و بە دوور نازانرێ داعش لە جێگە و وڵاتی دیكەشدا جەبهەی شەڕ بكاتەوە، یان گروپی دیكەی بەناو ئیسلامی موبایەعەی پێ بكەن وەك لەمەوبەر دیتمان...بەو مانایە، هێشتا ئەو بەشەی ستراتیژیای ئەمریكا كە سەركردایەتی هاوپەیمانێتی دژی تیرۆر دەكا، تەواو سەركەوتوو نەبووە. پرسیار ئەوەیە: داخوا ستراتیژیای ئەمریكا لەو شەڕە روونە؟ داخوا تێكشكاندنی داعش لەسەر زەوینەی واقیع چی لێ دەكەوێتەوە و كێ لێی سوودمەند دەبێ، ئاخر لە هەموو شەڕێكی جیهانیدا، دەسكاری نەخشە و ناوچە نفووزەكان كراوە، ئەو ناوچەیە چی بەسەر دێت؟ داخوا تەوەربەندیی ناوچەكە (شیعی- سوننی) چی لێ دێتەوە؟ ئەو شەڕە بە زەرەری كامە تەوەر تەواو دەبێت؟ توركیا و ئێران لە كوێی ئەم پرسیارانەدان؟
توركیای هاوپەیمانی ئەمریكا
لە كوێی هاوكێشەكاندایە
بەگوێرەی راپۆرتە هەواڵەكان بێ، بەشێكی داعشەكان لە رێگەی توركیاوە، چوونەتە ناو سووریا، یان گوایا بەدزی بنكەو ئۆفیسیان لە ئەستەنبۆڵ هەبووە، یان گوایا ماوەیەك مەشقیان لە غازی عەنتاب پێ كراوە و چەك و تفاق و پارەو پوڵیان لە رێی توركیاوە بۆ هاتووە، یان بەقاچاخ نەوتیان بە توركیا فرۆشتووە...
وەك دەزانین 49 كارمەندو دیپلۆماتی توركی لە 10/6دا لە موسڵ كەوتنە بندەستی داعش و پاشان بە ساغ و سەلامەتی رادەستی توركیا كرانەوە، ئەوە لە كاتێكدا داعشەكان بارمتەی ئەمریكایی و بەریتانی و فەرەنسایی سەردەبڕن! ئەوە گومانی دروستكردووەو بە قسەی (تایمز)ی بەریتانی بێت، ئەوە لە بەرانبەر ئازادكردنی 180 كەسی سەر بە داعش بووە كە رەگەزنامەی ئەوروپیشیان تێدا بووە. یان جۆن بایدن، جێگری سەرۆكی ئەمریكا لە كۆڕێكی خۆیدا توركیای تۆمەتباركرد كە هاوكاریی لۆجیستی داعشی كردووە، راستە دواتر پۆزشی بۆ ئەردۆگان هێنایەوە، بەڵام كۆشكی سپی پشتەوانی لە بایدن كرد. حزبەكانی توركیا (CHP، HDP، جەماعەتی خزمەتی فەتحوڵڵا گولەن)یش، لەمێژە حكومەتەكەی AKP بە هاوكاری داعش تۆمەتبار دەكەن. بە گوێرەی سەرچاوەیەكی سەر بە گولەنییەكان، نزیكەی 500 تورك بە خۆیان و خاو و خێزانیانەوە چوونەتە رێزی داعش لە سووریا و بە گوێرەی راپۆرتێكی رۆژنامەی وۆرلد تریبۆنی ئەمریكایی ئەو ژمارەیە دەبێتە 1000 كەس. بە گوێرەی راپرسییەكیش كە دەزگای (Metropoll) لە ماوەی نێوان 16-18ی ئەیلوول لە شارەكانی توركیا كردوویەتی، نزیكەی 80%ی خەڵكی توركیا دژی تیرۆرن، بەڵام 12.6%ی خەڵك بەگشتی و 18.9%ی ناو حزبی دادو گەشەپێدان AKP پێیانوابووە كە دەكرێ لە هەندێ هەلومەرجدا لە ئایینی ئیسلامدا پەنا بۆ توندوتیژی ببردرێ و 5.4%ی خەڵك و 7.1%ی AKP پێیانوایە كاروكردەكانی داعش لەگەڵ ئیسلام رێكدێتەوە و 1.3%ی خەڵك و 2.2%ی ناو AKP لەگەڵ داعش هاوسۆزن (بگەڕێوە بۆ رۆژنامەی تودەی زەمان بە زمانی ئینگلیزی، رۆژی 9/ئۆكتۆبەر).. بەقسەی بۆلەنت كەنەش (تودەی زەمان، 9/10/2014) «بەرپرسێكی باڵای AKP پەلاماردانی كۆبانێ لەلایەن داعشەوە و شەڕی نێوان داعش و (یەپەگە) خزمەت بەوان دەكات». ئەردۆگان-یش بەشێوەیەكی دی ئەوەی لە غازی عەنتاب دووبارە كردەوە كە گوتی: «كۆبانێ كەوتووەو دەكەوێت»!
پێموانییە، توركیا نەزانێ كە داعش دۆستی كەس نییە، ئەی باشە لە چ دەترسێ و لە چ نیگەران و دوودڵە، یان بۆ سیاسەتێكی دووفاقی بەرانبەر داعش گرتۆتەبەر؟ بێگومان كە داعش بەناو توركیادا هاتوچۆی كردبێت، رایەڵكە و شانەی نووستووی لەناو توركیادا دروستكردووە، جا دەزگا ئەمنییەكانی توركیا پێی بزانن یان نا. رەنگە لە هەر بارو رەوشێكدا كە توركیا بە جددی بەشداریی هاوپەیمانێتییەكە بكا، ئەو رایەڵكانە بكەونەخۆ و پشێوی و ئاژاوەی بۆ دروست بكەن. دووەم، ئەگەر كۆبانێ بكەوێت، ئەوا لە دیدی توركیاوە، دژمنێكی توركیا (پەیەدە و یەپەگە كز و لاواز دەبن، چونكە ئەردۆگان پەكەكە و داعش وەك یەك دەبینێ) و لە سەرێكی دیكەوە راستەوخۆ سنوورێكی چەند كیلۆمەتری بۆ دروست دەبێت لەگەڵ داعش و ئیدی كنەكردن لەناو توركیا بۆ داعش ئاسانتر دەبێت و بەم پێیەش خەتەر بۆ سەر تەناهی توركیا گەورەتر دەبێت. بەڵام رەنگە توركیا خەتەری پەكەكە و پەیەدە بە هەمیشەیی دابنێ و خەتەری داعش بە كاتەكی.
ئایا مەسەلەكە هەر لەوەندەدا كورت دەكرێتەوە، مەسەلە چییە؟ توركیا چاوی لەوەیە لە بەرانبەر ئێراندا سەركردایەتی جیهانی ئیسلامیی سوننەگەرا بكات، دیارە ئەو سەركردایەتییە بۆ توركیا ساغ نەبۆتەوە، عەرەبستانی سعودی و میسر جڵەوی ئەو كارە نادەنە دەست توركیا و ئەو دوو وڵاتە بەرەنگاریی نفووزی ئیخوانەكان دەبنەوە. توركیای AKPیش، سۆزو مەیلێكی دیاری بەلای (ئیخوان)دا هەیە. (هەڵوێستی توركیا لە حەماس و ئیخوانەكانی میسر و لادانی محەمەد مورسی بەراورد بكە بە هەڵوێستی سعودیە، یان هەڵوێستی میسر لە بەرانبەر حەماسدا). پێوەندیی ئیخوانەكانی سووریا و بەشێكی ئۆپۆزیسیۆنی سوری بە توركیا و هەوڵدان بۆ هێنانەسەركاری ئەوان لە سووریا، زێتر گروپە تیرۆریستەكانی (داعش و جەبهەی نەسرەو بەرەی ئیسلامی...) خورت كردو پێشبڕكێیان لە ئیخوانەكان گرتەوە و هاوكێشەكانیان بەسەر توركیاو غەیری ئەوانیشدا قڵپ كردەوە.
توركیا بە ئاشكرا لەسەر زاری داود ئۆغلۆ رایگەیاند كە دەیەوێ بەشداریی لە هاوپەیمانێتی دژی داعش بكات، بەو مەرجەی لادانی بەشار ئەسەد و هێنانی لایەنگرانی خۆی بۆ سەر دەسەڵات رەچاو بكرێت، كەچی عەرەبستانی سعودی خەریكە مەشق بە (ئۆپۆزیسیۆنی میانڕۆی سووری) دەكا و دەیەوێ ئەو كارتە لە دەست توركیا دەربهێنێ، لەهەمانكاتدا بڕوام نییە ئەمریكاش پێی خۆش بێت لە سووریا نیزامێكی مەیلەو ئیخوانی دروست ببێ كە ببێتە دراوسێی ئیسرائیل كە ناوبەناو شەڕ لەگەڵ حەماسی تام ئیخوانی دەكات.. پرسیار ئەوەیە ئۆپۆزیسیۆنی میانڕۆی سووری كێن و سەر بە چ رێباز و رەوتێكی فیكری و سیاسین و ئیخوانەكان لە كوێی ئەوانەدان؟ ئەمریكا پێیوایە تا ئێستا هێزێك نییە لە سووریا پشتی پێ ببەستێ بۆ لادانی بەشار ئەسەد، بە مانایەكی دی جارێ رووخانی ئەسەد لە رۆژەڤی ئەمریكادا نییە.
فۆبیای كوردی
دووەم مەرجی توركیا، دروستكردنی ناوچەیەكی تامپۆنە لەسەر سنووری توركیا- سووریا بە قوڵایی 25- 38 كیلۆمەتر لە دیوی سووریا (بە كورتی لە ناوچە كوردنشینەكانی سووریا- رۆژاڤا كە هەر سێ كانتۆنە خۆبەڕێوەبەرەكەی جزیرە و كۆبانێ و عفرین-یان لێ دامەزراوە، بە سەركردایەتی PYD كە توركیا بە درێژكراوەی PKKی دەزانێ).. توركیا لەم رێگەیەوە دەیەوێ چەند نیشانەیەك بشكێنێ: هێزێكی هاوپەیمانان كە توركیا دەورێكی سەرەكی تێدا بگێڕێ لەو ناوچانە جێگیر ببێ و شتێك بەناوی كانتۆنەكانی رۆژئاڤا و PYD نەمێنێ و وردەوردە بیانخاتەوە بندەستی ئەو لایەنە ئۆپۆزیسیۆنە سوورییانەی نزیكن لە خۆی و حكومەتیی یاخیبووان لەوێ دابمەزرێنێ و پاشان وردەوردەش ئەو خەڵكانەی بوونەتە پەناهەندە و كۆچبەر لە توركیا كە نزیكەی دوو ملیۆن كەس دەبن لەو شوێنانە دابمەزرێنێتەوەو بارگرانیی ئەوان لە كۆڵ خۆی بكاتەوەو لەم رێگەیەشەوە هەژمونی خۆی بەسەر سووریای دواڕۆژدا بسەپێنێ. بەڵام تا ئێستە ئەمریكا و ناتۆ سەریان بۆ ئەو پلانە نەهێناوەتە بەرێ، بەڵام لێی دەكۆڵدرێتەوە و ساغ نەبۆتەوە.
سێیەم: توركیا لەوەش دەترسێت، شەڕی داعش پێگەی كورد لە ناوچەكەدا بەهێز بكات، چونكە بە كردەوە كورد بە هەموو هێزەكانیانەوەو لە سەرجەم پارچەكانی كوردستاندا لە شەڕی دژی داعشدا جێگەی خۆیان گرتووە، یان جێ دەگرن و لەئەنجامدا ئەمریكاو هاوپەیمانێتی نێودەوڵەتی راستەوخۆ مامەڵە لەتەك كورد و هێزەكانیدا بكات و بە رەسمی بیانناسێنێ (بەو ئەگەرەشەوە كە PKK لە لیستی تیرۆر دەربهێنرێ). بە مانایەكی دی، لە دوای بڕانەوەی شەڕی داعش، كورد ستاتۆیەكی قانوونی- سیاسیی پتەوتر لە ناوچەكەدا بەدەست بهێنێ و خەونی توركیا بزڕێنێ. ئەوە لە كاتێكدایە توركیا پێوەندییەكی باشی لەگەڵ هەرێمی كوردستاندا هەبووە و لەناوخۆی وڵاتەكەی خۆشیدا، باس لە ئاشتی و پرۆسەی چارەسەری دەكات. بەڵام كاتێك ئەردۆگان داعش و PKK دەخاتە تای یەك تەرازووەوە، ئیدی پرۆسەی چارەسەری و دیمانەو دانوستاندن لەتەك ئۆجەلان و قەندیلدا چ مانایەكیان دەبێ؟
بەداخەوە، خۆپیشاندانەكانی ئەو چەند رۆژەی توركیا و ژمارەی ئەو هاووڵاتیانەی لە لایەن پۆلیس و حزبوڵڵاوە كوژراون (29 كەس تا ئێوارەی 10/10)، كاردانەوەی توندی حكومەتەكەی AKP نیشان دەدەن لە بەرانبەر كورددا، ئەوەش بۆ خۆی ئاڵۆزی و پاڵۆزییەكی دیكە دەخاتەسەر رەوشی ناوچەكە بەگشتی.
لەكاتێكدا كورد وەكو نەتەوەیەك لە تەك توركدا دراوسێن و لە بەرژەوەندی هەردوو لادایە، كە رێز لە بوون و ماف و بەرژەوەندییەكانی یەكتر بگرن و ناوچەكە بێ هەماهەنگی نێوانیان سەقامگیر نابێت، وێدەچێ توركیای AKP باش لەم راستییە سادەیە نەگەیشتبێ، ئاخر دوو گەلی دراوسێ ناتوانن لەسەر حیسابی یەكتر، تەناهی و بەرژەوەندیی خۆیان بپارێزن.. بۆیە رۆژنامەی نیویۆرك تایمز راست دەكا كە دەڵێ: «ئەردۆگان یارییەكی ترسناك دەكات».
ئێران لە دەرەوەی هاوپەیمانێتییە فەرمییەكە!
هەندێ لایەن دەڵێن، ئێران و سووریا-ش دەستیان لە گەورەكردنی داعشدا هەبووە، بەقسەی راپۆرتێك كە كار لەسەر شیكردنەوەی ئەو چەك و تفاقانەی شەڕ دەكات كە لە داعش گیراوە، هەندێ لەو چەك و تفاقانە، دروستكراوی ئێران بوون. راستییەكەی ئەوەیە داعش و جەبهەتولنەسرەو بەرەی ئیسلامی تەنگیان بە لایەنەكانی دیكەی ئۆپۆزیسیۆنی سووریا هەڵچنی و كزو لاوازیان كردن. لێ كە داعش لە بەغدا، یان لە هەولێر نزیك بۆوە، ئێران زوو هاتەسەر خەت و دەورێكی لە پێش پێگرتنی داعش داگێڕا. بەڵام بە فەرمی ئێران، بەشێك نییە لە هاوپەیمانێتیی نێودەوڵەتی دژی تیرۆر. پێوەندیی ئێران بە حكومەتی عێراق و حكومەتەكەی بەشار ئەسەدەوە پتەوەو دیفاع لەو دوو حكومەتە دەكات. حكومەتی ئێستەی عێراق هەم هاوپەیمانێتیی ئەمریكای قبوڵەو هەم ئێران. بە واتایەكی دیكە، عێراق، بە كردەوە ئەمریكاو ئێران دژی داعش كۆدەكاتەوە. داخوا ئەو رێككەوتننە جەنتلمانییە لە سووریا رەنگ دەداتەوە كە جارێ ئەمریكا چاو لە رووخانی ئەسەد وەربگێڕێ؟ راستە لە نێوان ئەمریكاو ئێراندا گرفت و كێشەی قووڵ هەیە، لە سەرووی هەموویانەوە هەوڵدانی ئێران بۆ بەدەستهێنانی چەكی ئەتۆمی. داخوا ئەمریكا دەتوانێ بە كردەوە دەوری ئێران نادیدە بگرێ؟
دیارە هەڵوێستی ئێران لە بارەی ناوچەی دژەفڕین لە سووریا و بڕیارەكەی رۆژی 2ی ئوكتۆبەری پەرلەمانی توركیا بۆ ناردنە دەرێی سوپا بۆ دەروەی سنووری توركیا بۆ عێراق و سووریا، تەواو دژە. داخوا ئەمریكا سەر بۆ پڕۆژەی توركیا و مەرجەكانی دێنێتە بەرێ و گوێ بە رۆڵی ئێران لە ناوچەكە نادات؟ ئەگەر تێكشكاندنی داعش مەبەست بێ، داخوا ئەولەوییەت تێكشكاندنی داعشە لە عێراق كە هێزێكی تا رادەیەك متمانەپێكراو (واتە پێشمەرگە)ی هەیە، یان لە سووریا كە ئەمریكا خۆی پێیوایە هێزێك نییە لەوێ پشتی پێ ببەستێ. یان بۆ سووریا بە ناچاری دەبێت پەنا بۆ توركیا ببات؟!
بەهەرحاڵ هەر تەنیا ئێران نییە كە دژایەتی رۆڵی توركیا و پڕۆژەكانی لە سووریا دەكات، بەڵكە رووسیاش روانگەیەكی جیای هەیە. داخوا ئەمریكا تێكشكاندنی داعش و رووخاندنی رژێمەكەی بەشار ئەسەد بە یەكەوە دەبەستێتەوە؟
وەكو لە سەرەوە گوتم: سیاسەت و پلانی ئەمریكا بۆ بەرەنگاربوونەوەی داعش 100% سەركەوتوو نەبووە، داخوا وێڕای پشتبەستن بە هێزە زەوینییە لۆكاڵییەكان، پەنا بۆ توركیاو (هێزی ناتۆ) دەبات بەتایبەتی لە سووریا؟
گۆڕینی نەخشەو پلانی بەرەنگاربوونەوە
ئاڵۆزی بەدوای خۆیدا دێنێ
پێموانییە ئەوە سەربگرێ، ئەمریكا وا بەئاسانی بچێتە ژێر باری مەرجەكانی توركیا، چونكە ئاڵۆزكردنی زێتری ناوچەكە و گرژی نانەوەی پتری لێدەكەوێتە كە ئەمریكا و ناوچەكەش پێویستی پێ نییە.. وەك دەبینین لە ئێستاوە خۆپیشاندان لە كوردستانی باكوور و رۆژهەڵات و باشوور و لە شارەكانی ئەوروپا دەستی پێكردووەو كۆبانێ هاوسۆزییەكی گەورەی لەگەڵدا دروست بووە و یەپەگە بۆتە هێمایەكی بەرەنگاربوونەوەی داعش لەپاڵ مەترسیی دەسپێكردنەوەی شەڕ لە توركیا و ئاڵۆزبوونی پرۆسەی سیاسی لە عێراق و مایەی خۆتێكردنی ئێران و رووسیا لە ناوچەكەدا.